جنگ تمام‌عیار در دنیای وردپرس؛ آتشی که دودش به چشم کاربران می‌رود

وردپرس زیرساخت اینترنت است، به‌طور گسترده از آن استفاده می‌شود و معمولاً وضعیت پایداری دارد؛ همین موضوع باعث می‌شود تا خبرهای پرسروصدایی در رابطه با آن به گوشمان نرسد؛ اما در هفته‌ی گذشته، جامعه‌ی وردپرس درگیر نبردی تمام‌عیار بر سر اصول خود شد.

مت مولنوگ (Matt Mullenweg)، هم‌بنیان‌گذار و خالق وردپرس، با حمله‌ی شدید به سرویس هاستینگ WP Engine، آن را «غده سرطانی وردپرس» خواند. او گفت WP Engine بدون مشارکت کافی در رشد وردپرس، فقط به‌دنبال سودجویی از این پلتفرم بوده و با غیرفعال‌سازی برخی از ویژگی‌های کلیدی، به کاربران ضرر زده است.

این اظهارات ذهن جامعه‌ی کاربران اینترنتی را بار دیگر با این سؤال حیاتی درگیر کرد: نحوه‌ی استفاده‌ی شرکت‌های سودمحور از نرم‌افزار متن‌باز و تعهدات احتمالی آن‌ها نسبت به این پروژه‌ها چطور تعریف می‌شود؟

اما این پایان ماجرا نبود؛ درگیری مت مولنوگ با WP Engine با سیل تهدیدات قانونی تشدید شد و بسیاری از اپراتورهای وب‌سایت را در تیررس مشکلاتی قرار داد که از کنترل آن‌ها خارج است. با شدت‌گرفتن این درگیری‌ها، دسترسی مشتریان به سرورهای WordPress.org قطع شد، به‌طوری‌که دیگر نمی‌توانستند افزونه‌ها و قالب‌های ضروری برای وب‌سایت‌های خود را به‌راحتی آپدیت یا نصب کنند. درحال‌حاضر یک مهلت موقت برای حل درگیری به این شرکت داده شده است؛ در غیر این‌ صورت دسترسی مشتریان دوباره قطع خواهد شد.

WP Engine یک شرکت هاستینگ شخص ثالث محسوب می‌شود که از نرم‌افزار رایگان و متن‌باز وردپرس برای توسعه و فروش هاستینگ ازپیش‌‌ساخته‌شده‌ی خود استفاده می‌کند. این شرکت که در سال ۲۰۱۰ تأسیس شد، به رقیبی برای WordPress.com تبدیل شده است و درحال‌حاضر بیش از ۲۰۰ هزار وب‌سایت برای راه‌اندازی حضور آنلاین خود، از این سرویس استفاده می‌کنند.

مولنوگ، رهبری دو پروژه‌ی وردپرس متفاوت را برعهده دارد؛ WordPress.org که یک پروژه‌ی متن‌باز است و زیربنای پلتفرم انتشار وردپرس را توسعه می‌دهد و WordPress.com که درست مانند WP Engine نسخه‌ای هاست‌شده از نرم‌افزار متن‌باز وردپرس را می‌فروشد.

شرکت Automattic علاوه‌بر فروش هاستینگ روی WordPress.com، به توسعه‌ی پروژه‌ی متن‌باز وردپرس هم کمک می‌کند. این پروژه برای اداره‌شدن به کمک‌های مالی و مشارکت‌های جامعه‌ی وردپرس وابسته است. به‌گفته‌ی مولنوگ تیم شرکت اتوماتیک ۳۹۸۸ ساعت را در هفته به توسعه‌ی وردپرس اختصاص می‌دهد. این شرکت شاید مجبور نباشد برای استفاده از وردپرس هزینه‌ای پرداخت کند؛ اما به‌طور حتم برای توسعه و بهبود آن هزینه خواهد کرد.

اما WP Engine عملکرد متفاوتی دارد و می‌گوید که تمرکز خود را روی سرمایه‌گذاری در انجمن وردپرس، از راه حمایت مالی و تشویق استفاده از این پلتفرم گذاشته است. پلتفرم هاستینگ WP Engine در سال ۲۰۱۸، توسط شرکت سرمایه‌گذاری خصوصی Silver Lake خریداری شد و مولنوگ آن را به‌ چشم کسب‌وکاری می‌بیند که بدون پرداخت هیچ‌ بهایی از کد اوپن‌سورس سود می‌برد.

