موجودات عجیب اقیانوس

با ۳۲ موجود زنده عجیب در اعماق دریا آشنا شوید

پنج‌شنبه ۲۹ شهریور ۱۴۰۳ - ۲۲:۳۰مطالعه 25 دقیقه
از کرم‌های دارای شاخک‌های شبیه به ماهی مرکب تا ماهی‌هایی با دندان‌های روی زبان، اعماق اقیانوس مملو از موجوداتی است که عجیب‌ترین ظاهر ممکن را دارند.
تبلیغات

اعماق دریا خانه‌ی موجودات عجیب و غریبی است که طی میلیون‌ها سال ویژگی‌های مشخصی را برای بقا در شرایط سخت زیستگاه خود، تکامل داده‌اند. این سازگاری‌‌ها با محیط خشن اعماق پهنه‌های آبی به شکل‌گیری جانورانی منجر شده است که واقعا شبیه موجودات بیگانه هستند.

آب‌های عمیق بر اساس تعریف دانشمندان، عمق ۲۰۰ متر به بالا را دربرمی‌گیرند. در این مناطق نور خورشید با افزایش عمق کاهش می‌یابد تا جایی که تاریکی مطلق، دماهای منجمدکننده و فشار خردکننده را به دنبال دارد.

برخی از حیوانات اعماق دریا با اندام‌های تولید نور برای جذب طعمه یا سیگنال‌دهی به یکدیگر با محیط سازگار شده‌اند. برخی دیگر دارای دهان‌هایی عظیم و شکم‌هایی منبسط‌شونده یا چشم‌های نامتجانس هستند. موجودات اعماق اقیانوس صرف‌نظر از خصلت‌های مشخص، الهام‌بخش تصورات بسیاری از افراد بوده‌اند.

به لطف اکتشافات فراوان در طول دهه‌های گذشته، دانشمندان شمار بالایی از موجودات اعماق دریاها را توصیف کرده‌اند. بنابراین بدون هیچ مقدمه‌ی بیشتری، ۳۲ مورد از عجیب‌ترین موجودات این دسته را معرفی می‌کنیم.

مارماهی پاشلکی

مارماهی پاشلکی
مارماهی پاشلکی در عمق ۳۰۰ تا ۶۰۰ متری زندگی می‌کند.

مارماهی پاشلکی (Nemichthyidae) دارای آرواره‌های شبیه به منقار و بدنی باریک است. این موجود در اعماق ۳۰۰ تا ۶۰۰ متر یافت می‌شود؛ هرچند برخی از اعضای گونه تا عمق ۴۵۰۰ متری نیز زندگی می‌کنند. مارماهیان پاشلکی نسبت به اندازه بدنشان، دارای چشم‌هایی بزرگ هستند که برای فرار از شکارچی‌ها به کار می‌برند. آرواره‌های آن‌ها به شکل منحنی روبه بالا است و هنگام شنا باز می‌ماند تا به این ترتیب بتوانند طعمه‌ها را در مسیر خود بقاپند. مارماهیان پاشلکی بسته به گونه تا طول ۲ متر رشد می‌کنند. تا به امروز ۹ گونه از این موجود شناسایی شده‌اند.

کوسه چین‌دار

کوسه چین‌دار
کوسه‌های چین‌دار از شکارچیان اعماق دریا به‌شمار می‌روند

نام کوسه چین‌دار (Chlamydoselachus anguineus) برگرفته از ظاهر چین‌دار شیارهای آبشش این موجود است. این کوسه‌ی اعماق دریا دارای بدنی مارماهی‌مانند و طویل است که تا ۲ متر رشد می‌کند. این کوسه که سری تخت دارد، در سراسر دنیا یافت می‌شود و با موج‌دار کردن بدن خود مانند مار شنا می‌کند.

کوسه‌ی چین‌دار یکی از شکارچیان فعال با چندین ردیف دندان سه‌جهته و سوزنی شکل است که از آن برای پاره کردن غذای مورد علاقه‌اش مثل ماهی مرکب، ماهی و کوسه‌های دیگر استفاده می‌کند. پژوهشگرها به ندرت با کوسه چین‌دار روبه‌رو شده‌اند. در نتیجه تصور می‌کنند این گونه در بخش‌های کوچکی از اقیانوس‌های عمیق پراکنده شده است.

عنکبوت دریایی غول‌پیکر

عنکبوت غول‌پیکر
عنکبوت غول‌پیکر دارای پاهایی دوک ‌مانند است

عنکبوت‌های دریایی غول‌پیکر (Colossendeis)، دارای پاهای دراز و باریکی هستند که عرضشان از یک بشقاب ناهارخوری بیشتر است. این جانور در بستر اقیانوس جنوبگان و شمالگان تا عمق چهارهزار متری زندگی می‌کند و در آنجا به جستجوی غذا و جفت می‌رود.

عنکبوت‌های دریایی غول‌پیکر مانند دیگر عنکبوت‌های دریا دارای جد مشترکی با عنکبوت‌ها و خرچنگ‌ها هستند، اما از صدها میلیون سال پیش به عنوان گروهی مجزا به تکامل رسیدند. اندام حیاتی این عنکبوت‌ها ازجمله دستگاه تنفسی در پاهای چوب‌مانندشان قرار دارد. این موجودات به‌جای اینکه مانند اغلب همتایان خود تار درست کنند، از زائده‌های دهانی لوله‌مانندشان برای به‌دام انداختن طعمه‌هایی مثل شقایق‌های دریایی، کرم‌ها، عروس‌ها و اسفنج‌های دریایی استفاده می‌کنند.

