چرا با ری‌استارت کردن کامپیوتر بسیاری از مشکلات آن برطرف می‌شود؟

درحال کار روی پروژه‌ی مهمی با لپ‌تاپ یا کامپیوتر هستید که ناگهان نرم‌افزار به‌اصطلاح هنگ می‌کند و هرچه کلیک می‌کنید، هیچ پاسخی دریافت نمی‌کنید. یا اینکه مشغول کار یا بازی با موبایل و کنسول هستید، اما ناگهان صفحه‌ی موبایل قفل می‌شود یا بازی «کرش» می‌کند و ادامه‌ی کار غیرممکن می‌شود. ری‌استارت کردن کامپیوتر، موبایل و کنسول بازی، نخستین و اغلب موثرترین راه‌حلی است که در این جور مواقع به ذهن می‌رسد. دلیل آن چیست؟

اگر سریال کمدی IT Crowd را دیده باشید، دو کارشناس آی‌تی در این سریال به تمام کارمندانی که برای حل مشکلات کامپیوتر خود با آن‌ها تماس می‌گیرند، ری‌استارت کردن کامپیوتر را به‌عنوان تنها راه‌حل پیشنهاد می‌دهند، حتی اگر مشکل آن‌ها ربطی به ری‌استارت کردن نداشته باشد. احتمالا شما هم هنگام تماس با بخش پشتیبانی فنی، به‌دفعات با این راه‌حل مواجه شده‌اید و شاید برایتان سوال شده است که چرا بسیاری از مشکلات کامپیوتر و گوشی با ری‌استارت‌کردن از بین می‌روند.

برای پاسخ به این پرسش، ابتدا باید بدانیم چرا برخی برنامه‌ها در کامپیوتر و اپ‌ها در موبایل به‌طور ناگهانی از کار می‌افتند.

فرض کنید در حال ساخت اسلاید پاورپوینت یا کدنویسی در برنامه‌‌ی پایتون هستید که کامپیوتر هنگ می‌کند و ادامه‌ی کار غیرممکن می‌شود. در اکثر موارد، این هنگ کردن‌ها به دلیل نوعی اتفاق ناگوار رخ می‌دهد که سیستم شما به‌تنهایی نمی‌تواند آن را حل کند. مثلا فرض کنید در یک سفر جاده‌ای هستید و جاده به دلیل تصادف بسته شده؛ در اینجا ممکن است از جاده‌های فرعی بتوانید دوباره مسیر خود را به راه اصلی باز کنید، اما گاهی نیز پیش می‌آید که در طول مسیر هیچ‌ مسیر فرعی وجود نداشته باشد. در اینجا شما ناچارید راهی را که آمده‌اید، برگردید و از ابتدا، مسیر جدیدی را برای سفر خود انتخاب کنید؛ یعنی سفر خود را ری‌استارت کنید.

«صفحه‌ی آبی مرگ» (Blue Screen of Death یا BSOD) یکی از رایج‌ترین و مهم‌ترین مشکلاتی است که به احتمال زیاد به هنگام کار با کامپیوتر با آن مواجه شده‌اید. این نام‌گذاری ترسناک و دلهره‌آور به پدیده‌ای به همان اندازه ترسناک و دلهره‌آور اشاره می‌کند. BSOD با آن صفحه‌ی آبی رنگ و ایموجی ناراحت ممکن است به‌خاطر هر مشکلی که اجرای امن ویندوز را با مشکل روبه‌رو کند، رخ دهد؛ مشکلاتی مثل به‌روزرسانی‌های ناسازگار درایورها یا مشکلات سخت‌افزاری مثل هارددیسکی که نیاز به فرمت کردن دارد یا گرم شدن بیش از حد دستگاه ناشی از اورکلاک کردن CPU.

