راستی‌آزمایی: آیا شارژرها واقعاً به گوشی شما آسیب می‌رسانند؟

انتخاب شارژر مناسب برای گوشی‌های هوشمندی که بخش زیادی از روزمان را با آن‌ها سر می‌کنیم، معمولاً بیشتر از تصور اولیه زمان می‌برد. اغلب ما زمان خرید شارژر جدید دچار تردید می‌شویم و به این موضوع فکر می‌کنیم که چقدر ارزش دارد برای لوازم جانبی گوشی‌هایمان هزینه کنیم یا از بین برندهای متنوع فعلی، کدام گزینه ماندگاری بیشتری خواهد داشت.

شاید به یاد داشته باشید که مدتی پیش، گزارش‌هایی از کنده‌شدن رنگ فریم گوشی‌های گلکسی زد فولد ۶ منتشر شد که سامسونگ علت آن را به شارژرها و وسایل جانبی تقلبی نسبت داد. این جریان موج جدیدی از نگرانی را بین کاربران ایجاد کرد و تا جایی پیش رفت که برخی از مردم حتی محصولات بهترین برندهای موجود در بازار را زیر سؤال بردند.

اما آیا واقعاً شارژر می‌تواند به گوشی شما آسیب برساند؟ و اگر پاسخ سؤال مثبت باشد، چگونه می‌توانیم از گوشی‌های هوشمندمان در برابر ریسک‌های احتمالی محافظت کنیم؟ با ما همراه باشید تا در ادامه‌ی مطلب، این موضوع را دقیق‌تر بررسی کنیم و ببینیم چه نکات کلیدی‌ای در انتخاب شارژر اهمیت بیشتری دارند.

این اولین باری نیست که شارژرها در دنیای گوشی‌های هوشمند خبرساز می‌شوند. در سال ۲۰۰۶ بنسون لیونگ، یکی از مهندسان گوگل، متوجه شد که برخی از کابل‌های USB-C که از آمازون سفارش داده بود، استاندارد نیستند و استفاده از آن‌ها برای شارژهای پرقدرت خطراتی به همراه دارد.

Reddit

اما در مورد گلکسی زد فولد ۶، قضیه فرق می‌کند؛ زیرا سامسونگ دلیل مشکل را «شارژرهای متفرقه که سیستم اتصالات به زمین را درست پیاده نکرده‌اند» عنوان کرد و شاید از نظر بسیاری از کاربران، انگشت اتهام را مستقیماً به سمت شارژر نشانه‌ گرفتن، کمی غیرمعمول و نگران‌کننده‌ به نظر برسد. البته احتمال معیوب‌بودن سیستم اتصال به زمین USB-C وجود دارد؛ مثلاً ممکن است همه‌ی پین‌های ضروری به زمین متصل نشوند یا شیلد کابل به‌خوبی به شیلد شاسی وصل نشود. در این صورت بعید نیست که جریان شارژ از مسیر دیگری مانند شاسی گوشی عبور کند.

با این توصیف، فقط شرکت سامسونگ می‌داند که این جریان برای کنده‌شدن رنگ گوشی‌هایش کافی بوده است یا خیر؛ به همین ترتیب اتصال نادرست گوشی به زمین هم جریان شارژ و عملکرد دستگاه را مختل می‌کند.

در مرحله‌ی بعد سیستم غیراستاندارد اتصال به زمین خطرات دیگری هم دارد که مهم‌ترین آن‌ها ایجاد اتصال کوتاه است: در این حالت یک نقص داخلی به‌ویژه هنگام شارژ با سطوح توان بالا، می‌تواند حوادثی نظیر برق‌گرفتگی، آسیب به محصول دریافت‌کننده‌ی شارژ و حتی آتش‌سوزی الکتریکی را در پی داشته باشد.

اگر چنین شارژرهای معیوبی به‌وفور وارد بازار شوند، با چالش‌هایی مواجه می‌شویم که عواقب به‌مراتب نگران‌کننده‌تری نسبت به پوسته‌پوسته شدن رنگ گوشی‌های گران‌قیمت سامسونگ دارند. خوشبختانه این معضلات تولیدی بسیار کم پیش می‌آیند و نباید نگران محصولات معتبری باشیم که مرتباً زیر نظر کارشناسان آزمایش می‌شوند.

