پیامد غیرمنتظره تغییر اقلیم؛ بیابان بزرگ هند به منطقه‌ای سرسبز تبدیل شده است

براساس پژوهشی جدید، بیابان «تار» هند در ۲۰ سال گذشته ۳۸ درصد سبزتر شده است؛ نتیجه‌ای که از ترکیب تغییرات اقلیمی و گسترش کشاورزی ناشی می‌شود.

به گفته‌ی پژوهشگرها طی دو دهه گذشته، افراد بیشتری در بیابان تار ساکن شده‌اند و با تغییر چشم‌انداز منطقه آن را به نواحی کشاورزی و شهری تبدیل کرده‌اند که این نیز بخشی از دلایل سبزترشدن این بیابان به شمار می‌رود. بخش دیگر معما تغییرات اقلیمی است که موجب افزایش بارش‌های موسمی در این منطقه شده است.

بیابان «تار»، یا همان «بیابان بزرگ هند»، مساحتی معادل ۲۰۰ هزار کیلومتر مربع را در شمال غربی هند و جنوب شرقی پاکستان دربرمی‌گیرد. با وجود اینکه بسیاری از بیابان‌های جهان با خشکسالی‌های شدید مواجه هستند، بیابان «تار» به مرکزی برای رشد شهری و کشاورزی تبدیل شده و با بیش از ۱۶ میلیون نفر جمعیت، پرجمعیت‌ترین بیابان جهان به شمار می‌رود.

ویمل میشرا، مهندس عمران از مؤسسه فناوری هند و یکی از نویسندگان پژوهش در ایمیلی به لایوساینس گفت:

افزایش دسترسی به آب و انرژی عامل گسترش مناطق کشاورزی و شهری شده و با افزایش قابل توجه در بازدهی محصولات کشاورزی این منطقه همراه بوده است. هیچ بیابان دیگری در جهان در دوره اخیر افزایش همزمان شهرنشینی، کشاورزی و بارندگی را تجربه نکرده است.

پژوهش جدید که سوم آوریل در ژورنال Cell Reports Sustainability منتشر شد، داده‌های ماهواره‌ای از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۳ را تحلیل کرده است. میشرا و تیمش دریافتند که در این بازه زمانی، بیابان به‌طور متوسط ۳۸ درصد سبزتر شده و پوشش گیاهی بیشتری در تصاویر ماهواره‌ای قابل مشاهده بوده است.

پژوهشگرها برای پی‌بردن به علت سبزشدن، همچنین سوابق تاریخی گسترش جمعیت در بیابان تار، زیرساخت‌های آبیاری و مدل‌های اقلیمی را بررسی کردند.

براساس یافته‌ها، سبز شدن بیابان تار عمدتاً ناشی از افزایش بارندگی در فصل‌های موسمی تابستان (افزایش کلی ۶۴ درصدی بارش) و در درجه دوم، ناشی از زیرساخت‌های آبیاری بوده است که آب‌های زیرزمینی را در خارج از فصل بارندگی به سطح می‌آورند.

نویسندگان پژوهش پیشنهاد می‌دهند که مدیریت پایدار منابع آب در بیابان تار می‌تواند به این منطقه کمک کند تا با شرایط جدید سازگار شود و به پشتیبانی از جمعیت رو به رشد خود ادامه دهد. بااین‌حال، پژوهشگرها هشدار می‌دهند که دمای بالاتر ممکن است جمعیت ۱۶ میلیون نفری ساکن این بیابان را تهدید کند و استفاده بیش‌ازحد از آب زیرزمینی برای آبیاری نیز احتمال دارد باعث کاهش منابع آبی شود.

افزایش بارش‌های موسمی همچنین می‌تواند به معنی افزایش سیل باشد؛ زیرا طبق پیش‌بینی مدل‌های اقلیمی، این بارندگی‌های بیشتر به‌صورت دفعات شدید و در قالب رویدادهای آب‌وهوایی غیرمعمول رخ دهد که می‌تواند به خانه‌ها و سازه‌ها در بیابان آسیب برساند.

بااین‌حال، در صورت مدیریت صحیح شرایط، افزایش بارندگی می‌تواند به شکوفایی انسان‌ها و کشاورزی در منطقه منجر شود. پژوهشگران یک پژوهش مجزا هم پیش‌بینی کرده‌اند که حتی بخش‌های بیشتری از این چشم‌انداز تا پایان قرن ۲۱ سبز خواهد شد.

سرسبزی بیابان تار می‌تواند امنیت غذایی در منطقه را افزایش دهد، اما ممکن است تنوع زیست‌بومی گونه‌های ویژه‌ی سازگار با بیابان و روش‌های سنتی دامداری کوچ‌نشینی را تهدید کند. دانشمندان هشدار دادند که لزوم حفاظت از این جنبه‌های محیط‌زیست بیابانی باید در روند توسعه در نظر گرفته شود.