مارماهی گالپر

مارماهی گالپر
مارماهی گالپر از ماهیان کوچک تغذیه می‌کند.

مارماهی گالپر (Saccopharynx) که با عنوان مارماهی پلیکانی هم شناخته می‌شود، سرده‌ای از ماهیان اعماق دریا با بدن‌های باریک و دهان‌های بزرگ است که برای بلعیدن طعمه‌ها به‌صورت یکجا از آن استفاده می‌کند. این جانور در منطقه‌ی نیمه‌روشن اقیانوس‌های جهان که عمق ۲۰۰ تا هزار متری را دربرمی‌گیرد و همچنین در منطقه نیمه‌شب که تا عمق هزار تا ۴هزار متری گسترده شده است، زندگی می‌کنند.

مارماهی گالپر دم شلاقی (Saccopharynx lavenbergi) در عمق ۳۰۰ تا دوهزار متری در اقیانوس آرام شرقی زندگی می‌کند. طول این مارماهی به یک متر می‌رسد و غذای اصلی آن ماهیان کوچک هستند. این ماهی با حرکت موجی شنا می‌کند و دارای نوکی درخشان است که به عقیده‌ی دانشمندان به عنوان وسیله‌ی فریب زیست‌شب‌تاب برای جذب طعمه عمل می‌کند.

کوسه کلوچه‌بر

کوسه کلوچه‌بر
کوسه کلوچه‌بر برش‌هایی مدور را در بدن طعمه ایجاد می‌کند

کوسه کلوچه‌بر (Isistius brasiliensis)، کوسه‌ای سیگاری‌شکل و کوچک است که به طعمه‌هایی از تمام ابعاد مختلف می‌چسبد و از دندان‌های پائینی دندانه‌دار خود برای کندن توده‌های مدور گوشت استفاده می‌کند.

طول کوسه کلوچه‌بر بین ۴۲ تا ۵۶ سانتی‌متر است. این کوسه‌ها در اقیانوس‌های معتدل و گرمسیری سراسر جهان در عمق هزار متری در طول روز زندگی می‌کنند و هنگام شب برای تغذیه به سطح آب می‌آیند. گرچه کوسه‌های کلوچه‌بر اساسا به دلیل زیستگاهشان در اعماق دریا برای انسان بی‌ضرر هستند، چهار نفر در سواحل هاوایی گزیدگی بر اثر حمله این کوسه را گزارش داده‌اند.

اختاپوس دامبو

اختاپوس دامبو
اختاپوس دامبو از جانورانی مثل حلزون‌ها و کرم‌ها تغذیه می‌کند.

۱۷ گونه اختاپوس دامبو (Grimpoteuthis) وجود دارند که نامشان برگرفته از کاراکتر دوست داشتنی فیل دیزنی است. این اختاپوس‌ها که به خانواده‌ی گروه بزرگ‌تری از هشت‌پاهای چتری (Opisthoteuthidae) تعلق دارند، دارای دو باله‌ی گوش مانند هستند که از بالای چشم‌هایشان کشیده شده‌اند. اختاپوس‌های دامبو مانند دیگر اختاپوس‌های چتری دارای پرده بین بازوهایشان هستند که مانند چتر باز می‌شود.

اختاپوس‌های دامبو از یکی از گونه‌هایی هستند که در عمق چهارهزار متری زندگی می‌کنند. دانشمندان در سال ۲۰۱۰، از یک اختاپوس دامبو در عمق ۶۹۵۷ متری اقیانوس هند فیلم‌برداری کردند. طول این اختاپوس‌ها به ۲۰ سانتی‌متر می‌رسد و به آرامی با چرخاندن گوش‌هایشان شنا می‌کنند. این اختاپوس‌ها از پاهای پرده‌ای شکل خود برای حرکت روی بستر دریا و جستجوی غذاهایی مثل حلزون‌ها و کرم‌ها بهره می‌گیرند.

گرزه‌ماهی

افعی ماهی اسلون
گرزه‌ماهی یا افعی‌ماهی از شکارچیان مخوف اعماق دریا است.

گرزه‌ماهی‌های اعماق دریا (Chauliodus) دارای دندان‌های سوزن‌مانندی هستند که می‌توانند به اندازه‌ی کافی برای بلعیدن طعمه باز و بلافاصله بسته شوند تا تله‌ای قفس‌مانند را شکل دهند. برخی گونه‌ها مثل گرزه‌ماهی اقیانوس آرام (Chauliodus macouni) دارای دو دندان نیش هستند که از فک پائینی بیرون آمده و از چشم‌های خود ماهی عبور کرده‌اند. بقیه از جمله افعی‌ماهی اسلون (Chauliodus sloani) دندان‌هایی بسیار بزرگ دارند به‌طوری‌که در صورت بسته‌شدن دهن ماهی، مغز آن سوراخ خواهد شد.

اغلب گونه‌های گرزه‌ماهی در منطقه نیمه‌روشن در عمق بین ۲۰۰ تا هزار متری سکونت دارند. گرزه‌ماهی معمولا تا ۳۰ سانتی‌متر رشد می‌کند. برخی گونه‌ها از جمله افعی‌ماهی اسلون دارای اندام‌های تولیدکننده‌ی نور روی شکم خود هستند که از آن‌ها در ترکیب با یک درصد نوری که در اعماق نفوذ می‌کند، بهره می‌گیرند.

دیوکوسه

دیوکوسه
دیو‌کوسه از سخت‌پوست‌ها تغذیه می‌کند.

