صحرای بزرگ آفریقا چهارهزار سال پیش چهره‌ای بسیار متفاوت داشت
هنر سنگ‌نگاری پیشاتاریخی‌ای که روی دیوارهای صخره‌هایی در بیابان اتبای در شرق سودان به یادگار مانده است، با روایت داستانی از گذشته‌های بسیار دور، تاریخ شرایط اقلیمی منطقه را بازنویسی می‌کند. امروزه این منطقه بی‌نهایت خشک و بایر به نظر می‌رسد، اما آثار هنری بازمانده نشان می‌دهد که در زمانی دور، این سرزمین پر از آب، سرشار از مناظر سرسبز، مراتع و حیات حیوانات بوده است.
قدمت آثار هنری کشف‌شده به شکلی کاملاً محسوس، به حدود چهار هزار سال پیش بازمی‌گردد. بدین معنی که این بخش از صحرای بزرگ آفریقا تنها در چند هزاره‌ی گذشته، با سرعت بسیاری دستخوش تغییرات اساسی شده است.
گروهی از باستان‌شناسان دانشگاه مک‌کواری در استرالیا، در مطالعه‌ی جدید خود به توصیف و روایت داستان کشف ۱۶ سنگ‌نگاری در محوطه‌ای باستانی واقع در بیابان‌های اطراف وادی حلفا، شهری در شمال سودان، در همسایگی مرز مصر پرداخته‌اند.
گروه محققان در میان بسیاری از فرم‌ها و پیکرهای رسم‌شده در این آثار هنری، تصاویری را از انسان‌ها، شاخ‌درازان، فیل‌ها و زرافه‌ها شناسایی کردند. دام‌ها نیز به‌طور مکرر در تصاویر ظاهر شده‌اند که با توجه به اقلیم فوق خشک فعلی این بیابان، بسیار حیرت‌انگیز به نظر می‌رسد.
سنگ‌نگاری نشان می‌دهد که تا سه هزار سال پیش از میلاد، ساکنان منطقه دامدار بودند
امروزه، میزان بارندگی سالیانه در این منطقه تقریباً هیچ است و این امر، حتی تصور دامداری و نگهداری از احشام در مزارع را نیز غیرممکن می‌کند. با این حال، هنر سنگ‌نگاری نشان می‌دهد که دامداری تا سه هزار سال پیش از میلاد، امری رایج در زندگی روزمره‌ی مردم منطقه بوده است.
دکتر جولین کوپر، محققی که در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ رهبری تیم باستان‌شناسان پروژه‌ی پیمایش اتبای را به عهده داشت، در بیانیه‌ای گفت: «کشف سنگ‌نگاری‌های احشامی که بر روی دیوارهای صخره‌ای بیابانی حک شده‌اند، پیچیده و حیرت‌انگیز بود، زیرا دام‌ها برای زندگی به آب فراوان و مراتع نیاز دارند و در محیط خشک و بایر صحرای امروزی، زنده نمی‌مانند.»
کوپر می‌افزاید حضور دام‌ها در سنگ‌نگاری‌های باستانی، یکی از مهم‌ترین شواهدی محسوب می‌شود که نشان می‌هد صحرای آفریقا روزی سبز بوده است.
از ۱۵ هزار سال پیش تا حدود پنج هزار سال پیش، قاره‌ی آفریقا در اثر تغییرات دوره‌ای در مدار زمین به دور خورشید و در نتیجه‌ی بارش‌های موسمی تابستانی روزافزون در سراسر قاره، در بارندگی غرق شد. به لطف رگبار باران، قاره‌ی آفریقا به سرزمینی آباد از مراتع علف و پوشیده از دریاچه‌های آب شیرین تبدیل شد.
- صحرای بزرگ آفریقا هر ۲۱ هزار سال به سرزمینی سرسبز تبدیل می‌شود4 مهر 02مطالعه '2
با پایان‌یافتن دوره‌ی مرطوب، تغییر فاحشی در چشم‌انداز منطقه ایجاد شد و همچنین، زندگی بسیاری از انسان‌ها و حیوانات ساکن منطقه نیز دستخوش این تغییر شد.
کوپر توضیح می‌دهد: «بیابان اتبای در اطراف وادی حلفا، محل کشف سنگ‌نگاری‌های جدید، تقریباً به‌طور کامل خالی از سکنه شد. کسانی که باقی مانده بودند، دام‌ها را به گوسفند و بز محدود کردند.»
به اعتقاد کوپر، تغییر اقلیم می‌تواند پیامدهای عمده‌ای بر تمامی جنبه‌های زندگی انسان داشته باشد؛ از رژیم غذایی و ذخیره‌ی شیر محدود، تا الگوهای مهاجرتی خانواده‌های گله‌دار و هویت و معیشت افرادی که برای گذران زندگی، به دام‌های خود وابسته بودند.
یافته‌های مطالعه در مجله‌ی باستان‌شناسی مصری منتشر شده است.
نظرات