گرگ‌های اتیوپی ممکن است به اولین گرده‌افشان‌های گوشتخوار تبدیل شده باشند

گرگ اتیوپیایی، بومی ارتفاعات اتیوپی و یکی از نادرترین درندگان جهان، به شکل شگفت‌انگیزی به طعم شیرین و عسل‌مانند شهد علاقه دارد. این گرگ‌ها که به گوشت‌خواری مشهور هستند، گاهی شهد گل‌هایی به نام گرزی (Kniphofia foliosa) را می‌نوشند. این گل‌های بلند و مخروطی‌شکل که با نام «گرز قرمز آتشین» نیز معروف هستند، در طبیعت به رنگ‌های نارنجی و زرد دیده می‌شوند و شهدی با طعمی شبیه به عسل رقیق دارند.

وقتی گرگ‌ها مشغول نوشیدن شهد گل‌های گرزی هستند، پوزه‌هایشان با گرده‌های زرد چسبناک گل پوشیده می‌شود. همین موضوع پژوهشگران را به فکر انداخت که شاید این گرگ‌ها به‌طور غیرمستقیم در گرده‌افشانی این گل‌ها نیز نقش داشته باشند؛ موضوعی که اگر تأیید شود، گرگ‌های اتیوپیایی را به نخستین شکارچیان بزرگی تبدیل می‌کند که در طبیعت، نقش گرده‌افشانی دارند. پژوهشگران یافته‌های خود را در مجله‌ی Ecology منتشر کرده‌اند.

ساندرا لای، بوم‌شناس از دانشگاه آکسفورد و یکی از نویسندگان مطالعه، به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «این رفتار گرگ‌ها مثل صحنه‌ای از کتاب داستان است. گرگ‌ها، گل‌ها را مثل بستنی لیس می‌زنند.»

گرگ اتیوپیایی با پیکر باریک و کشیده‌اش، به خانواده‌ی سگان (Canidae) تعلق دارد و بیشتر از گرگ‌های معمولی، شبیه به کایوت یا روباه است. زیستگاه اصلی آن‌ها ارتفاعات کوهستانی اتیوپی، منطقه‌ای سرد و خشک با چشم‌اندازهایی مانند توندرا است. گرگ‌ها در چنین چشم‌اندازی، با شکار جوندگان زندگی را می‌گذرانند.

غذای اصلی گرگ‌ها جوندگان کوچک هستند، به‌ویژه موش حفار سربزرگ آفریقایی؛ جانوری با ظاهری مضحک که چشم‌هایش دقیقاً بالای سرش قرار دارند تا به راحتی از لانه‌اش در زیر خاک به سمت بیرون سرک بکشد. این موش فقط یک ساعت در روز از لانه‌اش خارج می‌شود و در همین زمان کوتاه نیز بدنش را در لانه نگه می‌دارد، دراز می‌کشد و با کشیدن سر و گردن به سمت بیرون، گیاهان را با دندان‌های جلویی‌اش می‌چیند. آن‌ها بدن را در سوراخ نگه می‌دارند تا اگر اتفاقی افتاد، بتوانند عقب‌نشینی کنند.

البته شهد شیرین گل گرزی فقط برای گرگ‌ها جذاب نیست. کودکان بومی نیز از چشیدن طعم آن لذت می‌برند و پژوهشگران در سفرهای میدانی، از این شهد برای شیرین‌کردن نوشیدنی‌های خود استفاده می‌کنند. سال‌هاست که دکتر لای و همکارانش گرگ‌ها را در حال نوشیدن شهد می‌بینند، اما برای پی‌بردن به میزان شیوع این رفتار در میان گرگ‌های اتیوپیایی و سنجش لذت آن‌ها از طعم شهد، شش گرگ از سه گروه مختلف را زیر نظر گرفتند.

دکتر لای می‌گوید همه‌ی گرگ‌ها حداقل یک‌بار شهد گل‌ها را امتحان کردند. اما دقیقاً مانند انسان‌ها، میزان علاقه به شهد در بین آن‌ها نیز متفاوت بود. برخی گرگ‌ها از بقیه مشتاق‌تر بودند. مثلاً یک گرگ ماده، یک ساعت و نیم در میان گل‌ها وقت گذراند و ۳۰ گل را لیس زد.

البته، علاقه به خوراکی‌های شیرین در دیگر سگ‌سانان نیز دیده شده است. برای مثال، گرگ‌های خاکستری در آمریکای شمالی نیز گاهی بلوبری (توت آبی) می‌خورند. تام گیبل، زیست‌شناس و سرپرست برنامه‌ی مطالعه‌ی رژیم غذایی گرگ‌ها در دانشگاه مینه‌سوتا، می‌گوید: «این رفتار گرگ‌های خاکستری بیش از لذت بردن از طعم بلوبری، برای زنده‌ماندن در شرایط کمبود غذا و مقابله با گرسنگی است.»

اما جالب‌ترین نکته درباره‌ی گرگ‌های اتیوپیایی، تصاویر واضحی است که آن‌ها را با پوزه‌های زردرنگ نشان می‌دهد. تصاویر به آشکاری نشان می‌دهد که آن‌ها شهد گل‌ها را می‌خورند و به گفته‌ی دکتر گیبل، دیگر هیچ شکی باقی نمی‌ماند. بااین‌حال، هنوز مشخص نیست که این گرگ‌ها نیز مانند زنبورها و پروانه‌ها، واقعاً گرده‌افشانی مؤثری انجام می‌دهند یا خیر. حتی در برخی موارد، لیس‌زدن خوشه‌های گل گرزی به گاز‌زدن و حتی آسیب‌رساندن به گل‌ها ختم می‌شود.

بااین‌حال، دانستن اینکه گرگ‌های کمیاب و در معرض خطر انقراض گاهی می‌توانند از چنین خوراکی‌های ساده‌ای لذت ببرند، دلگرم‌کننده است. در حال حاضر، کمتر از ۵۰۰ گرگ اتیوپیایی در طبیعت باقی مانده و تهدیدهایی مانند تخریب زیستگاه و بیماری‌هایی مثل هاری سگ‌ها، بقای آن‌ها را در معرض خطر جدی قرار داده است.

حفاظت از گرگ‌های اتیوپیایی و زیستگاه منحصربه‌فردشان، امری ضروری است. دکتر لای می‌افزاید: «این تعامل منحصربه‌فرد را نمی‌توان در هیچ جای دیگری از دنیا دید. چنین چیزی ارزش حفاظت را دارد.»