نرم‌افزارهای محبوبی که مایکروسافت از ما گرفت

تاریخچه‌ی مایکروسافت، مملؤ از پروژه‌های رها‌شده‌ای است که روزگاری محبوب بوده‌اند. وردپد، برنامه‌ی مشهور ویرایش متن، غایب بزرگ آخرین نسخه‌ی بتای ویندوز ۱۱ است که خط پایان سفر ۲۸ ساله‌ی آن را نشان می‌دهد. برخی دانشجویان خاطرات خوشی با این برنامه دارند، چرا که قادر به خرید مایکروسافت آفیس نبودند.

وردپد تنها برنامه‌ای نیست که در طول سال‌های اخیر از سوی ردموندی‌ها کنار گذاشته شده است. امروز می‌خواهیم، برخی از ابزارهای بهره‌وری، پخش‌کننده‌های چند رسانه‌ای نوستالژیک و چند برنامه‌ی معروف را که مایکروسافت به دنیای فناوری هدیه کرده و بعد آن‌ها را از ما پس گرفته است، مرور کنیم.

اینترنت اکسپلورر، در اواسط دهه‌ی ۱۹۹۰ به‌عنوان مرورگر وب غالب دنیای فناوری ظاهر شد و به‌دلیل ادغام با سیستم‌عامل ویندوز محبوبیت خیره‌کننده‌ای به دست آورد. بااین‌حال، به‌تدریج به‌دلیل آسیب‌پذیری‌های امنیتی و عملکرد کند و نامطلوب با انتقاداتی مواجه شد و کاربرانش را از دست داد. رقبایی همچون موزیلا فایرفاکس و گوگل کروم از اینترنت اکسپلورر پیشی گرفتند و باعث شدند که مایکروسافت، مرورگر اج را به‌جای اینترنت اکسپلورر عرضه کند.

مایکروسافت در سال ۲۰۲۲ به‌طور رسمی به پشتیبانی از اینترنت اکسپلورر و دوره‌ای خاطره‌انگیز از تاریخ مرور وب پایان داد. میراث این مرورگر که در روزهای اولیه‌ی رواج اینترنت از آن به عنوان یک نیروی پیشگام یاد می‌شد، اکنون تا حد زیادی تحت‌الشعاع مرورگرهای مدرن‌تر قرار گرفته و به دست فراموشی سپرده شده است.

پیام‌رسان MSN که با نام Windows Live Messenger نیز شناخته می‌شود، یک پیام‌رسان فوری بود که به کاربران امکان چت با دوستان و خانواده، اشتراک‌گذاری فایل‌ها و بازی‌های درون برنامه را در لحظه می‌داد. این برنامه به محض راه‌اندازی در سال ۱۹۹۹، به‌سرعت به یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های پیام‌رسانی در سطح جهان تبدیل شد.

پیام‌رسان MSN با ویژگی‌های نمادین خود همچون شکلک‌های سفارشی، پیام‌های وضعیت و اتاق‌های گفت‌وگو نقش مهمی در شکل‌دهی ارتباطات آنلاین در اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ ایفا کرد. با این حال، با ظهور شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های پیام‌رسان تلفن همراه مانند مسنجر فیس‌بوک و واتس‌اپ، شمار کاربران MSN Messenger رو به کاهش گذاشت. مایکروسافت در سال ۲۰۱۳ رسماً MSN Messenger را متوقف کرد و کاربران را به مهاجرت به اسکایپ، پلتفرم پیام‌رسانی دیگری که خریده بود تشویق کرد. MSN Messenger اگرچه دیگر در دسترس نیست، هنوز نمادی نوستالژیک از روزهای پیدایش پیام‌رسانی آنلاین و تعاملات اجتماعی است.