رایج‌ترین خطرات بالقوه‌ی شارژ گوشی‌های هوشمند را می‌توانیم به سه گروه تقسیم کنیم که در ادامه هر کدام را به‌طور کامل بررسی می‌کنیم:

• استفاده از شارژرهایی که از توان بالاتری برخوردارند
• شارژ بیش‌ازحد گوشی
• استفاده از شارژرهای غیرمنطبق سایر برندها

شارژهایی که از توان بالایی برخوردار هستند، انعطاف‌پذیری بیشتری دارند و همین امر تقاضا برای آن‌ها را افزایش می‌دهد. به‌عنوان‌مثال با یک شارژر ۶۵ واتی می‌توانید علاوه بر گوشی، لپ‌تاپ‌ خود را نیز شارژ کنید که در مسافرت یا محیط کار خیلی کاربردی خواهد بود.

از لحاظ تئوری اگر شارژر، ولتاژی بیش از توان باتری یا مدار گوشی‌ هوشمند را انتقال دهد، به افزایش دما، کاهش طول عمر باتری و مشکلات جدی دیگری منجر می‌شود؛ بااین‌حال در واقعیت گوشی‌های هوشمند ویژگی‌های ایمنی مختلفی دارند تا اطمینان حاصل شود که چنین اتفاقی نمی‌افتد (البته خود این قابلیت‌های ایمنی هم ممکن است از کار بیفتند).

فناوری‌ شارژ سریع امروزی مانند USB Power Delivery که اپل، گوگل و سامسونگ ارائه می‌دهند، تقریباً به‌طور توافقی عمل می‌کنند؛ یعنی گوشی و شارژر طوری ساخته شده‌اند که سطح انتقال و دریافت توان مشخصی دارند و نهایتاً گوشی تصمیم می‌گیرد چه مقدار توان را دریافت کند، نه شارژر.

پس اگر گوشی شما حداکثر ۱۸ وات را پشتیبانی ‌کند و شما آن را به یک شارژر ۶۵ واتی معتبر متصل کنید، گوشی جریان ۱۸ واتی دریافت خواهد کرد. این مکانیزم محافظتی داخلی، خطر آسیب‌دیدن گوشی را به حداقل می‌رساند. اگر چنین اتفاقی نیفتد، شارژ پیش‌فرض کاهش می‌یابد تا خطر ولتاژ مازاد را از بین ببرد.

از طرف دیگر گوشی‌های جدیدی که از شارژر پرقدرت استفاده می‌کنند، دائماً در حال کنترل و بررسی وضعیت باتری داخلی خود هستند تا ولتاژ و دما را در منطقه‌ی عملیاتی امن نگه دارند. اگر مشکلی پیش بیاید، دستگاه به‌طور خودکار توان را کاهش می‌دهد تا گوشی خنک شود. بااین‌حال، توصیه می‌شود هنگام شارژ، گوشی را در محیطی با تهویه‌ی مناسب قرار دهید.

به‌علاوه، پورت‌های USB-C بعضی از گوشی‌های هوشمند از ویژگی محافظت در برابر تخلیه‌ی الکترواستاتیک و اضافه‌ ولتاژ بهره می‌برند که مانع از وقوع اتصال کوتاه و سایر آسیب‌ها می‌شود. اغلب گوشی‌های پرچم‌دار و میان‌رده چنین ویژگی‌هایی را ارائه می‌دهند، هرچند به‌ندرت صحبتی از آن به میان می‌آید.

کیفیت شارژر نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. شارژرهای با کیفیت بالا، حتی اگر توان بالاتری داشته باشند، معمولاً دارای مدارهای محافظتی پیشرفته‌تری هستند که از نوسانات برق و اضافه ولتاژ جلوگیری می‌کنند. این ویژگی‌ها می‌توانند امنیت بیشتری را برای دستگاه شما فراهم کنند.

البته باز هم منظورمان این نیست که شارژرهای متفرقه ایمنی کافی ندارند؛ ولی اطلاعات ما در مورد نحوه‌ی اجرای قابلیت‌های محافظتی آن‌ها کمتر است و نمی‌توانیم به‌سادگی قدرت آن‌ها را با استانداردهای جهانی USB بسنجیم.

بسیاری از کاربران فکر می‌کنند که اگر گوشی خود را تمام شب به شارژر متصل بگذارند، باتری گوشی آسیب می‌بیند؛ اما این مسئله تا چد حد پایه و اساس علمی دارد؟

در گذشته، نگرانی در مورد شارژ بیش‌ازحد تا حدودی موجه بود. باتری‌های قدیمی‌تر ممکن بود در صورت شارژ بیش‌ازحد گرم یا حتی متورم شوند؛ اما بیشتر گوشی‌های هوشمند امروزی دارای مدارهای محافظتی هوشمند هستند و پس از اینکه باتری پر می‌شود، به‌طور خودکار ورود برق را قطع می‌کنند؛ بنابراین ورود مداوم شارژ باعث اختلال باتری نمی‌شود. همچنین اگر گوشی‌تان تمام شب به شارژر متصل بماند، باتری پس از رسیدن به ظرفیت کامل، دیگر شارژ نمی‌شود.

