بیوگرافی پاول دورف؛ ناجی حریم شخصی یا گرداننده امپراتوری تاریک؟

مارک زاکربرگ روسی، خانه‌به‌دوش دنیای تکنولوژی در تبعیدی خودخواسته با روحیه‌ای منزوی و لباس‌های تماماً سیاه برای ادای احترام به فیلم ماتریکس؛ این‌ها عباراتی است که برای توصیف پاول دورف، بنیان‌گذار پیام‌رسان تلگرام به کار رفته؛ مردی که با تأسیس شبکه‌ی اجتماعی VKontakte، اینترنت روسیه را متحول کرد، اما بعد تحت فشار دولت مجبور به ترک وطن شد و حالا با پیام‌رسان بسیار موفق و البته جنجالی تلگرام، جنگی تمام‌عیار علیه پلتفرم‌های رقیب به‌راه انداخته است.

پاول دورف اهل مصاحبه نیست و به‌ندرت درباره‌ی او در رسانه‌ها صحبت می‌شود. تااینکه در آوریل ۲۰۲۴، گفتگوی بی‌سابقه‌اش با تاکر کارلسن، خبرنگار سابق فاکس‌نیوز پخش شد و چند ماه بعد، ماجرای دستگیری‌ غیرمنتظره‌اش در فرانسه، نامش را در شبکه‌های اجتماعی ترند کرد.

پاول دروف دقیقا کیست؟ ناجی حریم شخصی آنطور که خودش ادعا می‌کند، یا گرداننده‌ی امپراتوری تاریک، آنطور که اغلب رسانه‌ها از او یاد می‌کنند؟ با ما همراه باشید تا درباره‌ی این شخصیت مرموز و سرکش بیشتر بدانیم.

پاول دورف، بنیان‌گذار شبکه اجتماعی روسی VKontakte، تنها در آپارتمان خود در سن‌ پترزبورگ نشسته بود که گروهی از مردان یونیفرم پوش و اسلحه به دست محکم به در خانه‌ی او کوبیدند. پاول بی‌سروصدا به در نزدیک شد و از چشمی به راهرو نگاه کرد. بعد سمت پنجره رفت و دید تعداد زیادی از آن‌ها بیرون ساختمان ایستاده‌اند. او تصمیم گرفت در را باز نکند و به فریادهای پشت در که اسمش را صدا می‌زدند، اعتنایی نکرد. بعد زنگ تلفن به صدا درآمد و شماره‌های ناشناس پشت سر هم با او تماس گرفتند. پاول به هیچ کدام از این تماس‌ها پاسخ نداد. 

پاول می‌دانست چرا مأموران به خانه‌ی او آمده بودند. چند روز قبل، نامه‌ای از سرویس امنیتی فدرال فدراسیون روسیه (FSB) که سازمانی شبیه CIA است، از او خواسته بود صفحاتی در VKontakte را که برای سازمان‌دهی اعتراضات مردمی به کار رفته بود، از این وب‌سایت حذف کند.

مردان مسلحِ پشت در بعد از یک ساعت بی‌اعتنایی پاول سرانجام ساختمان را ترک کردند. در این شرایط، پاول متوجه شد که هیچ راه صددرصد امنی برای برقراری ارتباط با برادرش ندارد؛ پس به‌کمک او شروع به توسعه‌ی پروتکل امنی به‌نام MTProto برای رمز‌نگاری پیام‌ها کرد. MTProto سرآغاز ورود پاول به دنیای وسیع و هیجان‌انگیز پیام‌رسان‌ها و دغدغه‌های حریم شخصی و امنیت داده‌های کاربران بود؛ چراکه MTProto بعدها به پروتکل رمزنگاری اصلی تلگرام و سردردی برای دولت‌ها تبدیل شد.

پاول والریویچ دورُف (Pavel Valerievich Durov) در تاریخ ۱۰ اکتبر ۱۹۸۴ در سن‌ پترزبورگ متولد و در خانواده‌ی فرهیخته‌ای بزرگ شد. پاول دومین فرزند خانواده است و برادری بزرگ‌تر به نام نیکولای دارد که در راه‌اندازی شبکه‌ی اجتماعی VK و تلگرام همراه او بوده است.

پاول در کودکی مجبور شد به خاطر شغل پدرش با خانواده به ایتالیا نقل‌مکان کند و کلاس اول را در شهر تورین تحصیل کرد. وقتی مدرسه را شروع کرد، یک کلمه ایتالیایی نمی‌دانست. معلم‌ها به او می‌گفتند آینده‌ی درخشانی ندارد؛ اما در پایان سال اول، پاول شاگرد دوم کلاس بود و در پایان سال دوم، شاگرد اول کلاس. این به پاول ثابت کرد که می‌تواند با دیگران رقابت کند و موفق شود؛ روحیه‌ای که بعدها برای رقابت با پلتفرم‌های رقیب به‌ کمکش آمد.

