چرا عرضه‌ی بزرگ «پی‌سی‌های کوپایلت‌پلاس» به یک فاجعه‌ی تمام‌عیار تبدیل شد؟

ماه می سال ۲۰۲۴ وقتی مایکروسافت از کامپیوترهای کوپایلت‌پلاس رونمایی کرد، اغلب کاربران هیجان‌زده شدند. ردموندی‌ها این نسل جدید سخت‌افزاری را به‌عنوان رقیبی واقعی برای مک معرفی کردند که از زمان عرضه‌ی تراشه‌های اپل در سال ۲۰۲۰، اولترابوک‌های ویندوزی را شکست داده بود.

اپل مدت‌ها جایگاه پیشتاز خود را در رقابت نفس‌گیر تراشه و لپ‌تاپ تثبیت کرده بود، اما قرار نبود این وضعیت خیلی ادامه پیدا کند؛ زیرا بالاخره مایکروسافت و شرکایش آماده‌ی رویارویی مستقیم با رقیب بودند.

متأسفانه عرضه‌ی محصول آن‌طور که مایکروسافت پیش‌بینی می‌کرد، پیش نرفت. مراسم رونمایی تقریباً بلافاصله تحت‌الشعاع یکی از چشمگیرترین ویژگی‌های هوش مصنوعی این شرکت یعنی Windows Recall قرار گرفت و هیاهوی زیادی پیرامون ناامن بودن آن به پا شد. کار به جایی رسید که مایکروسافت مجبور شد ویژگی ریکال را در آخرین لحظه از پی‌سی‌های کوپایلت پلاس حذف کند.

از این تاریخ به بعد، گویی افق روشن برنامه‌های شرکت کاملاً از دست رفت. تأخیر انتشار ویندوز ریکال باعث شد نسل جدید پی‌سی‌ها هیچ ویژگی برجسته‌ای نداشته باشند و تا امروز هنوز منتظریم پی‌سی‌های به‌اصطلاح کوپایلت پلاس قابلیت‌هایی را دریافت کنند که شایسته‌ی نامشان باشد. حالا اپل اینتلیجنس هم روی مک عرضه شده و دست‌کم در زمینه‌ی هوش مصنوعی، ویندوز را پشت سر گذاشته است.

مایکروسافت در این ماراتن تلاش زیادی کرد تا نام خود را به‌عنوان برنده‌ی اول ثبت کند، اما درنهایت قبل از رسیدن به خط پایان لغزید و بازی را، هرچند به‌طور موقت، به رقیبش واگذار کرد.

کوالکام، اینتل و AMD از روند اتفاقات خوشحال نیستند؛ کاربران منتظرند ببینند چرا اصلاً این کامپیوترها به نام کوپایلت پلاس نام‌گذاری شده‌اند، درحالی‌که اپل به‌آرامی در پس‌زمینه با تراشه‌های قدرتمندتر و تجربه‌های هوش مصنوعی در پی‌سی از رقبا پیشی می‌گیرد. چه شد که عرضه‌ی هیجان‌انگیز پی‌سی‌های کوپایلت پلاس به یک فاجعه‌ی تمام‌عیار تبدیل شد؟

صرف‌نظر از اینکه آیا بین مایکروسافت و کوالکام توافقی رسمی صورت گرفته بود یا خیر، مشخصاً کوالکام قصد داشت پیش از سایرین به‌طور انحصاری از ویژگی‌های پی‌سی‌های کوپایلت پلاس بهره‌مند شود.

کوالکام تنها شریک تراشه‌ای مایکروسافت بود که در مراسم رونمایی این محصولات روی صحنه حضور داشت و تراشه‌ی اسنپدراگون ایکس را برای موج اولیه‌ی سخت‌افزارهای کامپیوتر کوپایلت پلاس تأمین می‌کرد.

تمام مشکلات فوق به این معنی نبود که پی‌سی‌های کوپایلت پلاس از هیچ قابلیت هوش‌مصنوعی بهره نمی‌بردند، اما مجموعه‌ی تجربیات هوش مصنوعی نسل جدید محصولات مایکروسافت بسیار ناچیز و کم‌رنگ به نظر می‌رسید.