دیوکوسه (Mitsukurina owstoni) کوسه‌ای بزرگ شبیه به بیگانگان با یک پوزه‌ی بیلچه مانند و دهانی است که برای قاپیدن طعمه به کار می‌رود. سال گذشته ماهیگیرها یک دیوکوسه‌ی ماده حامله به طول ۴٫۷ متر را از آب‌های تایوان بیرون کشیدند. بااین‌حال حداکثر اندازه‌ی این کوسه‌ها نامشخص است.

داده‌های اندکی درباره‌‌ی دیوکوسه‌ها وجود دارد. فقط می‌دانیم این گونه‌ها در آب‌های عمیق و کرانه‌های شیب‌های قاره‌ای و کوه‌های زیر آب زندگی می‌کنند. عمیق‌ترین رکورد ثبت‌شده‌ برای این گونه، عمق ۱۳۰۰ متری بود.

دانشمندان بر این باورند که دیوکوسه‌ها به دنبال طعمه‌هایی مثل ماهی‌های مرکب و سخت‌پوست‌ها هستند و با تشخیص تغییرات میدان الکتریکی آن‌ها را پیدا می‌کنند. وقتی این کوسه‌ها به اندازه کافی به طعمه نزدیک شدند، آرواره‌هایشان به سمت بیرون پرتاب می‌شود تا سریع حیوان از همه‌جا بی‌خبر را ببلعند.

سیفونوفرها

سیفونوفر
سیفونوفر مجموعه‌ای از پلیپ‌های ژنتیکی یکسان است

سیفونوفر (از رسته لوله‌داران)، به گروهی از پلیپ‌های یکسان ژنتیکی یا شبه‌جانوران گفته می‌شود که مانند موجود زنده رفتار می‌کنند. هر شبه‌جانور عمل لازم برای بقای کل کلونی مثل شکار طعمه، هضم غذا یا تولیدمثل را انجام می‌دهد. سیفونوفرها می‌توانند تا طول‌های چشمگیری رشد کنند. طولانی‌ترین سیفونوفر ثبت شده ۴۷ متر طول و ۱۵ متر قطر دارد. معمولا سیفونوفرها چندان ضخیم‌تر از دسته‌جارو نمی‌شوند.

دانشمندان تاکنون بیش از ۱۷۵ گونه سیفونوفر از جمله کلونی‌های اعماق دریا را نام‌گذاری کرده‌اند که به رنگ‌های سبز، آبی و گاهی قرمز برای جذب طعمه درمی‌آیند. سیفونوفر غول‌پیکر (Praya dubia) نوعی موجود زیست‌شب‌تاب است که هنگام برخورد با موجودات و اشیای دیگر به رنگ آبی روشن درمی‌آید. این موجود در عمق بین ۷۰۰ تا هزار متری زندگی می‌کند.

کوسه گرینلند

کوسه گرینلند
کوسه‌ گرینلند حداقل ۲۵۰ سال عمر می‌کند.

کوسه گرینلند (Somniosus microcephalus) یکی از گونه‌های کوسه با عمر طولانی است که در آب‌های شمالگان و اطلس شمالی تا عمق ۱۲۰۰ متری زندگی می‌کند. براساس تخمین پژوهشگرها، کوسه‌های گرینلند حداقل ۲۵۰ سال و حداکثر بیش از ۵۰۰ سال عمر می‌کنند و به این ترتیب به مهره‌دارانی با بیشترین طول عمر شناخته‌شده تبدیل می‌شوند. این گونه می‌تواند تا ۷٫۳ متر رشد کند.

کوسه‌های گرینلند شناگران آهسته‌ای هستند؛ در نتیجه معمولا به سراغ مرده‌خواری می‌روند یا برای طعمه کمین می‌کنند. انسان‌ها در مناطق شمالی این کوسه‌ها را به خاطر گوشت و پوستشان شکار و از آن‌ها برای تولید چرم استفاده می‌کنند. گوشت این کوسه وقتی به صورت خام خورده شود، سمی است؛ اما در صورتی که خشک شود، قابل خوردن می‌شود.

خوک دریایی

خوک دریایی
خوک‌هایی دریایی بین ۴ الی ۱۵ سانتی‌متر رشد می‌کنند.

خوک‌های دریایی (Scotoplanes) گروهی از خیارهای دریایی اعماق اقیانوس هستند که پاهایی لوله‌مانند روی شکمشان دارند. همان‌طور که از نام این گونه پیداست، خوک‌های دریای رنگ صورتی دارند. آن‌ها از پاهای لوله‌‌مانندشان برای حرکت در رسوب‌های گل‌آلود و جستجوی غذاهایی مثل جلبک‌ها و لاشه‌ی حیوانات مرده که بر بستر دریا سقوط می‌کنند، استفاده می‌کنند.

خوک‌های دریایی در عمق ۶۷۰۰ متری زندگی می‌کنند و طولشان بین ۴ تا ۱۵ سانتی‌متر متغیر است. این خیارهای دریایی صورتی‌رنگ گاهی در دسته‌های بزرگ برای تغذیه از لاشه‌های غرق‌شده‌ی حیوانات بزرگ‌تر مثل نهنگ‌ها جمع می‌شوند.

غازماهی

غازماهی
غازماهی در عمق بیش از ۹۱۰ متری از اقیانوس زندگی می‌کند.