دو سال بعد و پس از فروپاشی شوروی، کل خانواده به روسیه بازگشتند، چون به پدر پاول که متخصص ادبیات روم باستان است، پیشنهاد شد ریاست یکی از دپارتمان‌های دانشگاه سن‌پترزبورگ را به عهده بگیرد.

فضای‌‌ آموزشی روسیه آن‌موقع کمی آشفته بود. در روسیه‌ی دهه‌ی ۹۰، یک سری مدارس آزمایشی‌ وجود داشتند که همه‌چیز در آن‌ها تدریس می‌شد؛ دانش‌آموزان باید شش زبان خارجی را همزمان یاد می‌گرفتند و دروسی مانند ریاضی، شیمی و زیست در سطحی بود که در مدارس تخصصی تدریس می‌شد.

پس از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان در سال ۲۰۰۱، پاول دورف به تحصیل در رشته‌ی علوم زبان‌شناسی دانشگاه دولتی سن‌پترزبورگ پرداخت. در دوران دانشگاه، او بارها در المپیادهای زبان‌شناسی، برنامه‌نویسی و طراحی برنده شد، بورسیه‌ی دولت فدراسیون روسیه و رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه را در اختیار داشت و سه بار جایزه‌ی نوآوری Potanin را دریافت کرد.

دورف در دوران دانشگاه برای همکلاسی‌هایش وب‌سایت طراحی می‌‌کرد و دو وب‌سایت durov.com و spbgu.ru را هم برای خودش ساخت. وب‌سایت durov.com مجموعه‌ای از منابع آموزشی برای دوره‌های مربوط به رشته‌ی تحصیلی‌اش بود و spbgu.ru هم به‌عنوان پلتفرم آنلاینی برای ارتباط دانشجویان و اعضای هیئت علمی دانشگاه مورد استفاده قرار می‌گرفت.

در spbgu.ru، هر دانشجو حساب شخصی خود را داشت که شامل اطلاعاتی نظیر نام، دانشکده، فهرست دوستان و گروه‌ها بود. هر کاربر همچنین می‌توانست در این وب‌سایت وبلاگ‌نویسی کند. پاول برای تبلیغ وب‌سایت خود، مسابقات زیبایی و طراحی در دانشگاه ترتیب می‌داد و گاهی اوقات برای ایجاد شور و هیجان در فروم وب‌سایت، با حسابی ناشناس وارد بحث‌های داغی می‌شد.

مرجان شیخی

مصاحبه کم‌سابقه بنیان‌گذار تلگرام: به‌دنبال آزادی هستم، نه ثروت

مطالعه '20

دورف با دیدن موفقیت فیسبوک در آمریکا و استقبال خوبی که در دوران دانشگاه از spbgu.ru صورت گرفت، به فکر ایجاد نسخه‌ی روسی یک شبکه‌ی اجتماعی افتاد. او با همکاری برادرش نیکولای و دوستان دیرینه‌اش لِو لِویف و ویاچسلاو میرلاشیویلی، در ۱ اکتبر ۲۰۰۶، شبکه‌ی اجتماعی VKontakte را راه‌اندازی کرد. پاول طراحی رابط کاربری سایت و نیکولای توسعه‌ی فنی آن را به‌عهده داشت. لِویف و میرلاشیویلی هم سرمایه‌گذاری اولیه‌ را فراهم کردند. وب‌سایت VK در ۱۰ اکتبر ۲۰۰۶ به‌صورت دعوت‌نامه‌ای به روی کاربران باز شد و در دسامبر همان سال در دسترس تمام کاربران قرار گرفت.

دورف VK را در سن ۲۲ سالگی راه‌اندازی کرد و اغلب او را با مارک زاکربرگ، بنیان‌گذار فیسبوک، مقایسه می‌کنند. هر دو متولد سال ۱۹۸۴ هستند و ورود جدی‌شان به دنیای ارتباطات مجازی از روزهای دانشجویی شروع شد. طراحی VK حتی امروز هم شبیه نسخه‌ی اولیه طراحی زاکربرگ به نظر می‌رسد.

موفقیت VK حاصل تلاش‌های خودم بود، چون تا مدتی تنها کارمند شرکت خودم بودم. خودم کد می‌نوشتم، طراحی می‌کردم، سرورها را مدیریت می‌کردم و حتی به سؤالات کاربران جواب می‌دادم. به ندرت می‌خوابیدم؛ اما اوقات خوشی داشتم.

- پاول دورف در گفتگو با تاکر کارلسن

پلتفرم VK در اولین سال فعالیت خود، بیش از ۳ میلیون کاربر داشت و تا پایان سال ۲۰۰۷، با بیش از ۲۰ میلیون کاربر، یکی از محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی روسیه شد. چند سال اول، VK تقریباً به سبک اسپاتیفای، کتابخانه‌ای برای دانلود انواع و اقسام رسانه‌ها، از جمله فیلم و موسیقی بازار سیاه بود؛ طوری‌که آن روزها «تقریباً همه چیز در VK غیرقانونی بود.»