اما عملیات مدار محافظتی به این معنی نیست که اتصال طولانی‌مدت گوشی به شارژر هیچ تأثیر منفی دیگری ندارد:

وقتی مدت زیادی گوشی را در شارژ رها می‌کنید، باتری گوشی به‌خاطر گذشت زمان به‌آرامی توان از دست می‌دهد؛ اما حالا چون به شارژر متصل مانده است، شروع به پر کردن بیت‌های خالی می‌کند تا شارژ گوشی مجدداً ۱۰۰ درصد شود. این چرخه که Trickle Charging نام دارد، به‌طور متوالی تکرار می‌شود و دمای گوشی را بالا می‌برد.

درواقع، گرما عمر باتری شما را کوتاه می‌کند، نه ورود برق زیاد. اگر عادت داشته باشید که شبانه‌روز ساعت‌های زیادی گوشی را به شارژر متصل نگه دارید، در فاصله‌ی چند ماه تا یک سال متوجه این مشکل خواهید شد. کارشناسان توصیه می‌کنند که شارژ گوشی‌تان را همیشه بین ۲۰ تا ۸۰ درصد نگه دارید.

این سؤال یکی از رایج‌ترین نگرانی‌های کاربران است و برای پاسخ به آن باید عوامل مختلفی را بررسی کنیم، از جمله استانداردها، کیفیت قطعات و مشخصات فنی.

استانداردها و پروتکل‌های شارژ

امروزه، اکثر گوشی‌های هوشمند و شارژرها از استانداردهایی برای شارژ سریع بهره می‌برند که با هدف سازگاری بین دستگاه‌های مختلف طراحی شده‌اند. مهم‌ترین استانداردهای جهانی که توسط سازمان‌های استاندارد یا شرکت‌های بزرگ برای استفاده گسترده توسعه یافته‌اند، عبارت‌اند از:

• USB Power Delivery که بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده‌ی موبایل مانند اپل، سامسونگ و گوگل از آن پشتیبانی می‌کنند.
• Quick Charge این فناوری را کوالکام توسعه داده است و در بسیاری از گوشی‌های اندروید که به تراشه‌های اسنپدراگون مجهزند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• Power Delivery PPS نسخه‌ی پیشرفته‌تر یواس‌بی پاور دلیوری که اجازه‌ی تنظیم دقیق‌تر ولتاژ و جریان را می‌دهد.

این استانداردها به نوعی ارتباط ایمن شارژر و دستگاه‌ها را تضمین می‌کنند، بنابراین اگر شارژری از یک برند دیگر استانداردهای سازگار با گوشی شما را پشتیبانی کند، احتمالاً با آن مشکلی نخواهید داشت.

یادآور می‌شویم که شرکت‌ها تولیدکننده‌ی موبایل استانداردهای شارژ اختصاصی خود را دارند. برای مثال:

• Apple MagSafe برای شارژ بی‌سیم آیفون‌های جدید
• Adaptive Fast Charging برای گوشی‌های سامسونگ
• Hypercharge برای گوشی‌های شیائومی
• Warp Charge برای گوشی‌های وان‌پلاس
• VOOC  و SuperVOOC برای گوشی‌های اوپو و وان‌پلاس
• TurboPower برای گوشی‌های موتورلا

استانداردهای جهانی با طیف وسیعی از دستگاه‌ها سازگار هستند، درحالی‌که استانداردهای اختصاصی معمولاً فقط با محصولات همان برند کار می‌کنند.

کیفیت قطعات

اگر شارژرهای یک برند از کیفیت پایین‌تری نسبت به برند دیگر برخوردار باشند، شاید جریان پایدار و مناسبی را برای گوشی شما (برند بالاتر) فراهم نکنند؛ برای مثال ممکن است این شارژرها از قطعات الکترونیکی نامرغوب ساخته شده باشند که به نوسانات خروجی منجر شود، یا اصلاً ویژگی‌های محافظتی لازم در برابر اضافه ولتاژ، اضافه جریان یا اتصال کوتاه را نداشته باشند.

مشخصات فنی

مشخصات فنی نظیر ولتاژ، جریان (آمپر) و توان خروجی شارژر نیز نقش مهمی در ایمنی و کارایی آن دارند. با وجود توضیحات بخش‌های قبل، همچنان توصیه می‌شود از شارژرهایی استفاده کنید که مشخصات فنی آن‌ها با گوشی شما مطابقت دارند یا بالاتر هستند؛ بدین‌ترتیب چالش‌ها را به حداقل می‌رسانید.