برای مثال این سیستم‌ها تولید محلی تصویر روی دستگاه را در برنامه‌های Photos و Paint ارائه می‌دادند و چندین فیلتر جدید در Windows Studio Effects و ترجمه‌ی صوتی زنده نیز به این پی‌سی‌ها آمده بود. اما هیچ‌کدام از این قابلیت‌ها و ویژگی‌ها دنیای فناوری را حیرت‌زده نکرد و بسیاری از کارشناسان در بررسی‌های اولیه‌ی خود پی‌سی‌های هوش مصنوعی را ناامیدکننده خواندند.

پویش پورمحمد

کوپایلت‌پلاس؛ همه‌چیز درباره هوشمندترین کامپیوترهای ویندوزی

مطالعه '6

اینتل و ای‌ام‌دی در ماه آگوست، یعنی حدود یک ماه پس از شروع عرضه‌ی اسنپدراگون ایکس، عرضه‌ی تراشه‌های سازگار با کوپایلت پلاس را آغاز کردند. بااین‌حال در کمال تعجب، مایکروسافت به این دو شرکت اجازه نداد از تجربیات کوپایلت پلاس بهره‌مند شوند.

حتی ویژگی‌های کم‌اهمیت‌تری مانند Windows Studio Effects یا Cocreator در برنامه‌ی پینت هنوز فقط در سیستم‌هایی ارائه می‌شود که به تراشه‌های اسنپدراگون مجهزند، درحالی‌که سخت‌افزارهای سازگار و مجهز به تراشه‌های اینتل و AMD روانه‌ی بازار شده‌اند.

به بیان ساده، اگر کاربری از جدیدترین پردازنده‌ی Ryzen AI 9 370 با واحد پردازش عصبی ۵۰ تاپسی استفاده کند (۱۰ تاپس بیشتر از اسنپدراگون ایکس الیت) به هیچ‌کدام از ویژگی‌های هوش مصنوعی کوپایلت پلاس دسترسی نخواهد داشت.

بااین حساب طبیعی است که فرض را بر رابطه‌ی انحصاری کوالکام و مایکروسافت بگذاریم، زیرا می‌دانیم که تمام ویژگی‌های کوپایلت پلاس روی همه‌ی معماری‌های داخلی مایکروسافت در دسترس هستند و این شرکت از انتشار آن‌ها خودداری می‌کند.

مسلماً اینتل و ای‌ام‌دی از رویکرد مایکروسافت خشنود نیستند، زیرا وقت و منابع خود را به تولید تراشه‌های سازگار با کوپایلت اختصاص داده‌اند و به هیچ‌چیز نرسیده‌اند.

جالب اینکه مایکروسافت تا یک ماه پیش هنوز سعی داشت این دوره‌ی انحصاری را ادامه دهد: وقتی اعلام کرد که قابلیت ریکال بالاخره در اکتبر وارد مرحله‌ی پیش‌نمایش می‌شود، اما فقط برای لپ‌تاپ‌های مجهز‌به اسنپدراگون ایکس؛ بقیه‌ی سیستم‌ها باید تا ماه نوامبر صبر می‌کردند.

حالا عرضه‌ی ویندوز ریکال دوباره به‌تعویق‌افتاده و پی‌سی‌های کوپایلت پلاس تا اواخر نوامبر یا حتی دسامبر پیش‌نمایش اولیه را دریافت نمی‌کنند. بااین‌حساب آیا سیستم‌های کوپایلت پلاس اینتل و AMD باید برای دریافت و تست ویژگی‌های هوش‌مصنوعی نسل جدید تا سال ۲۰۲۵ صبر کنند؟ کسی پاسخ این سؤال را نمی‌داند و مایکروسافت هم در بیانیه‌های خود اشاره‌ای به این موضوع نمی‌کند.

اینتل و ای‌ام‌دی گفته‌اند که ویژگی‌های کوپایلت پلاس را تا ماه نوامبر دریافت می‌کنند، اما باید ببینیم مایکروسافت به این برنامه پایبند می‌ماند یا خیر.