غازماهی (Lophiidae) نوعی قلاب‌ماهی است که برای جذب طعمه با قابلیت شب‌تابی و برای داشتن نرهای دستیار شناخته می‌شوند که منبعی پیوسته از اسپرم را به ماده‌ها می‌دهند. تقریبا ۲۵ گونه غازماهی ثبت شده‌اند که همگی دارای سرهای تخت، بدنی شل و دهانی شکافته هستند. این جانور معمولا روی بستر شنی یا گلی اقیانوس در عمق بیشتر از ۹۱۰ متری زندگی می‌کند و به لطف الگوهای خال‌دار پشت خود با محیط ادغام می‌شود.

 غازماهی‌ها مانند دیگر انواع قلاب‌ماهی (anglerfish) طعمه‌هایش از جمله ماهیان، سخت‌پوستان و ستاره‌های دریایی را فریب می‌دهند. آن‌ها برای فریب طعمه در حالتی آویزان از بالای سر قرار می‌گیرند. زمانی که هدف به‌اندازه‌ی کافی نزدیک شد، این شکارچیان کمین‌گر به‌صورت کاملا ناگهانی با دندان‌های تیزشان به طعمه حمله می‌کنند. غازماهی همچنین با راه‌رفتن روی باله‌های سینه‌ای و شکمی خود در دریا جابه‌جا می‌شود. این گونه دارای مفاصل اصلاح‌شده‌ای است که می‌توانند مانند پا بچرخند.

سگ‌ماهی منقاردار

سگ‌ماهی منقاردار
کوسه بریر تا ۳۵ سال عمر می‌کند.

سگ‌ماهی منقاردار (Deania calcea)، نوعی کوسه است که معمولا در اعماق بین ۶۰۰ تا هزار متر پیدا می‌شود. سگ‌ماهی‌های منقاردار در سواحل جنوبی استرالیا، اقیانوس آرام شرقی و غربی و در اقیانوس اطلس شرقی گسترش یافته‌اند. این کوسه دارای بینی بلند و بدن قهوه‌ای خاکستری است و تا طول ۱٫۲ متر رشد می‌کند.

به نظر می‌رسد حداکثر طول عمر سگ‌‌ماهی منقاردار که به کوسه بریر هم معروف است، به ۳۵ سال برسد. این حیوانات اغلب اوقات به صورت تصادفی صید می‌شوند، گرچه برخی ماهیگیران هم عمدا این کوسه‌ها را به خاطر گوشت و روغن کبدشان شکار می‌کنند.

ماهی مرکب درازباله

ماهی مرکب درازباله
طول بازو و شاخک ماهی مرکب درازباله می‌تواند ۲۰ برابر بدنش باشد.

ماهی مرکب درازباله (Magnapinna) سرده‌ای از ماهیان مرکب کمیاب است که می‌تواند به لطف بازوها و شاخک‌های عقبی خود تا ۶ متر رشد کند. طول این بازوها و شاخک‌ها می‌تواند ۲۰ برابر طولانی‌تر از بدن ماهی مرکب (موسوم به گوشته) شود. این جانور دارای خمیدگی‌های آرنج‌مانند متمایز است.

ماهی مرکب درازباله همان‌طور که از نامش پیداست، دارای باله‌های بزرگی است که از گوشت او بیرون آمده‌اند. عمیق‌ترین نقطه ثبت‌شده برای این ماهی به ۶هزار متر می‌رسد.

هنوز مشخص نیست چرا ماهی مرکب درازباله دارای چنین بازوها و شاخک‌های طویلی است، اما به باور دانشمندان این زائده‌ها با مکنده‌های میکروسکوپی پوشیده شده‌اند که می‌توانند طعمه‌ها را در حین شنا به دام بیندازند. تاکنون تعداد کمی مشاهده‌ی ماهی مرکب درازباله گزارش شده و سه گونه از آن در اقیانوس‌های سراسر جهان مستند شده است.

قلابچه ماهی گوژپشت

شیطان‌ماهی سیاه
قلابچه ماهی گوژپشت مجهز به یک ابزار فریب میله‌مانند است.

قلابچه ماهی گوژپشت (Melanocetus johnsonii) مجهز به یک ابزار فریب میله‌مانند بالای سر خود است و در عمق بین ۱۰۰ تا ۴۵۰۰ متری اقیانوس زندگی می‌کند. طول ماده‌های این ماهی تا ۲۰ سانتی‌متر می‌رسد؛ درحالی‌که نرها فقط تا سه سانتی‌متر رشد می‌کنند.

قلابچه‌ماهی گوژپشت نر مانند دیگر قلاب‌ماهی‌ها تنها نقش انگل و تولید اسپرم را برای گونه ماده ایفا می‌کند. وقتی گونه نر یک گونه ماده مناسب را یافت به او می‌چسبد و پوست و جریان خون خود را با آن ترکیب و از مواد غذایی بدن ماده تغذیه می‌کند.

ماهی مرکب پرنده پشت‌بنفش

ماهی مرکب پشت‌بنفش
ماهی مرکب پشت‌بنفش شناگری قوی با سرعتی بالا است.

ماهی مرکب پرنده پشت‌بنفش (Sthenoteuthis oualaniensis) گونه‌ای پراکنده است و در عمق هزار متری آب‌های معتدل و گرمسیری اقیانوس‌های هند و آرام زندگی می‌کند. این گونه در پنج اندازه‌ی مختلف از کوچک تا غول‌پیکر رشد می‌کند؛ همچنین شناگری قوی است که سرعتش می‌تواند به ۳۵ کیلومتر در ساعت برسد.

ماهیگیران ژاپن و تایوان ماهی مرکب پرنده پشت‌بنفش را به‌عنوان طعمه برای ماهی تن و همچنین مصرف انسانی هدف قرار می‌دهند؛ هرچند کیفیت گوشت این ماهی نسبتاً پایین است.