 آسیب‌های فیزیکی به پورت شارژ

گاهی اوقات آسیبی که از شارژر به گوشی وارد می‌شود، نه به‌خاطر جریان الکتریکی، بلکه به‌دلیل صدمه دیدن پورت شارژ رخ می‌دهد.

برای مثال واردکردن شارژر با فشار زیاد می‌تواند باعث خم‌شدن یا شکستن پین‌های داخل پورت شود. همچنین استفاده از شارژر در زاویه‌ی نامناسب به فرسایش تدریجی پورت منجر خواهد شد. البته این نکته را هم به یاد داشته باشید که تجمع آلودگی در پورت شارژ، بهینگی اتصال را از بین می‌برد و در نتیجه گرم‌شدن بیش‌ازحد باتری را در پی خواهد داشت.

متأسفانه هیچ تضمینی وجود ندارد که یک شارژر خاص، ۱۰۰ درصد بی‌عیب‌ونقص باشد، زیرا همیشه احتمال مشکلات تولیدی وجود دارد؛ بااین‌حال استفاده از محصولات برندهای معتبر شارژر و لوازم الکتریکی، ریسک کمتری دارد.

لوازم جانبی رسمی گوشی‌ها همیشه بهترین و مطمئن‌ترین گزینه‌ها محسوب می‌شوند، زیرا این شرکت‌ها دقیقاً پروتکل‌های شارژ را با محصولات خود مطابقت می‌دهند و آزمایش می‌کنند؛ پس مطمئن می‌شوید که شارژر حتماً با گوشی شما سازگار است و احتمالاً پشتیبانی بهتری هم دریافت می‌کنید.

برندهای معتبر سرمایه‌گذاری زیادی روی تحقیق‌وتوسعه دارند و پیش از عرضه‌ی محصولاتشان به بازار، آن‌ها را برای تست در اختیار کارشناسان و متخصصان خبره قرار می‌دهند. همچنین این محصولات غالباً با گارانتی‌های معتبر فروخته می‌شوند و بیشتر قابل‌ اطمینان هستند.

• قبل از خرید شارژر مشخصات فنی آن را بررسی کنید. مطمئن شوید که گزینه‌ای را انتخاب کرده‌اید که از پروتکل فست‌شارژ گوشی شما پشتیبانی می‌کند و حداقل توان مورد نیاز برای شارژ سریع گوشی شما را دارد. همچنین در صورت نیاز به شارژ چند دستگاه، تعداد و نوع پورت‌ها را بررسی کنید.
• پیش از خرید شارژر، بررسی‌های تخصصی و نظرات سایر کاربران را مطالعه کنید. این منابع می‌توانند اطلاعات ارزشمندی درباره‌ی عملکرد واقعی و پایداری شارژر در طول زمان به شما بدهند.
• همیشه گوشی خود را به‌روز نگه دارید. شرکت‌های تولیدکننده گاهی‌اوقات از طریق به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری، سازگاری و ایمنی شارژ را بهبود می‌بخشند.
• اهمیت کابل شارژر را دست‌کم نگیرید. از کابل‌هایی با روکش محکم و انعطاف‌پذیر استفاده کنید که ضخامت و طول مناسبی دارند. همچنین کابل شارژر باید بتواند جریان شارژ و داده را با سرعت مورد نظر شما انتقال دهد.

در نهایت کارشناسان توصیه می‌کنند که از خرید شارژرهای ارزان و بی‌نام‌ونشان خودداری کنید، مخصوصاً اگر این محصولات در کشورهایی تولید شوند که کنترل کیفیت بسیار ضعیفی دارند. این شارژرها نه‌تنها گوشی شما را در معرض خطر قرار می‌دهند، بلکه اگر مشکلی هم داشته باشند، احتمال هشدار و خبررسانی به مصرف‌کنندگان کم خواهد بود.

انتخاب یک شارژر ایمن و باکیفیت در واقع نوعی سرمایه‌گذاری ارزشمند روی گوشی شما محسوب می‌شود. خرید شارژرهای نامرغوب شاید صرفه‌جویی کوتاه‌مدتی به‌نظر برسد، ولی احتمال پیامدهایی مانند آسیب به گوشی، کاهش عمر باتری و حتی خطرات ایمنی را به‌همراه دارد؛ پس باید با آگاهی آن‌ها را انتخاب کنیم.