تنش‌های اخیر پس از صحبت‌های مولنوگ در کنفرانس وردپرس WordCamp که اسپانسرش خود WP Engine است، شدت گرفت. مولنوگ در این کنفرانس به‌طور مستقیم WP Engine را هدف قرار داد و گفت: «این شرکت توسط Silver Lake اداره می‌شود (یک شرکت سرمایه‌گذاری خصوصی با ۱۰۲ میلیون دلار دارایی تحت تملک). Silver Lake به اصول متن‌باز شما اهمیت نمی‌دهد و تنها چیزی که برای آن اهمیت دارد، بازگشت سرمایه است.»

مولنوگ در ادامه افزود: «از همه‌ی افراد حاضر در جامعه‌ی وردپرس می‌خواهم که با در نظر گرفتن مسائل مالی تصمیم بگیرند که پول خود را به چه کسی بدهند: کسی که قصد دارد اکوسیستم را توسعه دهد یا کسی که می‌خواهد تمام ارزش اکوسیستم را بیرون بکشد و آن را پژمرده کند؟»

مولنوگ به‌دنبال اظهارات جنجالی خود در ۲۱ سپتامبر، در یک پست وبلاگی هم به انتقادات خود ادامه داد و گفت WP Engine تنها ۴۰ ساعت در هفته به پروژه‌ی متن‌باز WordPress.com کمک می‌کند.

مت مولنوگ در پست وبلاگی خود می‌نویسد: «WP Engine درحال تعیین استاندارد سطح پایینی است که احتمال دارد دیگران را هم به تکرار آن ترغیب کند. ما باید استاندارد بالاتری تعیین کنیم تا مطمئن شویم که وردپرس تا ۱۰۰ سال آینده هم وجود خواهد داشت.» او در ادامه افزود که WP Engine درحال غارت‌کردن اکوسیستم وردپرس است و تجربه‌ی بسیار بدی به کاربران ارائه می‌کند تا پول بیشتری به جیب بزند.

مولنوگ در مورد میزان مشارکت WP Engine ظاهراً درست می‌گوید؛ اما این شرکت در نهایت پیرو قوانین مجوز اوپن‌سورس وردپرس است و باتوجه‌به رایگان‌بودن این نرم‌افزار، WP Engine مجبور نیست تنها به‌دلیل استفاده از کد اوپن‌سورس بهایی به جامعه‌ی وردپرس بپردازد.

مولنوگ در بخشی از پست خود مدعی شده که WP Engine به یک مجوز برای استفاده از نام تجاری وردپرس که تحت کنترل بنیاد وردپرس است، نیاز دارد. او از طریق این بنیاد نامه‌ای با مضمون توقف استفاده از نام تجاری وردپرس برای WP Engine ارسال کرده تا این شرکت را وادار کند که در ازای استفاده از این نام تجاری، مبلغی را پرداخت کند.

WP Engine پس از دریافت نامه‌ی توقف استفاده از نام تجاری وردپرس ساکت ننشست و نامه‌ای را ارسال کرد که داستانی بسیار متفاوت از ادعاهای مولنوگ روایت می‌کند. این شرکت در نامه‌ی خود اعلام کرد که آتوماتیک در ۲۰ سپتامبر و چند روز پیش از سخنرانی مولنوگ، مبلغ هنگفتی از WP Engine طلب کرده و این شرکت را تهدید کرده است که در صورت خودداری از پرداخت مبلغ درخواستی، حمله‌ی‌ شدید و ویرانگری را علیه شرکت انجام خواهد داد.

WP Engine ادعا می‌کند که مولنوگ با ارسال پیام‌های متنی و تماس‌های تلفنی این شرکت را آزار داده است. در اسکرین‌شاتی که WP Engine ارائه می‌کند، مولنوگ تهدید می‌کند که در کنفراس WordCamp، این شرکت را به باد انتقاد خواهد رفت. تهدید مولنوگ نشان می‌دهد که او احتمالاً قصد داشته از نفوذ خود در جامعه‌ی وردپرس برای افزایش فشار روی WP Engine استفاده کند.

مولنوگ در مصاحبه‌ی خود با استریمر توییچ ThePrimeagen، ضمن تأیید ارسال پیام به WP Engine اعلام کرد که چند اسلاید با عنوان «چگونه سرمایه‌گذاری خصوصی می‌تواند جوامع اوپن‌سورس را نابود کند؛ یک داستان در چهار بخش» هم برای سخنرانی خود در کنفرانس WordCamp آماده کرده است.