جورپای بزرگ

جورپای بزرگ
جورپای بزرگ یکی از خویشاوندان خرخاکی است.

جورپای بزرگ (Bathynomus giganteus)، یکی از خویشاوندان خرخاکی (Oniscidiea) است که در عمق ۲۱۰۰ متری از اقیانوس‌های اطلس و اقیانوس هند-آرام غربی زندگی می‌کند. تقریبا ۱۰ هزار گونه‌ی جورپا وجود دارند. این جانوران، بی‌مهرگانی ۱۴ پایی با بدن‌های تفکیک‌شده، دو جفت شاخک و چشم‌های مرکب هستند. در این میان، جورپای بزرگ، از نظر ابعاد بزرگ‌ترین است که طول آن از سر تا دم به ۴۰ سانتی‌متر می‌رسد.

جورپاهای بزرگ در بستر دریا حرکت می‌کنند و غذایشان لاشه ماهی‌هایی است که از بالا بر بستر دریا سقوط می‌کنند. این جانوران می‌توانند با استفاده از دم‌های بادبزن‌مانند خود در فاصله‌های کوتاه حرکت کنند. جورپاهای بزرگ نمونه‌ای از ژیگانستیم (غول‌پیکری) در اعماق دریا هستند که نوعی الگوی تکاملی است که براساس آن موجودات اعماق بیشتر از خویشاوندان خود در زیستگاه‌های دیگر رشد می‌کنند. دلیل غول‌پیکر شدن در اعماق دریا می‌تواند نبود شکارچیان در این نقاط اقیانوس باشد. به عبارتی حیوانات در این نقاط با ایمنی بیشتری رشد می‌کنند. دلیل دیگر می‌تواند نیاز این موجودات به حمل اکسیژن بیشتر در آب‌های ژرف باشد.

عروس دریایی شانه‌دار خونین شکم

عروس دریایی خونین‌شکم
عروس دریایی خونین‌شکم در محیط اعماق دریا به خوبی استتار می‌کند.

عروس دریایی شانه‌دار خونین‌شکم (Lampocteis cruentiventer) نوعی گونه عروس دریایی است که در اعماق ۲۵۰ متر تا ۱۵۰۰ متر زندگی می‌کند. همان‌طور که از نام خونین این موجود پیداست، این عروس دریایی‌ شانه‌دار دارای شکمی سرخ است که به آن در ترکیب با محیط‌های تاریک کمک می‌کند. در عمقی که این عروس دریایی زندگی می‌کند، رنگ قرمز جذب شده و به رنگ سیاه ظاهر می‌شود و به این ترتیب این جانور برای شکارچیان نامرئی می‌شود.

رنگ سرخ به‌ویژه روی شکم عروس خونین‌شکم پررنگ‌تر است تا شکار درخشانی را که ممکن است بلعیده باشد، پنهان کند. نمایش نوری جرقه‌مانند عروس دریایی خونین شکم حاصل انعکاس نور از رشته‌های مومانند و کوچکی است که این موجود برای حرکت در ستون‌های آبی به کار می‌برد.

بلعنده سیاه

بلعنده سیاه
بلعنده سیاه می‌تواند موجودات زنده را در دهانش به دام بیندازد.

بلعنده سیاه (Chiasmodon niger) نوعی ماهی گریزان است که در اعماق بین ۷۰۰ تا سه‌هزار متری آب‌های معتدل و گرمسیری اقیانوس اطلس، ازجمله خلیج مکزیک زندگی می‌کند. این ماهی دارای بدنی تیره و بدون فلس و دهانی بزرگ است و طول آن می‌تواند به ۲۵ سانتی‌متر برسد.

بلعنده سیاه همچنین دارای آرواره پائینی طویل و شکمی قابل‌ انبساط است که به این ماهی اجازه می‌دهد طعمه‌ای تا چهار برابر طول و ده برابر وزنش را ببلعد. دندان‌های رو به داخل و قلابی این ماهی می‌توانند به‌گونه‌ای جمع شوند که طعمه به دهان وارد شود و مجددا بسته شوند تا یک دام را شکل دهند. تعداد کمی از افراد بلعنده سیاه را در اعماق دریا دیده‌اند؛ اما لاشه‌های حیوان مرده گاهی روی سطح اقیانوس شناور می‌شوند.

ماهی مرکب خون‌آشام

ماهی مرکب خون‌آشام
ماهی مرکب خون‌آشام بر خلاف اسم ترسناکش شکارچی مخوفی نیست.

ماهی مرکب خون‌آشام (Vampyroteuthis infernalis) که نام علمی آن به معنی «ماهی مرکب خون‌آشام از جهنم» است، در واقعیت یک ماهی مرکب نیست. بلکه یکی از دو نوع عضو شناخته‌شده از زیرگروه سرپایان به نام خون‌آشام‌ریختان (Vampyromorphida) است.

ماهی مرکب خون‌آشام در آب‌های معتدل و گرمسیری عمیق‌تر از ۲۰۰ متر در سراسر جهان زندگی می‌کند. این موجود با وجود اسم ترسناکش، شکارچی یا کمین‌گر نیست؛ بلکه از ذرات آبی شناور موسوم به برف‌های دریایی تغذیه می‌کند.

طول ماهی مرکب خون‌آشام رشدیافته به ۳۰ سانتی‌متر می‌رسد. نکته جالب‌توجه این است که این موجود یکی از بزرگ‌ترین چشم‌ها را نسبت به ابعاد بدنش دارد. ماهی مرکب خون‌آشام براساس محل زندگی به رنگ سرخ یا سیاه است. این ماهی در صورت احساس ترس، بازوهای هشت‌پرده‌ای خود را به یک پوشش تبدیل می‌کند که کل بدنش را می‌پوشاند.