در پی بروز BSOD، ویندوز تلاش می‌کند به داده‌ای در حافظه دسترسی پیدا کند که وجود ندارد؛ درست مثل پاسخ دادن به پرسشی در امتحان که هیچ مطالعه‌ای در رابطه با آن نداشته‌اید. در این لحظه کدهای نوشته‌شده قادر به حل پیچیدگی مشکل نیستند و با ری‌استارت کردن سعی می‌کنند از اول کار خود را شروع کنند.

راه‌اندازی مجدد یا ری‌ستارت کردن نرم‌افزارها به پاک شدن کدهای مشکل‌ساز کمک می‌کند. این موضوع برای مرورگرهای وب نیز صدق می‌کند. هنگام راه‌اندازی مجدد مرورگر وب، تمام نرم‌افزارها و فرآیندهای مرتبط با مرورگر، خاموش و از نو راه‌اندازی خواهند شد. به عنوان مثال، گوگل کروم با گذشت زمان حافظه‌ی بیشتری مصرف می‌کند و کندتر می‌شود. بستن و راه‌اندازی مجدد آن سبب آزاد کردن رم، بهبود عملکرد و رفع پاره‌ای از اشکالات خواهد شد.

هنگام کار با کامپیوتر، برنامه‌های متعددی باز و بسته یا چند برنامه به‌طور هم‌زمان اجرا می‌شوند. با اجرای هم‌زمان چند برنامه، رم کامپیوتر درگیر می‌شود. این حافظه بخش مهمی است که به پردازنده در اجرای برنامه‌ها و دستورالعمل‌ها کمک می‌کند. رم به‌صورت موقت داده‌ها و کدهای درحال استفاده را نگه می‌دارد تا پردازنده به سرعت به آن‌ها دسترسی داشته باشد. با اجرای هر برنامه‌، بخشی از حافظه‌ی رم اشغال می‌‌شود که مقدار حجم آن به نوع و پیچیدگی برنامه، بستگی دارد. به عنوان مثال، اجرای برنامه‌ای برای ویرایش متنِ ساده در مقایسه با بازی سنگین کامپیوتری، حافظه‌ی رم کمتری مصرف می‌کند.

علاوه‌بر برنامه‌های درحال اجرا، سیستم‌عامل کامپیوتر نیز برای عملکرد خود باید به مقداری حافظه‌ی رم دسترسی داشته باشد. به عنوان مثال، ویندوز ۱۰ برای آن‌که بتواند به‌خوبی کار کند، به حدود ۲ گیگابایت رم و ویندوز ۱۱ به‌حدود ۴ گیگابایت رم نیاز دارد. این مقدار حافظه برای اجرای بخش‌های مختلف مانند مدیریت فایل‌ها، برقراری ارتباط با سخت‌افزار و اجرای سرویس‌های پس‌زمینه، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برخی برنامه‌ها ظرفیت زیادی از رم را اشغال می‌کنند و انتظار می‌رود پس از بستن آن‌ها، مقدار حافظه‌ی اشغال شده، آزاد شود؛ اما گاهی این اتفاق رخ نمی‌دهد. همچنین، این اتفاق ممکن است برای چرخه‌های پردازنده رخ دهد. در این حالت، برنامه‌‌ی اجرا شده حجم زیادی از چرخه‌ها را مصرف می‌کند. CPU واحد پردازنده‌ی مرکزی و مغز متفکر کامپیوتر است که اجرای برنامه‌ها و دستورالعمل‌ها را برعهده دارد. هر دستور و برنامه برای اجرا باید به تعدادی چرخه یا سیکل پردازنده دسترسی داشته باشد. گاهی برنامه‌ی اجرا شده برای عملکرد بهتر و اجرای صحیح به تعداد زیادی چرخه‌ی پردازنده نیاز دارد. در این حالت، چرخه‌ی کافی برای برنامه‌های دیگر وجود ندارد و این برنامه‌ها بسیار کند اجرا می‌شوند.