فیلم‌ساز ویندوز، یک نرم‌افزار ویرایش ویدیو بود که به کاربران امکان ساخت و ویرایش آسان ویدیوها را می‌داد. این برنامه که در سال ۲۰۰۰ و در مجموعه‌ی نرم‌افزاری Windows Essentials معرفی شد، به‌دلیل سادگی و رابط کاربرپسند خود به‌سرعت به انتخابی محبوب برای ویرایشگرهای تازه‌کار ویدئو تبدیل شد. این نرم‌افزار با ارائه‌ی ویژگی‌های ویرایش اولیه همچون برش و اضافه کردن ترنزیشن، عنوان و افکت‌های مختلف، ساخت ویدیوهای خانگی و نمایش اسلایدهای ساده را ممکن می‌کرد.

این برنامه با وجود استفاده‌ی گسترده، به‌دلیل قابلیت‌های محدود در مقایسه با نرم‌افزارهای حرفه‌ای ویرایش ویدئو با انتقاداتی مواجه شد. مایکروسافت در سال ۲۰۱۷، رسماً به پشتیبانی از Windows Movie Maker پایان داد و آن را از مجموعه‌ی Windows Essentials حذف کرد. اگرچه امروزه دیگر این نرم‌افزار برای دانلود و نصب در دسترس نیست، همچنان برای بسیاری از افرادی که نقش آن را در ایجاد و به‌اشتراک‌گذاری ویدیوهای شخصی در اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ به یاد دارند، ابزاری نوستالژیک به شمار می‌رود.

کورتانا، دستیار مجازی مایکروسافت و همنام با شخصیت هوش مصنوعی Halo، در سال ۲۰۱۴ و با رونمایی ویندوز فون ۸.۱ معرفی و بعداً در ویندوز ۱۰ و سایر محصولات مایکروسافت نیز ادغام شد. کورتانا برای کمک به کاربران در کارهایی همچون تنظیم یادآورها، مدیریت تقویم‌ و جست‌وجوی وب با فعال‌سازی صوتی و تعاملات زبان طبیعی طراحی شده بود. این دستیار صوتی قادر به ارائه‌ی توصیه‌های شخصی براساس ترجیحات و رفتارهای کاربر و همچنین ادغام با مجموعه‌ی مایکروسافت آفیس بود.

دستیار صوتی مایکروسافت با رقابتی سخت از سوی دستیاران مجازی شرکت‌های دیگر مانند سیری اپل، دستیار صوتی گوگل و الکسای آمازون مواجه شد. مایکروسافت به‌جای تمرکز بر بهبود تجربه‌ی کاربران، مهارت‌های تعامل مستقیم کورتانا را کاهش داد و سپس در سال ۲۰۲۱ آن را از نوار وظیفه‌ی ویندوز حذف کرد. ردموندی‌ها قابلیت‌های کورتانا را به سمت ادغام با مجموعه ابزارهای مایکروسافت ۳۶۵ هدایت کردند و تلاش کردند کسب‌وکار و شرکت را بهبود بخشند؛ اما این راه نیز موفقیتی در پی نداشت. کورتانا که به پایان عمر خود رسیده بود، با کناره‌گیری کامل از ویندوز در سال ۲۰۲۳، راه را برای جدیدترین دستیار مبتنی بر هوش مصنوعی مایکروسافت یعنی کوپایلوت باز کرد.

واندرلیست، از محصولات شرکت 6Wunderkinder، برنامه‌ی مدیریت وظایف پرطرفدار بود که به کاربران اجازه می‌داد فهرست کارهای ضروری خود را بدون زحمت ایجاد و سازماندهی کنند و در دستگاه‌های مختلف به آن دسترسی داشته باشند. این برنامه که در سال ۲۰۱۱ منتشر شد، به رابط کاربرپسند و سازگاری یکپارچه با پلتفرم‌های مختلف شهرت داشت و به‌دلیل طراحی بصری خود به محبوبیت فوق‌العاده‌ای رسید.

مایکروسافت در سال ۲۰۱۵ شرکت 6Wunderkinder را خرید و بدین ترتیب واندرلیست نیز به نفع Microsoft To Do بازنشسته شد. در سال ۲۰۲۰، مایکروسافت رسماً توسعه‌ی واندرلیست را متوقف کرد و این برنامه که با ویژگی‌های ساده و در عین حال قدرتمند تأثیری ماندگار بر بازار اپلیکیشن‌های بهره‌وری گذاشته بود، برای همیشه به تاریخ پیوست.