واقعیت این است که مهم‌ترین دلیل منتشرنشدن قابلیت‌های هوش مصنوعی سخت‌افزاری مایکروسافت، به چالش‌های ویندوز ریکال برمی‌گردد. این ویژگی بلافاصله پس از معرفی‌شدن، مورد هجمه‌های مختلفی قرار گرفت که آن را کابوس امنیتی می‌خواندند. در ابتدا بسیاری از این انتقادها کمی افراطی و حتی غیرمنصفانه به‌نظر می‌رسیدند.

مایکروسافت اذعان کرده بود که این ویژگی کاملاً امن است، اما این ادعا خیلی زود زیر سؤال رفت. مشخص شد که تمام داده‌هایی که سرویس ریکال ثبت و جمع‌آوری می‌کند، به‌صورت رمزنگاری نشده در یک دایرکتوری محلی ذخیره می‌شوند. به‌قرار معلوم نفوذ به این اطلاعات، کار دشواری هم نبود.

این جریان برای مایکروسافت به یک فاجعه‌ی رسانه‌ای تبدیل شد و سکوت شرکت پس از کشف مشکلات، وضعیت را بغرنج‌تر کرد.

سرانجام مایکروسافت اعلام کرد که قبل از عرضه‌ی پی‌سی‌های کوپایلت پلاس در ۱۸ ژوئن، این نگرانی‌ها را برطرف خواهد کرد. اما دوباره یک هفته قبل از عرضه، ویندوز ریکال را به‌طور کامل از سیستم‌های هوش‌مصنوعی حذف کرد و گفت رسیدگی به این مشکلات بیش از حد انتظار طول می‌کشد.

نه کوالکام و نه کارشناسان از این جریان خوشحال نشدند، چرا که حالا به‌جای یک انفجار رسانه‌ای بزرگ، بررسی‌ها به‌تدریج در هفته‌های بعد منتشر می‌شد. برای مثال مشخص نبود که آیا اسنپدراگون ایکس به انتظارات پاسخ می‌دهد یا خیر، زیرا برخی لپ‌تاپ‌ها با تراشه‌ای مشابه و یکسان، عملکرد بهتری نسبت به سایرین داشتند.

بنفشه کمالی

همه‌چیز درباره ویژگی جنجالی ویندوز ‍۱۱؛ آیا Recall کابوس امنیتی است؟

مطالعه '10

مشکلات ویندوز ریکال آسیب زیادی به اعتبار پی‌سی‌های کوپایلت پلاس وارد کرد. برخی از کاربران در اظهارات آنلاین خود تأکید می‌کردند صرفاً به‌خاطر قابلیت ریکال (که اعتماد آن‌ها را سست کرده بود) هرگز چنین سیستم‌هایی را نمی‌خرند.

ریکال ابتدا قرار بود به‌صورت پیش‌فرض فعال باشد، اما واکنش‌های شدید و بازخوردهای منفی باعث شد مایکروسافت تغییراتی در این قابلیت اعمال کند. یکی از این تغییرات امکان خاموش‌کردن این ویژگی در زمان راه‌اندازی سیستم بود.

پس از به‌تعویق‌افتادن انتشار ریکال، مایکروسافت مدتی سکوت کرد و سرانجام در ماه سپتامبر توضیح داد چگونه امنیت این ویژگی را بهبود داده است. انگار زمان انتظار به پایان رسیده بود و ردموندی‌ها با افتخار اعلام کردند که اولین پیش‌نمایش عمومی در اکتبر منتشر خواهد شد.

مایکروسافت مسیر بسیار آشفته و پرچالشی را طی کرد و باید بپذیریم که پی‌سی‌های کوپایلت پلاس هنوز تجربه‌ای چشمگیر از هوش مصنوعی ارائه نمی‌کنند. حالا اپل اینتلیجنس از راه‌ رسیده و مایکروسافت شکست را پیش چشم خود می‌بیند.

این هفته، اپل مک‌های جدید را با تراشه‌های M4 معرفی کرد. این سیستم‌ها نه‌تنها با ارائه‌ی ۱۶ گیگابایت رم و ۲۵۶ گیگابایت حافظه‌ی پایه، به پی‌سی‌های کوپایلت پلاس رسیدند، بلکه با عملکرد و کارایی فوق‌العاده بار دیگر اپل را در جایگاهی بالاتر از رقبا نشاندند.

