چرا نهنگ‌های قاتل قایق‌ها را غرق می‌کنند؟

اکنون چهار سالی می‌شود که اورکاها یا همان نهنگ‌های قاتل، خود در آب‌‌های اروپا به قایق‌ها می‌کوبند و در نهایت آن‌ها را غرق می‌کنند. دانشمندان در تلاش هستند تا بفهمند که این حیوانات باهوش و اجتماعی، چگونه این ترفند مخرب جدید را یاد گرفته‌اند. برخلاف تصورات، دلیل این حرکت نهنگ‌های قاتل، برنامه‌های ضدسرمایه‌داری نیست و به حفظ قلمرو و ستیزه‌جویی نیز مربوط نمی‌شود. در حقیقت، نهنگ‌های قاتل فقط در حال بازی و تفریح هستند.

گروهی از زیست‌شناسان، مقامات دولتی و نمایندگان صنایع دریایی، پس از سال ها پژوهش درباره‌ی اینکه چرا این رفتار مخرب در میان گروه خاصی از نهنگ‌های قاتل گسترش یافته است، اکنون نتایج تحقیقات خود را منتشر کرده‌اند. به نظر می‌رسد که هدف نهنگ‌های قاتل، به‌ویژه اورکاهای نابالغ، فقط تفریح و سرگرمی است. گزارش نشان می‌دهد که ترکیبی از اوقات فراغت، کنجکاوی و بازیگوشی طبیعی، باعث شده است که نهنگ‌های قاتل جوان این «روند» گرایش به قایق‌بازی را در پیش گیرند. این گرایش برای گونه‌ای که گاه‌و‌بیگاه رفتارهای عجیب و کاملاً جدیدی را اتخاذ می‌کنند، اصلاً تعجب‌آور نیست.

در سال‌های اخیر، بازیابی چشمگیر جمعیت ماهی‌های تن باله‌آبی در منطقه، برای گروهی متشکل از ۴۰ نهنگ قاتل ایبری، پیروزی بزرگی به حساب می‌آید؛ زیرا این گروه به‌ویژه از ماهی‌های بزرگ تغذیه می‌کنند. در نتیجه‌ی افزایش جمعیت ماهی‌های تن باله‌آبی، نهنگ‌های قاتل زمان کمتری را صرف جستجوی غذا می‌کنند و می‌توانند اوقات فراغتشان را به دیگر «سرگرمی‌ها» اختصاص دهند.

دانشمندان با تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده از نهنگ‌های قاتل و از طریق رصد گروه اصلی ۱۵ نفره‌ای که درحال درگیری با قایق‌ها دیده شده‌اند، دریافتند که به‌طور معمول، همزمان چندین حیوان به کشتی‌ها «حمله» می‌کنند. اما این «حمله‌ها» از دید خود نهنگ‌های قاتل، به‌هیچ‌وجه حمله در نظر گرفته نمی‌شوند.

بیشتر این ۱۵ نهنگ قاتل، حیوانات نابالغ نر بودند، یعنی «کنجکاوترین و کاوشگرترین‌ها» در جمعیت نهنگ‌های قاتل. کاری که با کله‌زدن بازیگوشانه به سکان قایق‌ها شروع شد، همزمان با رشد این حیوانات گسترش یافت و بزرگ‌تر شد. دانشمندان خاطرنشان می‌کنند که این رفتار کوبیدن خود به سکان قایق برای اولین بار در حدود سال ۲۰۱۷ مشاهده شد، اما تعاملات آسیبی به قایق نرساند. اکنون که نهنگ‌های قاتل بزرگ‌تر شده‌اند، بازی آن‌ها با قایق‌ها نیز بسیار قدرتمندتر شده است.

تاکنون هیچ نهنگ قاتل بالای ۲۵ سالی (سن رشد کامل نرها) در حال مشارکت در این بازی‌ها دیده نشده است. دانشمندان گمان می‌کنند که نهنگ‌های قاتل کوچک‌تر، خواهر و برادرهای بزرگ‌تر خود را در حال بازی با سکان قایق یا «اسباب‌بازی» مشاهده کرده و سپس، این رفتار را تقلید کرده‌اند. ماده‌ها نیز گاهی در اطراف قایق‌ها دیده شده‌اند، اما آن‌ها احتمالاً فقط برای مراقبت از بچه‌ها می‌آیند.

