«دروازه‌ جهنم» هر سال صدها هزار متر مکعب بزرگتر می‌شود

چه از طرفداران جان کارپنتر، کارگردان هالیوودی باشید و چه از علاقه‌مندان به زیست‌شناسی، در هر صورت برای قبول‌کردن این موضوع که ذوب‌شدن یخ‌های دائمی در قطب‌ها اتفاق خوبی نیست نیازی به قانع‌شدن ندارید.

سال گذشته، دانشمندان یکی از عواقب ازدست‌رفتن یخ‌ها را گوشزد کردند. آن‌ها با کشف ویروس زامبی ۴۸٬۵۰۰ ساله در خاک‌های منجمد قطبی، تهدید بیماری‌های باستانی را که هزاران سال است خفته‌اند، برجسته کردند. و البته آن مورد، نخستین ویروس زامبی شناسایی‌شده نبود.

اکنون تحقیقات جدید نشان می‌دهد که دهانه‌ی عظیم باتاگایکا در سیبری که به «دروازه جهنم» معروف است، درحال بلعیدن پیوسته‌ی سطح زمین است و سالانه با سرعت تقریبا یک میلیون متر مکعب بزرگتر می‌شود. درحال‌حاضر طول این دهانه درحدود یک کیلومتر و عرض آن در عریض‌ترین قسمت ۸۰۰ متر است و هنوز هم به بزرگترشدن خود ادامه می‌دهد.

دهانه‌ی باتاگایکا واقع در محدوده‌ی چرسکی در شمال‌شرقی سیری درواقع یک دهانه نیست؛ بلکه نوعی فرورفتگی ترموکارستی (نوعی فروچاله یا مگااسلمپ) ناشی از فروپاشی و شکستگی زمین است که به‌دلیل ازبین‌رفتن یخ‌های دائمی اتفاق می‌افتد. این دهانه‌ی زیرزمینی در سال ۱۹۹۱ و پس از اینکه شکاف بیشتری برداشت و بخش بزرگی از دامنه‌ی تپه را با خود برد، کشف شد. در تصویر متحرک زیر می‌توانید سرعت رشد این دهانه را از زمان کشف آن تا سال ۲۰۰۷ مشاهده کنید.

خاک منجمد (لایه‌ی همیشه منجمد خاک) علی‌رغم نامش دائمی نیست؛ بلکه در اصل زمینی است که بیش از دو سال در دمای صفر درجه‌ی سانتی‌گراد یا سردتر از آن باقی مانده است. یک‌چهارم از سطح زمین‌های نیم‌کره‌ی شمالی از خاک منجمد سختی تشکیل شده که عمق آن می‌تواند بین چند متر تا تقریبا ۱٫۶ کیلومتر متغیر باشد.

با تخریب یا ذوب‌شدن خاک منجمد، قوام آن از بتن به توده‌ی گلی تبدیل می‌شود که نمی‌تواند از پوشش گیاهی روی سطح حمایت کند. همان‌طور که لبه‌های گسترده‌ی خاک منجمد به داخل آن فرو می‌ریزند، زمین نیز درختان سایه‌بانی را که از آن دربرابر خورشید و گرما محافظت می‌کردند، ازدست می‌دهد. در این مرحله، مواد آلی تازه که دیگر داخل یخ‌ها محافظت نمی‌شوند، شکسته و باعث آزادشدن کربن در هوا و درنتیجه افزایش گرمایش اتمسفر می‌شوند. این زنجیره‌ی حوادث، کاهش فزاینده‌ی خاک منجمد را به‌دنبال دارد.

هنوز نمی‌دانیم که آیا حشرات باستانی از توانایی لازم برای زنده‌ماندن در هنگام قرارگرفتن در معرض جو زمین برخوردار هستند یا خیر. ازسوی دیگر این را هم نمی‌دانیم که آیا زیست‌شناسی و پزشکی مدرن برای مقابله با ویروس‌هایی که پس از ۵۰ هزار سال از خواب بیدار می‌شوند آمادگی لازم را دارند یا خیر.

اعتقاد برای این است که ذوب‌شدن خاک‌های منجمد در سال ۲۰۱۶ باعث آزادشدن باکتری باسیلوس آنتراسیس شد که به بیماری سایه‌زخم منجر می‌شود. این ویروس علاوه‌بر کشتن ۲۶۴۹ گوزن شمالی و بیمارکردن ده‌ها نفر از مردم محلی، مرگ یک کودک را نیز به‌دنبال داشت.

دهانه‌ی باتاگایکا لبه‌های شیب‌دار صخره‌مانندی دارد و تخمین زده می‌شود که این خاک‌ها به‌مدت نزدیک به ۶۵۰ هزار سال منجمد بوده‌اند. درحال‌حاضر برخی از قسمت‌های این دهانه در حدود ۵۰ متر و برخی دیگر نزدیک به ۱۰۰ متر عمق دارند. این دهانه اکنون تاحدودی به یک جاذبه‌ی گردشگری تبدیل شده است.

یافته‌های پژوهشگران در ژورنال ژئومورفولوژی منتشر شده است.