مایکروسافت ریدر (Microsoft Reader) یک برنامه‌ی کتابخوان الکترونیکی بود که به کاربران امکان مطالعه‌ی کتاب‌های الکترونیکی را در دستگاه‌های ویندوزی می‌داد و جایگزینی دیجیتالی برای کتاب‌های چاپی سنتی بود. این اپلیکیشن که ردموندی‌ها آن را در سال ۲۰۰۰ راه‌اندازی کردند، از فرمت‌های مختلف کتاب الکترونیکی از جمله فرمت ویژه‌ی خود و همچنین فرمت محبوب Open eBook (OEB) پشتیبانی می‌کرد.

مایکروسافت ریدر دارای اندازه‌ها و فونت‌های متنی قابل تنظیم و قابلیت حاشیه‌نویسی در کتاب بود که آن را به ابزاری همه‌کاره برای مطالعه تبدیل می‌کرد. با این حال، این برنامه نیز با وجود یکه‌تازی‌ اولیه‌اش، به‌تدریج رقبای سرسختی در میان نرم‌افزارها و دستگاه‌های کتابخوان الکترونیکی همچون کیندل‌ آمازون و iBooks اپل پیدا کرد. در نهایت مایکروسافت در سال ۲۰۱۲ اعلام کرد که پشتیبانی از مایکروسافت ریدر را با هدف تمرکز بر محصولات و خدماتی دیگر متوقف می‌کند. اگرچه مایکروسافت ریدر امروزه دیگر در دسترس نیست، نقشی که در شکل‌گیری اولیه‌ی تجربه‌ی مطالعه‌ی دیجیتال ایفا کرد هنوز به‌عنوان بخشی از تاریخچه‌ی فناوری در یادها باقی مانده است.

آخرین مورد این فهرست، ابزار فشرده‌سازی دیسک DriveSpace است که مایکروسافت در اوایل دهه‌ی ۱۹۹۰ به‌عنوان جانشین ابزار DoubleSpace برای سیستم‌عامل‌های MS-DOS و ویندوز معرفی کرد. DriveSpace به کاربران اجازه می‌داد پارتیشن‌های هارد دیسک را فشرده و مجدداً از حالت فشرده خارج کنند و به‌طرز چشمگیری فضای ذخیره‌سازی دستگاه را افزایش دهند.

این ابزار دیجیتال، از الگوریتم‌های فشرده‌سازی دیسک برای فشرده‌سازی فایل‌ها در لحظه استفاده می‌کرد و فضای مورد نیاز برای ذخیره‌ی داده‌ها را کاهش می‌داد. این قابلیت به‌ویژه برای کاربرانی که ظرفیت ذخیره‌سازی محدودی در هارد دیسک دستگاه خود داشتند، بسیار مفید بود.

این برنامه به‌دلیل عملکرد نامطلوب و گزارش‌هایی مبنی بر از دست رفتن داده‌های کاربران با انتقاداتی مواجه شد. با پیشرفت فناوری ذخیره‌سازی و معرفی هارد دیسک‌هایی با ظرفیت بالاتر، نیاز به ابزارهای فشرده‌سازی دیسک به‌مرور زمان کاهش یافت. بدین‌ترتیب، DriveSpace نیز به سرنوشت برنامه‌های قبلی این فهرست دچار شد و مایکروسافت آن را از نسخه‌های بعدی سیستم‌عامل ویندوز حذف کرد و ترجیح داد روی راه‌حل‌های دیگری برای مدیریت فضای ذخیره‌سازی دستگاه‌ها تمرکز کند.

شما با کدام‌یک از این پروژه‌های بداقبال مایکروسافت خاطره دارید و دوست داشتید هنوز امکان استفاده از آن‌ها وجود داشت؟