نهنگ‌های قاتل اکنون غول‌پیکر‌ترین کوسه‌های دنیا را شکار می‌کنند

شاید چندان عجیب نباشد که اورکاها یا همان نهنگ‌های قاتل در صدر زنجیره‌ی غذایی اقیانوس‌ها قرار دارند. رژیم غذایی متنوع آن‌ها از ماهی‌ها و لاک‌پشت‌ها گرفته تا پستانداران دریایی مانند فک‌ها و حتی گوزن‌های شمالی را شامل می‌شود، اما اکنون دانشمندان به کشف حیرت‌آوری دست یافته‌اند: گروهی از نهنگ‌های قاتل در خلیج کالیفرنیا، دار‌و‌دسته تشکیل داده و کوسه‌نهنگ‌های عظیم‌الجثه را شکار می‌کنند. البته، روش شگفت‌انگیزی برای شکار دارند و این روش را به یکدیگر هم یاد می‌دهند.

کوسه‌نهنگ‌ها به‌عنوان بزرگ‌ترین گونه‌ی کوسه‌ها و غول‌پیکرترین ماهی‌های دنیا، تا ۱۸ متر طول دارند. اما حتی این جثه‌‌ی عظیم نیز مانع از تبدیل‌شدن آن‌ها به طعمه‌ی نهنگ‌های قاتل نشده است.

کوسه‌نهنگ‌ها از دسته‌ی «پالیده‌خوارها» هستند، یعنی غذای خود را از پالایش آب دریا تأمین می‌کنند. آن‌ها با دهان بزرگ خود پلانکتون‌ها و ماهی‌های کوچک را بلعیده و به آرامی در آب‌های اقیانوس حرکت می‌کنند. عمر طولانی آن‌ها که گاه تا ۱۳۰ سال می‌رسد، نشان از سازگاری بالا با محیط زیستشان دارد.

کوسه‌نهنگ‌ها وقتی جوان هستند، به‌طور فصلی برای تغذیه در جنوب خلیج کالیفرنیا دور هم جمع می‌شوند. اما دوران جوانی و اندازه‌ی کوچک‌ترشان در این دوره، آن‌ها را در برابر نهنگ‌های قاتل آسیب‌پذیر می‌کند.

دانشمندان با بررسی تصاویر و ویدئوهای ثبت‌شده از حملات نهنگ‌های قاتل به کوسه‌نهنگ‌ها، نهنگ‌های قاتل خاص و شناخته‌شده را از روی زخم‌ها و باله‌هایشان تشخیص دادند و دریافتند که در سه مورد از چهار حمله، اورکای نر بزرگی به نام «موکتزوما» نقشی کلیدی داشته است. در هر چهار حمله، دسته‌ی نهنگ‌های قاتل با هماهنگی بی‌نظیر و برنامه‌ریزی جمعی، متحد شدند و طرح حملات خود را به‌طور دقیق اجرا کردند.

اریک هیگوئرا ریواس، زیست‌شناس دریایی، توضیح می‌دهد: «همه‌ی اعضای گروه با هم همکاری می‌کنند و ضربه‌هایی به کوسه‌نهنگ می‌زنند تا او را واژگون کنند. این واژگونی، کوسه را در وضعیتی به نام «خشک‌زدگی» قرار می‌دهد؛ حالتی که در آن دیگر قادر به حرکت یا فرار به اعماق آب نیست. در این حالت، نهنگ‌های قاتل به‌سرعت به بخش‌های حیاتی بدن کوسه دسترسی پیدا می‌کنند و اندام‌هایی با ارزش تغذیه‌ای بالا را استخراج می‌کنند.»

استراتژی‌های شکار اورکاها نه‌تنها بسیار بی‌رحمانه، بلکه نمایانگر هوش و مهارت فوق‌العاده‌ی آن‌ها است. در خلیج کالیفرنیا، گروه نهنگ‌های قاتل روش‌های منحصربه‌فردی را برای شکار به کار می‌گیرند؛ از جمله حمله از زیر به کوسه‌نهنگ برای دور‌زدن پوست سخت و زره‌مانند پشتی‌اش. این روش به آن‌ها امکان می‌دهد با سرعت به آئورت کوسه دسترسی پیدا کرده و شکارشان را از پا درآورند.

ریواس با تحسین هوش و مهارت بالای اورکاها می‌گوید: «این سطح از استراتژی و هوش شگفت‌انگیز است. همکاری گروهی برای هدف گرفتن بخش‌های کلیدی بدن طعمه، نشان می‌دهد که نهنگ‌های قاتل شکارچیانی بی‌همتا هستند.»

یافته‌های اخیر نیز بر این موضوع تأکید دارند. برای مثال، در سال ۲۰۲۲، اولین گزارش مستند از حمله‌ی نهنگ‌های قاتل به یک نهنگ آبی، بزرگ‌ترین حیوان زنده‌ی شناخته‌شده، منتشر شد. همچنین، امسال گزارشی از حمله‌ی یک نهنگ قاتل به‌تنهایی به یک کوسه سفید بزرگ ارائه شد که پیش از این بی‌سابقه بود.

محققان می‌گویند شاید بتوان حملات اورکاها را با تغییرات اقلیمی مرتبط دانست؛ افزایش دمای آب و تغییر جریان‌های اقیانوسی ممکن است تجمع و مسیر حرکت کوسه‌‌نهنگ‌ها را دگرگون و آن‌ها را در برابر نهنگ‌های قاتل آسیب‌پذیرتر کند. علاوه بر این، کاهش منابع غذایی اصلی نهنگ‌های قاتل، مانند پستانداران دریایی و ماهی‌های بزرگ نیز ممکن است دلیل دیگری برای رویکرد تازه‌ی آن‌ها و شکار کوسه‌‌نهنگ‌ها در منطقه باشد.

یافته‌های محققان در مجله Frontiers in Marine Science منتشر شده است.