اما اوضاع بر وفق مراد پیش نرفت؛ لِویف و میرلاشیویلی پس از اختلاف با دورف، ۴۷درصد از سهام خود را در سال ۲۰۱۳ به صندوق سرمایه‌گذاری United Capital Partners فروختند. آن زمان، ارزش VK چیزی بین ۲ تا ۳ میلیارد دلار تخمین زده می‌شد. سال بعد، به‌دلیل بروز اختلاف با دولت روسیه بر سر حفظ حریم شخصی کاربران، پاول از سمت مدیرعاملی VK کناره‌گیری کرد و ۱۲درصد سهام خود را به اپراتور تلفن همراه «مگافون» فروخت؛ اقدامی که عملا مالکیت VK را به‌طور کامل به گروه وابسته‌به دولت Mail.Ru منتقل کرد.

زمانی که پوتین در اواخر سال ۲۰۱۱ قصد خود را برای کاندیداتوری مجدد اعلام کرد، گروه‌های مخالف به VK سرازیر شدند و با انتشار اخبار و مطالبی علیه پوتین، اعتراضات مردمی ترتیب دادند. آن زمان رهبر حزب مخالف، الکسی ناوالنی هم ادمین صفحه‌ای در VK با بیش از ۱۰۰ هزار دنبال‌کننده بود و وقتی الگوریتم وب‌سایت، صفحه‌ی او را به‌طور خودکار به خاطر فعالیت بیش از حد مسدود کرد، دورف به کمکش آمد و الگوریتم وب‌سایت را تغییر داد. 

شبکه‌ی VK توجه کامل سازمان اطلاعاتی FSB را به خود جلب کرده بود. روزی که مأموران دولتی در خانه‌ی دورف را زدند، روحیه سرکش او شعله‌ورتر شد. دورف حاضر به حذف صفحات اعتراضی نشد و تأکید کرد که VK سازمانی صددرصد غیرسیاسی است و حذف این صفحات باعث مهاجرت کاربران از VK و وارد شدن ضربه‌ی مالی شدیدی به کسب‌و‌کار تیم او خواهد شد.  

کرملین مدتی VK را راحت گذاشت؛ اما اوایل ۲۰۱۳ دردسرهای دورف دوباره شروع شد. رسانه‌ی خبری روسی Novaya Gazeta در گزارشی مدعی شد دورف از سال‌ها پیش با FSB همکاری می‌کرده است. طبق گفته‌ی سردبیر RuNet Echo،‌ بسیاری از کاربران VK چنین گزارشی را باور نکردند؛ اما این تنها شروع کمپینی علیه دورف بود. آوریل همان سال، خودرویی متعلق به ایلیا پرکوپسکی، مدیر ارشد VK، پای یک افسر پلیس را زیر گرفت. راننده از صحنه گریخت؛ اما پلیس ادعا کرد فرد پشت فرمان، دورف بوده است. دورف در جواب این اتهام گفت که رانندگی بلد نیست.  

به گزارش مسکو تایمز، چند روز بعد مأموران پلیس شروع به تفتیش دفاتر VK در مسکو کردند. دلیل این بازرسی، «بخشی از تحقیقات در مورد تصادف و گریز از صحنه» اعلام شده بود. فردای آن روز دو سرمایه‌گذار اصلی VK، ویاچسلاو میریلاشویلی و لو لوویف، قصدشان را برای فروش سهام ۴۸ درصدی خود اعلام کردند. دورف اواخر آن ماه به بوفالو در ایالت نیویورک گریخت و کار روی پروژه جدید خود به نام تلگرام را شروع کرد. پلیس هم سرانجام از پیگیری پرونده‌ی تصادف دست کشید. 

در آن زمان، ۸۸ درصد سهام VK در اختیار طرفداران دولت و ۱۲ درصد هنوز در اختیار دورف بود. دورف اعلام کرد قصد فروش سهام خود را ندارد و فعالیت او در این پلتفرم تا پایان سال ۲۰۱۳ ادامه داشت. پاول در پروفایل VK خود از رشد این وب‌سایت در مقایسه با سایر شبکه‌های اجتماعی از جمله فیسبوک و واتس‌اپ نوشت و اینفوگرافی‌ای منتشر کرد که نشان می‌داد در اکتبر ۲۰۱۳، VK برترین اپلیکیشن اندروید در مسکو بوده است.