براساس ادعای WP Engine، پس از خودداری این شرکت از پرداخت مبلغ درخواستی مولنوگ، او تهدیدهای خود را عملی کرده است. WP Engine در بخشی از نامه‌ی خود می‌نویسد: «تقاضای پنهانی آقای مولنوگ از WP Engine برای پرداخت ده‌ها میلیون دلار به Automattic، درحالی‌که خود را به‌عنوان حامی خیرخواه جامعه‌ی وردپرس معرفی می‌کند، عملی شرم‌آور است. WP Engine به این خواسته‌ی نامعقول که علاوه‌بر آسیب به شرکت و کارمندانش، جامعه‌ی وردپرس را نیز تهدید می‌کند، تن نخواهد داد.»

به‌گفته‌ی مولنوگ، درخواست پرداخت هزینه از WP Engine تلاشی برای گرفتن پول نیست؛ بلکه انتظاری معقول از کسب‌وکارهایی است که صدها میلیون دلار از یک پروژه‌ی متن‌باز کسب می‌کنند. براساس این انتظار، کسب‌وکارها باید در قبال درآمد خود بهایی را پرداخت کنند و در‌‌ صورت پرداخت‌نکردن این مبلغ، حق استفاده از علائم تجاری آن پروژه را نداشته باشند.

بنیاد وردپرس، سازمان خیریه‌ای که از پروژه‌ی متن‌باز وردپرس حمایت می‌کند، توسط مولنوگ و اعضای کمتر‌شناخته‌شده‌ی دیگری رهبری می‌شود که نام آن‌ها در وب‌سایت این بنیاد نوشته نشده؛ اما به‌نظر می‌رسد این بنیاد در روزهای اخیر تغییراتی را در دستورالعمل‌های علامت تجاری خود ایجاد کرده است.

سیاست بنیاد وردپرس تا ۱۹ سپتامبر به‌صراحت اعلام می‌کرد که شرکت‌ها می‌توانند «به هر شیوه‌ای که مناسب می‌بینند» از علامت اختصاری WP استفاده کنند؛ اما وردپرس اکنون این جمله را حذف کرده و به‌جای آن نوشته است: «از علامت اختصاری WP به‌‌شیوه‌ای استفاده نکنید که مردم را گیج کند.»؛ چراکه به‌عنوان مثال بسیاری از مردم فکر می‌کنند WP Engine مخفف WordPress Engine است.

WordPress.org به‌دلیل ادعاهای قانونی و دعوای حقوقی، دسترسی رایگان WP Engine به سرورهای خود مسدود کرده بود؛ اقدامی که استفاده از WP Engine را برای مشتریان دشوار کرد. بااین‌حال مولنوگ تنها دو روز پس از این اقدام تصمیم گرفت که این انسداد را به‌طور موقت لغو کند.

مولنوگ به WP Engine فرصت داده که تا اول اکتبر (۱۰ مهر)، وب‌سایت خود را به سرور دیگری منتقل کند یا نسبت به حل این درگیری قدمی بردارد. او در پست خود نوشته: «باتوجه‌به حملات WP Engine، چرا WordPress.org باید خدمات خود را به‌صورت رایگان در اختیار این شرکت قرار دهد؟» از سوی دیگر WP Engine اعلام کرد که تنها یک نامه برای وردپرس ارسال کرده و هنوز هیچ شکایتی تنظیم نکرده است.

جنگ تمام‌عیاری که خالق وردپرس علیه WP Engine به راه انداخته، واکنش‌های متفاوتی به همراه داشته است. از یک سو، برخی افراد معتقدند که شرکت WP Engine در اشتباه است، باید بیشتر به توسعه‌ی پروژه‌ی متن‌باز کمک کند و استفاده‌ی این شرکت از نام «WP» گمراه‌کننده است.

از سوی دیگر، برخی از اعضای جامعه‌ی وردپرس خواستار کناره‌گیری مولنوگ شده‌اند و او را به سوءاستفاده از قدرتش در WordPress.org و WordPress.com متهم می‌کنند. برخی دیگر هم بر این باورند که این وضعیت ممکن است به بروز انشعاب در وردپرس منجر شود و از این نگران‌اند که وردپرس علیه شرکت‌های دیگری که از نشان تجاری «WP» استفاده می‌کنند، اقدام کند. شما در این درگیری حق را به کدام سمت می‌دهید؟