فانوس‌ماهی

فانوس‌ماهی
فانوس‌ماهیان از رایج‌ترین گونه‌های اعماق اقیانوس هستند.

فانوس‌ماهی گونه‌ی کوچکی از خانواده فانوس‌ماهیان (Myctophidae) است که بیش از ۲۴۵ گونه را دربر می‌گیرد. نام این حیوانات برگرفته از اندام‌های نوری سبز آبی است که درون بدنشان تعبیه شده است و نور را به شیوه‌ای منعکس می‌کند که ماهی بتواند به ماهیان دیگر در تاریکی علامت بدهد. اندام‌های روشن همچنین به ادغام فانوس‌ماهی با محیط کمک می‌کنند بدون اینکه سایه‌ای تولید شود که آن‌ها را هدف شکارچیان قرار دهد.

طول فانوس‌ماهی بین دو تا ۳۰ سانتی‌متر است و معمولا برای تغذیه در شب به سطح آب می‌آید. قدرت برقراری ارتباط نوری در این ماهی‌ها آن‌ها را به یکی از موفق‌ترین گونه‌های ماهی در زیستگاهشان تبدیل کرده است؛ به‌طوری‌که این‌ گونه ۶۰ درصد از کل ماهیان آب‌های عمیق را تشکیل می‌دهد.

خرچنگ هوف

خرچنگ هوف
خرچنگ‌ هوف در نزدیکی لوله‌های گرمایی اعماق دریا زندگی می‌کند

خرچنگ هوف (Kiwa tyleri) به گونه‌ای از لابسترهای اعماق دریا گفته می‌شود که در نزدیکی چاه‌های گرمابی در اقیانوس منجمد جنوبی زندگی می‌کنند. این خرچنگ بخشی از گروه لابسترهای چمباتمه‌زده به نام خرچنگ‌های یتی است که معمولا رنگشان سفید است و با موهایی به نام مژکچه پوشیده شده‌اند؛ اما خرچنگ هوف به خاطر داشتن سینه‌ای نسبتا پوشیده از خز شناخته می‌شود.

خرچنگ‌های هوف مانند دیگر خرچنگ‌های یتی از موهایشان برای جمع‌آوری باکتری‌های موجود در مایع داغی که از چاه‌های گرمایی بیرون می‌آید، استفاده و سپس از آن‌ها تغذیه می‌کنند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که تا ۷۰۰ خرچنگ می‌توانند در یک متر مربع از این محیط سکونت‌ناپذیر جا شوند و بر سر سهمی از مایعات به رقابت بپردازند. خرچنگ‌های یتی از جمله خرچنگ‌های هوف تا طول تقریبا ۱۵ سانتی‌متر رشد می‌کنند.

فرشته دریایی

فرشته دریایی
فرشته دریایی در عمق ۶۱۰ متری آب‌های معتدل زندگی می‌کند.

فرشته‌های دریایی (Gymnosomata) گروهی از حلزون‌های شناگر هستند که در عمق ۶۱۰ متری از آب‌های معتدل سراسر جهان زندگی می‌کنند. این موجودات دارای بدن‌های ژلاتینی با طول بین ۴ تا ۸ سانتی‌متر و دو زائده‌ی بال‌مانند به نام پاراپودیا هستند که با آن‌ها در آب حرکت می‌کنند.

فرشته‌های دریایی صدف ندارند. این شکارچیان کمین‌گر از دو ساختار به نام مخروط‌های گونه‌ای برای حذف طعمه‌ی انتخابی از داخل پوسته‌شان استفاده می‌کنند. طعمه‌ی آن‌ها معمولا گروهی از حلزون‌های صدف‌دار کوچک‌تر به نام پروانه‌های دریایی (Thecosomata) هستند. فرشته‌های دریایی دارای پوستی نیمه‌شفاف هستند که امکان دیدن اندام‌های داخلی را فراهم می‌کند و می‌تواند به رنگ صورتی یا نارنجی دربیاید.

اژدهاماهی

اژدها ماهی
اژدهاماهیان در عمق ۴۵۰۰ متری اقیانوس زندگی می‌کنند.

اژدهاماهیان (Stomiidae) گروهی از موجودات عجیب و غریب هستند که در عمق ۴۵۰۰ متری از مناطق نیمه‌روشن و نیمه‌شب اقیانوس زندگی می‌کنند. اژدهاماهی ماده تا ۵۰ سانتی‌متر رشد می‌کند؛ در حالی که طول نرها بین ۵ الی ۱۵ سانتی‌متر متغیر است. ماده و نر هردو دارای آرواره‌های شکاف‌دار هستند، اما تنها ماده دندان نیش دارد. این دندان‌های طویل و نیمه‌شفاف، باعث می‌شوند قدرت گزش اژدهاماهی از کوسه هم فراتر برود.

ماده‌ها همچنین مجهز به ریشک‌های درخشانی هستند که از چانه‌شان آویزان است و طعمه را جذب می‌کند. نر و ماده‌ی این جانور هردو با اندام‌های تولید نور به نام فتوفور پوشیده‌ شده‌اند و از آن‌ها برای سیگنال‌دهی به یکدیگر استفاده می‌کنند.

ماهی مرکب توت‌فرنگی

ماهی مرکب توت‌فرنگی
ماهی مرکب توت‌فرنگی دارای دو چشم غیرهمسان است.