دورف سرمایه‌گذاری مالی خود را از دست داد؛ اما تا چند وقت به عنوان مدیرکل VK باقی ماند. اول آوریل ۲۰۱۴ او سرانجام استعفای خود از هیئت‌مدیره‌ی VK را اعلام و دلیل آن را دخالت بیش از حد سهام‌داران جدید در مدیریت وب‌سایت مطرح کرد. البته دو روز بعد ادعا کرد استعفای او دروغ آوریل بوده است و سعی داشت نامه را پس بگیرد؛ اما سهام‌داران اجازه‌ی این کار را به او ندادند. دورف ۲۲ آوریل متوجه شد که رسما از VK اخراج شده است.

دورف به دلیل فشار سیاسی مجبور به فروش سهامش شده بود و باید از شرکت بزرگی که خود بنیان‌گذار آن بود برای همیشه خداحافظی می‌کرد؛ اما این ماجرا در زمان مناسبی اتفاق افتاده بود. او در مصاحبه با مادربرد گفت:‌

بازار اینترنت روسیه بعد از این ماجرا به طرز چشم‌گیری سقوط کرد. به‌نوعی از سهام‌داران و نیروهای سیاسی که باعث شدند من سهم خود را بفروشم، سپاسگزارم. حالا از اینکه می‌توانم به مخاطبان در مقیاس وسیع‌تری از دنیا خدمت‌رسانی کنم، راضی‌ترم.

دورف آوریل ۲۰۱۴ روسیه را ترک کرد و گفت دیگر به وطن بازنخواهد گشت؛ زیرا قوانین اینترنت در این کشور واضح نیست و انجام تجارت آنلاین در آن غیر ممکن است.

پاول حالا نوعی خانه‌به‌دوش به‌حساب می‌آید که با تیم برنامه‌نویسان خود به سراسر جهان سفر می‌کند و معمولا بیشتر از چند ماه در یک کشور نمی‌ماند. او از زمانی که از روسیه خارج شد، در برلین، لندن و سنگاپور اقامت داشته است. حتی برای مدتی در نظر داشت دفتر تلگرام را در سان‌فرانسیسکو تاسیس کند، اما به‌خاطر سرکشی‌های FBI از این تصمیم منصرف شد.

آن‌ها [FBI] می‌خواستند بیشتر درباره‌ی تلگرام بدانند...به باورم سعی داشتند رابطه‌ای با ما برقرار کنند تا بتوانند به‌نوعی تلگرام را بهتر کنترل کنند...برای ما که داشتیم پلتفرمی با محوریت حریم شخصی توسعه می‌دادیم، این محیط خیلی مناسب نبود.

- پاول دورف در گفتگو با تاکر کارلسون

در حال حاضر دورف و تیم توسعه‌دهندگان تلگرام در دبی زندگی می‌کنند. ابتدا فقط قرار بود نصف سال در دبی بمانند تا وضعیت را بسنجند. اما حالا که هفت سال از اولین روز ورودش به امارات می‌گذرد، دورف می‌گوید دبی «جای فوق‌العاده‌ای است و هیچ‌وقت نخواستیم اینجا را با جای دیگر عوض کنیم.» البته در بخش سوالات متداول تلگرام نوشته‌ شده که به محض تغییر قوانین حوزه‌ی اینترنت این کشور، آمادگی تغییر مکان دارند.

مهم‌ترین دلیل ماندگار شدنمان در دبی این است که اینجا کشور بی‌طرفی است. امارات کشور کوچکی است که می‌خواهد با همه دوست باشد. از نظر ژئوپلیتیک با هیچ ابرقدرتی هم‌سو نیست؛ برای همین بهترین جا برای پلتفرم بی‌طرفی مثل تلگرام است که می‌خواهد از آزادی بیان و حریم شخصی کاربرانش حفاظت کند.

- پاول دورف در گفتگو با تاکر کارلسون

بهار ۲۰۱۳، یعنی یک سال پیش از ترک روسیه، پاول با اهدای ۲۵۰ هزار دلار به صندوق جزیره‌ی سنت کیتس و نویس در دریای کارائیب و سرمایه‌گذاری در آن، تابعیت این کشور کوچک را به دست آورد. او با گذرنامه‌ی این کشور می‌تواند بدون ویزا به ۱۳۲ کشور جهان از جمله اتحادیه‌ی اروپا و انگلیس سفر کند.

تلگرام که در سال ۲۰۱۳ تأسیس شد، توسط پاول دورف و برادرش نیکولای اداره می‌شود. پاول از بُعد اقتصادی و ایدئولوژیکی و نیکولای از منظر تکنولوژی از تلگرام پشتیبانی می‌کند. برای ساخت تلگرام، نیکولای پروتکل سفارشی و منحصربه‌فردی موسوم به MTProto را ایجاد کرد که متن‌باز، ایمن و بهینه‌شده برای استفاده در چندین مرکز داده است؛ پروتکلی که دورف آنقدر به امنیتش اطمینان دارد که وعده داده هر کسی که بتواند آن را هک کند، ۲۰۰ هزار دلار جایزه دریافت خواهد کرد.