دانشمندان نوشته‌اند: «نهنگ های قاتل به بازی با دیگر حیوانات و اشیا در محیط اطرافشان معروف هستند، تا حدی که به آن‌ها آسیب برسانند. برای مثال، جمعیت نهنگ‌های قاتل ساکن جنوب واشنگتن که از ماهی‌های آزاد تغذیه می‌کنند، با گرازماهی‌های بندری آنقدر «بازی» می‌کنند تا آن‌ها را به کشتن بدهند. رفتار بازی با قایق‌ها نیز به طور مشابه، ممکن است تشدیدی در تعامل اولیه‌ای باشد که کمتر آسیب‌زا بوده است. بنابراین، به نظر می‌رسد که غرق‌کردن قایق‌ها نیز دارای ویژگی‌های مشابه کشتن گرازماهی‌ها است.»

نهنگ‌های قاتل به جریان‌ها بسیار حساس هستند و دانشمندان رفتارهای عجیب جدیدی را مشاهده کرده‌اند که مانند چالش‌های تیک‌تاک از طریق یک گروه از اورکاها فراگیر می‌شود؛ اما به سرعت نیز از یاد می‌روند. شاید معروف‌ترین آن‌ها، نهنگ قاتل ماده‌ای بود که در سال ۱۹۸۷، در اقیانوس آرام مشاهده شد. این نهنگ قاتل، ماهی آزاد مرده‌ای را روی سرش حمل می‌کرد. در عرض دو ماه، نهنگ‌های قاتل گله‌ی خودش و دو گله‌ی دیگر، کلاه‌هایی از ماهی مرده بر سر داشتند.

تمامی این رفتارهای فراگیر در نهایت فراموش شد، اما در سال ۲۰۱۹، نهنگ قاتل دیگری در حال تلاش برای بازگرداندن کلاه ماهی مرده به مد روز نهنگ‌های قاتل، مشاهده شد.

نویسندگان مقاله نوشته‌اند: «جمعیت‌های مختلف نهنگ‌های قاتل، اغلب دارای رژیم غذایی ویژه و متمایزی هستند که با انتقال فرهنگی حفظ می‌شود. این «اکوتیپ‌ها» معمولاً دارای سنت‌های رفتاری پایداری هستند که به آذوغه‌یابی متمایز آن‌ها مربوط می‌شود. همچنین، برخی جمعیت‌ها ممکن است «روندهای» رفتاری غیرمعمول و موقت و دیگر ویژگی های خاص خود را دنبال کنند که به نظر نمی‌رسد از هیچ هدف انطباقی آشکاری منشأ گیرند. درک تعاملات اخیر نهنگ‌های قاتل ایبری با قایق‌ها از طریق بررسی سنت‌های زودگذر سایر جمعیت‌های نهنگ‌های قاتل که به خوبی مطالعه شده‌اند، ممکن است سودمند باشد.»

صاحبان قایق‌ها و مقامات مربوطه، امید دارند که تمایل به بازی با سکان قایق‌ها نیز خیلی زود فراموش بشود.

آخرین مورد غرق‌شدگی، باعث شد تا آژانس نجات دریایی اسپانیا، بیانیه‌ای صادر کند و به صاحبان قایق‌ها هشدار دهد که از ساحل دور نشوند و به‌هیچ‌وجه در آب‌های آزاد مناطق پرخطر لنگر نیندازند.

نویسندگان مقاله می‌گویند:

در دنیایی ایده‌آل، استراتژی ساده‌ای برای دریانوردان وجود دارد. دریانوردان برای جلوگیری از آسیب‌رسیدن به کشتی‌ها و نهنگ‌ها، در زمان تعامل با نهنگ‌های قاتل باید از آن‌ها پیروی کنند. اما متأسفانه، چنین نوشدارویی وجود ندارد. توافق منحصر‌به‌فرد کارشناسان، بر این است که تعاملات میان نهنگ‌های قاتل ایبری و کشتی‌ها از سر ستیزه‌جویی نیست. این تعاملات دارای عناصر بیشتری هستند که با رفتارهایی از سر علاقه‌ی زودگذر یا بازی و فعالیت‌های‌ اجتماعی سازگار هستند، نه با پرخاشگری. بنابراین استفاده از اصطلاحاتی مانند «حمله» برای توصیف این تعاملات نامناسب و گمراه‌کننده است و باید متوقف شود.