ماهی‌مرکب توت فرنگی (Histioteuthis heteropsis) دارای دو چشم است که از نظر اندازه و ساختار به شکل چشمگیری تفاوت دارند. ماهی مرکب توت فرنگی با چشم‌های یکسان متولد می‌شوند، اما در حین تبدیل نوزاد به بزرگسال، دهانه‌ی چشم سمت چپ دو برابر بیشتر از دهانه چشم سمت راست رشد می‌کند. این چشم با ساختاری لوله‌ای شکل رشد می‌کند و عدسی آن به رنگ زرد درمی‌آید.

ماهی مرکب توت‌فرنگی در وضعیت مورب شنا می‌کند به گونه‌ای که با چشم بزرگ‌تر به سمت بالا نگاه می‌کند تا نور تابیده از بالا را آشکار کند. رنگ‌دانه‌ی زرد به ماهی مرکب کمک می‌کند طعمه‌ی احتمالی را در مقابل نور طبیعی پیدا کند. چشم سمت راست نیز که به سمت پائین قرار دارد، به اندازه چشم سمت چپ مفید است. این چشم دارای میدان دید عریض‌تری است که به ماهی مرکب در آشکارسازی حیوانات نورافشان زیرین کمک می‌کند.

حلزون‌ماهی

حلزون‌ماهی
حلزون‌ماهیان از گروه ماهیان قورباغه‌ای شکل هستند.

حلزون‌ماهیان خانواده‌ای از ماهیان قورباغه‌ای شکل هستند که تا ۳۰ سانتی‌متر رشد می‌کنند. این گونه اغلب در آب‌های سرد پیدا می‌شود و برخی از آن‌ها در جنوبگان و شمالگان زندگی می‌کنند. عمیق‌ترین مکان زندگی این جانور متعلق به سرده‌‌ی Pseudoliparis است که فیلمی از آن در عمق ۸۳۳۶ متر در گودال ایزو اوگاساوارا در نزدیکی ژاپن در سال ۲۰۲۳ منتشر شد. عمیق‌ترین ماهی مشاهده‌شده در گذشته نیز متعلق به یک حلزون‌ماهی بود؛ با این تفاوت که در اقیانوس آرام و در نزدیکی گودال ماریانا رصد شد.

بیشتر بخوانید

حلزون‌ماهی می‌تواند از عمیق‌ترین نقاط جان سالم به در ببرد، زیرا دارای بدنی ژلاتینی و فاقد کیسه شنا است. کیسه شنا اندامی مملو از هوا است که به ماهی‌های دیگر در کنترل ویژگی شناوری کمک می‌کند. بدن این ماهی همچنین حاوی مایعی به نام اسمولیت است که به بافت‌ها و سلول‌های آن در برابر فشار خردکننده کمک می‌کند.

هیولای مرغ بی‌سر

هیولای مرغ بی‌سر
هیولای مرغ بی‌سر گونه‌ای خیار دریایی است که می‌تواند به صورت عمودی در ستون آبی شنا کند.

هیولای مرغ بی‌سر (Enypniastes eximia)، گونه‌ای خیار دریایی شناگر با بدنی پیازی‌شکل و باله‌های برجسته است. این گونه به رنگ بنفش یا سرخ دیده می‌شود، کاملا شفاف است و به این صورت می‌توان اندام داخلی‌اش را دید. این جانور برخلاف دیگر خیارهای دریایی می‌تواند به صورت عمودی در ستون آبی شناور شود و دارای حاشیه‌های چترمانندی است که به حرکت پارویی آن کمک می‌کنند.

هیولای مرغ بی‌سر تا ۲۳ سانتی‌متر رشد می‌کند و بزرگ‌ترین جانور در میان همتایان خود در بستر دریا است. گرچه این جانور می‌تواند شنا کند، بخش زیادی از زمان را صرف راه رفتن در بستر اقیانوس و برداشتن رسوب‌ها در جستجوی غذا می‌کند. رصدها نشان می‌دهند که هیولای مرغ بی‌سر برای کاهش وزن اضافی پیش از برخاستن از بستر دریا، مدفوع می‌کند. این گونه در سراسر جهان پراکنده شده است و در عمق ۵۰۰ تا ۷هزار متر زندگی می‌کند.

ماهی خرگوشی

خرگوش‌ماهی
ماهی خرگوشی از خویشاوندان کوسه‌ها و سفره‌ماهیان است.

ماهی خرگوشی (Chimaera monstrosa) که با عنوان موش‌ماهی هم شناخته می‌شود از خویشاوندان کوسه‌ها و سفره‌ماهیان است. این گونه در اقیانوس اطلس شمال شرق و دریای مدیترانه‌ی غربی پیدا می‌شود. ماهی خرگوشی از شناگران ضعیف است و به آهستگی در آب حرکت می‌کند. این ماهی از باله‌های سینه‌ای خود در عمق ۱۶۶۰ متر استفاده می‌کند.

دم‌های بلند و تیز ماهی خرگوشی کمکی به شنای آن نمی‌کند. ماهی خرگوشی می‌تواند ستون مهره‌های سمی پشت سر خود را برای ترساندن شکارچی‌ها و ایجاد زخمی دردناک بالا ببرد. طول ماهی خرگوشی بالغ تا دم به ۱٫۵ متر می‌رسد و دم آن ۶۰ درصد از طول بدنش را تشکیل می‌دهد. ماهی خرگوشی از سخت‌پوست‌ها و نرم‌تنان تغذیه می‌کند و می‌تواند صدف‌هایشان را با دندان خود خرد کند.