از دیگر افراد حاضر در تیم تلگرام اطلاعات دقیقی در دست نیست، هرچند پاول در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۲۴ اشاره کرد که اعضای تیم مهندسی ۳۰ نفر هستند و ۱۰۰ نفر در دپارتمان منابع انسانی تلگرام کار می‌کنند.

ما این شرکت را به‌نوعی غیرمتمرکز طراحی کردیم. از همان ابتدای کار برای مهندسان در پلتفرم contest.com هر یکی‌دو ماه یک‌بار مسابقه برگزار می‌کنیم و بهترین‌ها را از نتایج مسابقه انتخاب می‌کنیم که اگر خواستند به تیم ما ملحق شوند. تیم ۳۰ نفره‌ی ما خیلی جمع‌وجور و فوق‌العاده کارآمد است.

- پاول دورف در گفتگو با تاکر کارلسون

به‌گفته‌ی دورف، مالکیت تلگرام صددردصد در اختیار خودش است و برای مستقل بودن، ترجیح داد سراغ سرمایه‌‌ی خارجی نرود. «می‌دانستیم که ماموریت ما الزاما با اهداف سرمایه‌گذاران یکی نخواهد بود.» او همچنین تنها مدیر پروژه‌ی تلگرام است و تقریبا تمام قابلیت‌های تلگرام ایده‌ی او است.

تلگرام تا سال ۲۰۲۲، هیچ راهی برای درآمدزایی نداشت و دورف هزینه‌ی سروپا نگه داشتن این پلتفرم را کاملا از جیب خود پرداخت می‌کرد. تااینکه در سال ۲۰۲۲، تلگرام پریمیوم با ارائه‌ی قابلیت‌های اضافی نظیر دانلود سریع‌تر، ارسال فایل‌هایی چهار گیگابایتی، استیکرهای اختصاصی و قابلیت استوری در ازای دریافت هزینه‌ی اشتراک ماهیانه‌ی ۵دلار معرفی شد.

اگرچه از تلگرام اغلب به عنوان پیام‌رسان رمزنگاری‌شده یاد می‌شود، پیام‌ها در این پلتفرم به‌طور پیش‌فرض به‌صورت سرتاسری رمزنگاری نمی‌شوند. برای بهره‌مندی از چنین لایه‌ی امنیتی باید از Secret Chat استفاده کرد که هیچ نسخه‌ی پشتیبانی از پیام‌ها تهیه نمی‌کند.

البته تلگرام می‌گوید پیام‌های عادی که به‌طور سرتاسری رمزنگاری نمی‌شوند، کماکان در سرورهای ابری اختصاصی تلگرام ذخیره می‌شوند و تلگرام کلید خصوصی رمزگشایی آن‌ها را در اختیار هیچ نهاد دولتی یا شخص خاصی قرار نخواهد داد؛ ادعایی که هم برخی به درستی آن شک دارند و هم در برخی موارد که ظاهرا درست از آب درآمد، برای دورف دردسرساز شد.

تلگرام سال‌ها است با چالش نبود سیستم کارآمدی برای نظارت بر محتوا دست‌ به گریبان است. سیاست سخت‌گیرانه‌ی این پلتفرم در مورد حریم خصوصی و همکاری نکردن با دولت‌ها برای در اختیار گذاشتن اطلاعات کاربران باعث شده عده‌ای تلگرام را خطرناک و جایی برای فعالیت افسارگسیخته و بدون نظارت تروریست‌ها و مجرمان بدانند. مجله‌ی آلمانی اشپیگل در گزارشی که ژوئن ۲۰۲۱ منتشر کرد، تلگرام را امپراتوری‌ای تاریک، خطرناک‌ترین پیام‌رسان و «معادل دارک‌وب در جیب»‌ کاربران توصیف کرد.

واکنش دورف به این انتقادها این بود:‌ «راه‌حل‌های سیاسی که علیه رمزنگاری مطرح شده‌اند، قرار نیست علیه تروریسم مؤثر باشند. اگر سایتی مثل تلگرام را مسدود کنید، تروریست‌ها حتی متوجه هم نمی‌شوند.»

تلگرام علاوه‌بر خط‌کشی‌های سختگیرانه‌‌تری که برای حفاظت از آزادی بیان دارد، با چالش تعداد کم کارمندان روبه‌رو است؛ دورف زمانی به جک دورسی، مدیر سابق توییتر، گفته بود که این شبکه‌ی اجتماعی را می‌توان با ۲۰ نفر اداره کرد و «واقعا به این همه کارمند نیازی نیست.» اما حتی اگر تلاش‌های دورف برای مبارزه با محتوای مجرمانه جدی باشد، چطور می‌خواهد تنها با چند ده کارمند، به‌طور مستمر و موثر بر فعالیت چیزی حدود ۹۵۰ میلیون کاربر نظارت کند؟

ما تیم کوچکی هستیم و سعی داریم افراد بیشتری را برای بررسی گزارش‌ها و درخواست‌ها استخدام کنیم. ما به‌تدریج در حال ساخت ابزاری برای اتوماسیون کردن این روند هستیم. همه این‌ها زمان‌بر است، ولی ما سعی می‌کنیم آن را یکی از اولویت‌های خود در نظر بگیریم. 