به هنگام کار با کامپیوتر، تمام برنامه‌های درحال اجرا، فایل‌های موقتی ایجاد می‌کنند که به آن‌ها «Trash» (زباله) گفته می‌شود. در برخی مواقع، برنامه‌ها به‌درستی بسته نمی‌شوند. بنابراین، آن‌ها را نمی‌توانیم دوباره باز کنیم. ری‌استارت کردن کامپیوتر مشابه پاک‌کردن تخته‌ سیاه است. شما نمی‌توانید روی نوشته‌های قبلی، بنویسید. به طور مشابه، اجرای برنامه‌های جدید با رم اشغال‌شده توسط برنامه‌های قبلی، نتیجه‌ی مطلوبی به‌دنبال ندارد.

ری‌استارت کردن، نه‌تنها با پاک‌کردن رم سبب بهبود عملکرد کامپیوتر می‌شود، بلکه راه‌حل مناسبی برای حل نقص‌های نرم‌افزاری به‌شمار می‌رود. برخی برنامه‌ها آن‌گونه که باید کار نمی‌کنند و منجر به خرابی، خطا یا مشکلات دیگری می‌شوند. ری‌استارت کردن کامپیوتر یا موبایل می‌تواند بسیاری از این مشکلات را حل کند. این روش یکی از سریع‌ترین راه‌ها برای بازگرداندن برنامه‌ای معیوب به حالت عادی است.

تا اینجا فهمیدیم چرا ری‌استارت کردن کامپیوتر می‌تواند برخی از مشکلات نرم‌افزاری آن را حل کند. در ادامه، در مورد برخی از مشکلاتی که پس از ری‌استارت کامپیوتر رفع می‌شوند، توضیح کوتاهی می‌دهیم.

• کند بودن ویندوز:‌ گاهی برنامه‌ای ۹۹ درصدِ CPU را استفاده می‌کند. در این حالت، برنامه‌های دیگر به سختی اجرا می‌شوند. در بیشتر مواقع، راه‌اندازی مجدد ویندوز، این مشکل را حل می‌کند.
• اشغال شدن حافظه توسط فایرفاکس یا برنامه دیگر: در گذشته، فایرفاکس را به‌عنوان «نشت حافظه»‌ (Memory Leak) در کامپیوترهای معمولی می‌شناختند. این مرورگر با گذشت زمان، حافظه‌ی بیشتری را اشغال می‌کند و کندتر می‌شود. با بستن و اجرای دوباره‌ی فایرفاکس تمام حافظه‌ی اشغال‌شده توسط آن پاک می‌شود و مرورگر بدون نشت حافظه‌ شروع به کار می‌کند. البته این مورد نه‌تنها برای فایرفاکس، بلکه برای هر نرم‌افزاری با نشتی حافظه صدق می‌کند.
• مشکلات مربوط‌به اینترنت یا وای‌فای: اگر با وای‌فای یا اتصال اینترنت مشکل دارید، به احتمال زیاد برنامه‌ی مربوط به روتر یا مودم مشکل دارد. ری‌استارت کردن روتر یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای حل این مشکل است.

در نهایت، راه‌اندازی مجدد کامپیوتر وضعیت فعلی نرم‌افزار و هر مشکل ایجادشده در طول مسیر را پاک می‌کند و به سیستم اجازه می‌دهد از ابتدا شروع کند. برای بسیاری از وسایل الکترونیکی، شروع مجدد از شناسایی و رفع مشکل آسان‌تر است؛ به‌ویژه چون در برخی موارد، حل مشکل بدون برگشتن به نقطه‌ی شروع، غیرممکن است.

ری‌استارت در بسیاری از موارد کارراه‌انداز است، اما تازمانی‌که فقط پای مشکلات نرم‌افزاری در میان باشد. از سوی دیگر، اگر کامپیوتر یا گوشی شما برای هر کار عادی به ری‌استارت نیاز داشت، احتمالا لازم است دنبال علت اصلی مشکل باشید؛ چراکه ممکن است مقصر اصلی، سخت‌افزار یا فایل‌های معیوب ویندوز یا آلودگی سیستم به بدافزار باشد.