کرم‌ماهی مرکب

کرم ماهی مرکب
کرم ماهی مرکب گونه‌ای بدون چشم با شاخک‌های بسیار بلند است.

کرم‌ماهی مرکب (Teuthidodrilus samae)، نوعی کرم دریایی بدون چشم است که به خاطر ۱۰ زائده‌ی شاخک مانندش که از سر آن بیرون زده‌اند، کرم‌ماهی مرکب نامیده شده است. هر کدام از این زائده‌ها از کل بدن کرم که مسطح و هم‌اندازه با کف دست انسان است، طولانی‌تر هستند. این کرم زائده‌های خود را برای جمع‌آوری ذرات زیستی یا برف دریایی تکان می‌دهد. کرم‌ماهی مرکب همچنین می‌تواند با استفاده از ۲۵ جفت باله سفید نیمه‌شفاف شنا کند که در کنار بدن او قرار گرفته‌اند.

پژوهشگرها برای اولین بار در سال ۲۰۰۷ با کرم‌ماهی مرکب در عمق ۲۹۰۰ متری دریای سلب بین اندونزی و فیلیپین روبه‌رو شدند. داده‌های کمی درباره‌ی این موجود وجود دارند، اما دانشمندان گمان می‌کنند این گونه برخلاف دیگر گونه‌های اعماق دریا، زیست‌ شب‌تاب نیست.

مارمولک‌ماهی اعماق دریا

مارمولک‌ماهی
مارمولک ماهی اعماق یکی از ابرشکارچیان نقاط عمیق اقیانوس است

مارمولک‌ماهی اعماق (Bathysaurus ferox)، یکی از ابرشکارچیان عمیق‌ترین نقاط دریا است. به عبارتی این گونه با هرچیزی که برخورد کند، چه هم‌نوع‌های خود چه موجودات دیگر باشد، می‌خورد. آرواره‌های این موجود با دندان‌های نیش تیغ‌مانند پوشیده شده و حتی در زبانش تعبیه شده‌اند. مارمولک‌‌ماهی اعماق از طریق کمین‌کردن در بستر اقیانوس و اندکی بالا آوردن سرشان به هرچیزی که بالای سر آن شنا کند، حمله می‌کنند.

مارمولک‌ماهی در عمق ۶۰۰ تا ۳۵۰۰ متری زندگی می‌کند و طول آن می‌تواند به ۶۴ سانتی‌متر برسد. این حیوان دارای چشم‌های حساس برای کشف اثر زیست‌ شب‌تابی موجودات دیگر است. مارمولک‌ماهی نقاط عمیق همچنین دوجنسی است، به‌طوری‌که دارای اندام‌های تولیدمثل ماده و نر است و بنابراین می‌تواند با هر دو گروه نرها و ماده‌ها آمیزش کند. به باور دانشمندان این قابلیت عامل توزیع تکه‌تکه‌ی این ماهی در اقیانوس‌های سراسر جهان است.

عروس دریایی قرمز

عروس دریایی سرخ
احتمالا عروس دریایی قرمز تولید مثل را به تنهایی انجام می‌دهد.

عروس دریایی قرمز (Crossota norvegica)، یکی از گونه‌های بیگانه‌مانند است که در عمق هزار متری اقیانوس شمالگان زندگی می‌کند. نام این حیوان برگرفته از رنگ قرمز شفاف آن است. بدن عروس دریایی قرمز شکلی مدور دارد و قطر آن می‌تواند به ۲٫۵ سانتی‌متر برسد.

داده‌های کمی درباره‌ی عروس دریایی قرمز مثل تغذیه آن وجود دارد؛ اما این حیوان هم مانند دیگر گونه‌های عروس دریایی از شاخک‌های اسپاگتی‌مانند خود برای بلعیدن غذا استفاده می‌کند. هنوز مشخص نیست که عروس دریایی قرمز برای تولیدمثل نیاز به نر یا ماده دارد یا اینکه می‌تواند در نقش هرمافرودیت ترتیبی تولیدمثل را به‌تنهایی انجام دهد. هرمافرودیت‌های ترتیبی به ویژه برخی‌ عروس‌های دریایی می‌توانند جنسیتشان را تغییر دهند و تخمک و اسپرم را تولید کنند.

ماهی چشم‌خمره‌ای

ماهی چشم‌خمره‌ای
ماهی‌ چشم‌خمره‌ای در عمق ۶۰۰ تا ۸۰۰ متری از اقیانوس آرام شمالی و دریای برینگ زندگی می‌کند.

ماهی چشم‌خمره‌ای (Macropinna microstoma) در دریای برینگ و اقیانوس آرام شمالی در اعماق بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ متر زندگی می‌کند. این ماهی دارای یک پیشانی شفاف و چشم‌های لوله‌ای است که قابلیت چرخش دارند و به این ماهی اجازه می‌دهند برای کشف طعمه یا شکارچی‌ها بالا را نگاه کند.

چشم‌های ماهی چشم‌خمره‌ای دارای رنگ‌دانه‌ی زردی هستند که به آن در تفکیک زیست‌شب‌تابی و نور خورشید عبوری از آب کمک می‌کنند. چشم‌های خمره‌ای در تاریکی بی‌حرکت می‌مانند تا زمانی که وعده‌ی غذایی احتمالی را کشف کنند؛ سپس ماهی چشم‌خمره‌ای به سرعت به سمت بالا حرکت می‌کند تا طعمه را در دهانش بگیرد و چشم‌های خود را به موقعیت روبه‌جلو باز می‌گرداند.

تبلیغات
داغ‌ترین مطالب روز
تبلیغات

نظرات