- پاول دورف

ناتالیا کراپیوا، وکیل گروه حقوق دیجیتال Access Now به وایرد گفت که «جامعه‌ی مدنی در طول سال‌ها رابطه‌ی پیچیده‌ای با تلگرام داشته است. ما از تلگرام دربرابر تلاش‌های رژیم‌های استبدادی برای مسدود‌کردن و اجبار این پلتفرم به دراخیار‌گذاشتن کلید‌های رمزنگاری به آن‌ها دفاع کرده‌ایم؛ اما از سوی دیگر، درباره‌ی نبود سیاست‌های حقوق بشر در تلگرام، کانال ارتباطی مطمئن و جبران خسارت کاربران هم هشدار داده‌ایم.»

۲۴ آگوست ۲۰۲۴، پاول دورف هنگام خروج از جت شخصی خود در فرودگاه لو بورژه در حومه‌ی پاریس توسط پلیس فرانسه دستگیر شد. دستگیری غیرمنتظره‌ی دورف در پی صدور حکمی توسط OFMIN صورت گرفت که نهادی برای جلوگیری از خشونت علیه کودکان است. گویا دورف حاضر نشده بود برای افشای هویت فردی که در عملیات مخفی پلیس فرانسه به آزارواذیت کودکان اعتراف کرده بود، با این نهاد همکاری کند.

دورف به شش فقره اتهام از جمله کمک به فعالیت‌های مجرمانه در تلگرام و امتناع از همکاری با پلیس متهم شد. بااین‌حال، او در دفاع از خود گفت که تلگرام هیچ مشکلی با قبول درخواست‌های قضایی ندارد و مقامات فرانسوی درخواست‌شان را از کانال‌های قانونی مطرح نکرده بودند. دورف گفت که با آژانس اطلاعاتی فرانسه در دبی دیدار کرده و با آژانس امنیت داخلی این کشور در مورد مسائل مربوط به مبارزه با تروریسم در تماس است.

مرجان شیخی

ماجرای دستگیری پاول دورف؛ «ناجی آزادی بیان» در بند

مطالعه '8

دورف درنهایت با وثیقه‌‌ی ۵ میلیون یورویی توانست از بازداشت پیش از محاکمه جلوگیری کند. او تا پیش از برگزاری محاکمه از خروج از کشور منع شده و موظف است دو بار در هفته در یک ایستگاه پلیس حضور پیدا کند.

پس از اعلام اتهام علیه دورف، کانال خبری تلگرام ادعای مسئولیت مالک یا پلتفرم در قبال سوءاستفاده‌هایی که از آن می‌شود را «مضحک» خواند و تایید کرد که دورف «چیزی برای پنهان کردن ندارد» و به‌طور مکرر در اروپا سفر می‌کند.

تلگرام از قوانین اتحادیه‌ی اروپا، از جمله قانون خدمات دیجیتال، پیروی می‌کند. نظارت آن با چارچوب استانداردهای این صنعت مطابقت دارد و دائماً بهبود پیدا می‌کند. نزدیک به یک میلیارد کاربر در سراسر جهان از تلگرام به‌عنوان ابزار ارتباطی و منبع اطلاعات حیاتی استفاده می‌کنند. ما منتظر حل سریع این وضعیت هستیم.

خبر دستگیری دورف با واکنش‌های بعضا انتقادی در شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو شد. ایلان ماسک با پیوستن به کمپین FreePavel# گفت «در سال ۲۰۳۰ در اروپا برای پسندیدن یک ویدیوی طنز در اینترنت اعدام می‌شوید.» تاکر کارلسن هم در توییتی نوشت که دستگیری «دورف یک هشدار تمام‌عیار برای هر مالک پلتفرمی است که از سانسور حقیقت به دستور دولت‌ها و سازمان‌های اطلاعاتی خودداری می‌کند.»

دروف چند روز پس از دستگیری در کانال تلگرام خود به سواستفاده‌هایی که از ابزار جستجوی این پلتفرم می‌شود، اشاره کرد و نوشت:

طی چند هفته‌ی گذشته، تیمی متعهد از مدیران به‌کمک هوش مصنوعی، جستجوی تلگرام را بسیار امن‌تر کرده‌اند. هیچ‌یک از محتوای مشکل‌داری که در نتایج جستجو شناسایی کردیم، دیگر دردسترس نیست. درصورت پیداکردن محتوای ناامن یا غیرقانونی در سرچ تلگرام، لطفا آن را ازطریق SearchReport@ به ما گزارش دهید.

دورف همچنین تاکید کرد که برای منصرف‌کردن مجرمان از سواستفاده از تلگرام، آدرس IP و شماره تلفن افرادی که قوانین تلگرام را نقض می‌کنند، می‌تواند در پاسخ به درخواست‌های قانونی معتبر به مراجع مربوطه ارائه شود.

جستجوی تلگرام برای یافتن دوستان و دنبال‌کردن اخبار است، نه برای تبلیغ کالاهای غیرقانونی. ما اجازه نخواهیم داد که بازیگران بد، اعتبار پلتفرم ما را برای نزدیک به یک میلیارد کاربر به خطر بیندازند.

دورف در پایان مدعی شد که در جریان این تغییرات، «درعمل، تلگرام فرق زیادی نکرده است» و تمرکز پلتفرم به حذف محتوای نامناسب به حریم شخصی کاربر آسیبی نخواهد زد.

مشخص نیست این اقدامات بتواند دادگاه فرانسه را به تبرئه‌کردن دورف قانع کند یا خیر. پاول در صورت محکومیت ممکن است با ۲۰ سال زندان روبه‌رو شود. در غیاب او، آینده‌ی تلگرام از نظر برخی مبهم و متزلزل به نظر می‌رسد.

پاول متمایز لباس می‌پوشد. در عکس‌ها همیشه لباس‌های سیاه بر تن دارد و این نوعی ادای احترام او به شخصیت نئو در فیلم ماتریکس است؛ به همین خاطر گاهی او را نئوی روسی نیز می‌نامند. نیکولای کونونوف در کتابی در مورد دورف نوشت که «او خود را مهندس دنیای خود می‌بیند» و این توصیف به‌نوعی با دنیای ماتریکس سازگار است.

پاول از طرفداران مکتب لیبرتاریسم (اختیارگرا) در حوزه‌ی سیاسی و اقتصادی است. این دیدگاه او در بی‌میلی‌اش به همکاری با سازمان‌های دولتی مشهود است. او معتقد است هیچ شخص یا ساختاری حق نقض مالکیت خصوصی یا اطلاعات شخصی افراد را ندارد. 

پاول از استانداردزدایی سیستم آموزشی حمایت می‌کند؛ چون معتقد است مدارس مدرن در غرب یادگاری از دوران صنعتی هستند و افراد را با دیدگاه‌هایی قالب‌بندی‌شده و بسته تربیت می‌کنند. او پیش‌بینی می‌کند که آموزش در آینده به شکل تعاملی و غیرمتمرکز خواهد بود.

پاول از مالیات زیاد بر صنایعی که در استخراج مواد اولیه فعال‌اند و از لغو مالیات در حوزه‌ی اطلاعات و گمرک حمایت می‌کند. او همچنین معتقد است مالیات‌دهندگان باید خودشان انتخاب کنند که مالیاتشان صرف چه پروژه‌هایی شود. 

دورف همچنین معتقد است که لغو ثبت‌‌نام، گذرنامه، ویزای ورود و خدمت سربازی ضروری است و این موارد را سنگ بنای سیستم فئودالیسم می‌داند. به نظر او محدودیت‌های حرکتی باعث فرار مغزها می‌شود. 

پاول علاقه‌ای به انجام مصاحبه ندارد و ترجیح می‌دهد به‌طور مستقیم و از طریق پست‌های خود در کانال و وب‌سایت تلگرام با مخاطبان در تماس باشد. 

هنگامی که پاول ۳۳ ساله بود، در پستی عنوان کرد که مدت زیادی است قند، گوشت و فست‌فود مصرف نکرده، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، چای و قهوه نمی‌نوشد، از نیکوتین و الکل روی‌گردان است و تلویزیون تماشا نمی‌کند.

- تا زمانی که ایده‌ی واقعا هیجان‌انگیزی به ذهنتان نرسیده، تسلیم نشوید. اگر در مورد تصمیمی دو دل هستید، بروید کمی بخوابید و ببینید حستان نسبت به آن بعد از بیدار شدن چگونه است. 

- برای اینکه کاری را به سرانجام برسانید، باید شور و اشتیاق، کنجکاوی و توانایی آسان کردن مراحل را داشته باشید. منظور از آسان‌تر کردن هم حذف تمام اضافات و تمرکز کامل به اصل موضوع است. 

- اگر ذهنتان درگیر چندین پروژه است و نمی‌توانید خوب تمرکز کنید، بروید کتاب‌هایی نامرتبط با کسب‌و‌کار و تکنولوژی بخوانید. به ذهنتان استراحت بدهید و بگذارید مدتی به موضوعات مختلف در آسایش فکر کند. 

- آدم‌ها بیش از حد به موقعیت اجتماعی بها می‌دهند. چه فرقی می‌کند در لندن زندگی کنید یا روستا؟ تا زمانی که اینترنت داشته باشید، بین این دو هیچ فرقی وجود ندارد. تازه زندگی در روستا سالم‌تر و ارزان‌تر است؛ اما مردم ترجیح می‌دهند در شهرهای پرهزینه زندگی کنند و پول زیادی بابت کرایه خانه می‌دهند. تنها دلیلی هم که در آن شهر هستند این است که شغلی داشته باشند تا بتوانند اجاره خانه بدهند و لوازم گران‌قیمت بخرند. این یک دور باطل است.

- اگر می‌خواهید زندگی‌تان ساده‌تر شود، باید از شر صدای آدم‌های دیگر در سرتان خلاص شوید. ما بیش از حد تحت تأثیر افراد دور و برمان هستیم؛ خویشاوندان و دوستان ما و اینکه نظر آن‌ها در مورد اینکه چه چیزی موفقیت محسوب می‌شود یا چه چیزی خوب یا بد است. باید به‌طور کامل از شر این‌ تأثیرات خلاص شویم. باید بتوانیم نسبت‌به هرچه دیگران در مورد کار ما فکر می‌کنند یا می‌گویند، بی‌اعتنا باشیم. بعد از این مرحله باید فقط روی آنچه نیاز داریم، تمرکز کنیم.

- زمان بیشتری در تنهایی و سکوت بگذرانید و از این بابت خوشحال باشید. آدم‌ها به اینکه در جمع باشند، معتاد می‌شوند. مثلاً در آمریکا وقتی دو نفر در سکوت کنار هم بنشینند، احساس معذب بودن می‌کنند. گاهی لازم است فضایی داشته باشید که تحت تأثیر هیچ کسی نباشد. 

- آنچه مردم درباره مردان رنسانس نمی‌دانند این است که این افراد به‌طور هم‌زمان سراغ چندین حرفه‌ی مختلف نمی‌رفتند. شاید برخی از آن‌ها این‌گونه بودند؛ اما اکثراً یک حوزه را انتخاب می‌کردند و تا تکمیل آن سراغ پروژه بعدی نمی‌رفتند. ما انسان‌ها می‌توانیم کارهای زیادی انجام دهیم، اما به نوبت نه به‌طور هم‌زمان. 

- وقتی اتفاقی می‌افتد که نمی‌توانم آن را تغییر بدهم، ترجیح می‌دهم به جوانب خوب آن فکر کنم چون هر اتفاقی، حتی تراژیک‌ترین آن‌ها، جوانب خوب و بد دارد. فقط باید آن‌ها را ببینید و روی آن‌ها تمرکز کنید. ناراحت بودن از چیزی که نمی‌توانید آن را تغییر بدهید، بی‌فایده است. باید خود را با موقعیت سازگار کنید و به این فکر کنید که با آنچه در اختیار دارید، چه می‌توان کرد.

- زبان‌‎های خارجی یاد بگیرید تا عمق درکتان از دنیا بیشتر شود و فرصت‌های بی‌سابقه‌ای برای یادگیری، پیشرفت و رشد شغلی به روی شما باز شود.

- جایی که رقابت نباشد، پیشرفتی اتفاق نمی‌افتد.

پاول دورف با تأکید بر ارتباطات امن و عقاید آزادی‌خواهانه، فردی با تفکر مستقل است که در توسعه‌ی پروژه‌ی تلگرام تلاش کرده این عقاید را جامه عمل بپوشاند. او چند ماه پیش گفته بود «ما معتقدیم که بشر به پلتفرم بی‌طرفی مثل تلگرام نیاز دارد تا به حریم شخصی و آزادی کاربران احترام بگذارد.» اما از نظر بسیاری از قانون‌گذاران، سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ی نظارت بر محتوا اهمیت بیشتری دارد؛‌ چون در نبود آن‌ها، فعالیت‌های مجرمانه افسارگسیخته می‌شود.

از سوی دیگر، دورف در مصاحبه‌ی اخیر خود گفت برایش «هیچ‌وقت پولدار شدن مهم نبود؛ آزاد بودن مهم بود.» او همچنین مدعی شد که به‌جای خرید جت شخصی، ترجیح می‌دهد پولش را برای تلگرام خرج کند. بااین‌حال، نمی‌توان این حقیقت را نادیده گرفت که ارزش خالص دارایی‌ دورف حدود ۱۵٫۵ میلیارد دلار برآورد شده و رتبه‌ی ۱۲۰ را در فهرست میلیاردرهای فوربز دارد.

فعلا سرنوشت دورف و تلگرام در هاله‌ای از ابهام است. عده‌ای او را فرشته‌ی حریم شخصی و امنیت داده‌های کاربران می‌نامند و عده‌ای هم گرداننده‌ی امپراتوری تاریک و خطرناک. حق با کدام است؟ شاید پاسخ این سوال، حد وسطی بین این دو باشد.