فراز و نشیب‌های رقابت اپل و مایکروسافت مسئله‌ی جدید و عجیبی نیست. چیزی که کاربران و کارشناسان را به شگفتی واداشت، تاریخ اتفاق‌ها بود: اپل چندین ماه بعد از معرفی کوپایلت پلاس، اپل اینتلیجنس را معرفی کرد و سپس از سخت‌افزار موردنیاز برای اجرای آن حرف زد.

امروز اولین سری ویژگی‌های اپل اینتلیجنس روی سخت‌افزارهای جدید این شرکت عرضه می‌شود، درحالی‌که سیستم‌های کوپایلت‌پلاس هنوز منتظر دریافت اولین قابلیت بزرگ هوش مصنوعی مایکروسافت هستند.

جالب اینکه مایکروسافت قبلاً از موج دوم ویژگی‌های هوش مصنوعی خود با قابلیت‌هایی مانند Click To Do و AI in Search رونمایی کرده است. ویژگی‌هایی که هرچند به‌طور بالقوه هیجان‌انگیز هستند، ولی هنوز عرضه نشده‌اند. گویا مایکروسافت عادت کرده ویژگی‌ها را قبل از رقبا معرفی کند؛ اما دیرتر از همه آن‌ها را تحویل دهد.

آنچه رخ داد ضربه‌ای تقریبا مهلکی برای مایکروسافت محسوب می‌شود: قرار بود پی‌سی‌های کوپایلت پلاس اولین نگاه را به تجربیات هوش مصنوعی نسل بعد روی سیستم‌عامل دسکتاپ داشته باشند، اما این اتفاق تا سال آینده نخواهد افتاد. سال ۲۰۲۴ دیگر سال پی‌سی‌های هوش مصنوعی نیست.

شاید تمام شرکت‌هایی که به‌نوعی درگیر تولید پی‌سی‌های هوش مصنوعی بوده‌اند، پس از اتفاقات جاری نکاتی را به آموخته‌های خود اضافه کنند: مایکروسافت یاد گرفته که نباید ویژگی‌های مرتبط با حریم خصوصی را پشت درهای بسته و بدون انجام آزمایش‌های عمومی بسازد.

کوالکام و تولیدکنندگان فهمیده‌اند که نباید به مایکروسافت برای عرضه‌ی ویژگی‌ها در زمان مقرر اعتماد کنند. اینتل و AMD هم فراموش نمی‌کنند که مایکروسافت اگر گزینه‌ی بهتری پیدا کند، آن‌ها را کنار خواهد گذاشت.

درنهایت شاید عرضه‌ی پی‌سی‌های کوپایلت پلاس مسیر همواری را در پیش نداشت و برای همه‌ی طرفین درگیر ماجرا، تاحدی فاجعه‌بار هم بود. بااین‌حال نشانه‌هایی از امید وجود دارد. کامپیوترهای کوپایلت پلاس تا به اینجا از نظر عملکرد و کارایی عالی ظاهر شده‌اند.

به‌علاوه امسال بالاخره دیدیم که کوالکام، اینتل و AMD تراشه‌های خود را برای رقابت با اپل سیلیکون عرضه کردند و اتفاقاً این تراشه‌ها عملکرد فوق‌العاده خوبی هم دارند.

در حال حاضر اپل سیلیکون پیشتاز بازار است، اما این وضعیت فقط تا زمانی ادامه خواهد داشت که سازندگان تراشه‌های کامپیوتر، نسل بعدی محصولاتشان را در سال ۲۰۲۵ عرضه کنند. مشخصاً رقابت بین این شرکت‌ها، محصولاتی بهتر و بهتر در پی خواهد داشت.

در سمت ویندوز نیز مایکروسافت روی برخی تجربیات جذاب هوش مصنوعی کار می‌کند، اما فقط در عرضه‌ی به‌موقع آن‌ها مشکل دارد. ریکال، Click To Do و AI in Search همگی ایده‌های خیره‌کننده‌ای هستند که پی‌سی‌های کوپایلت پلاس را متمایز خواهند کرد، هرچند عرضه‌ی آن‌ها بیشتر از حد انتظار طول می‌کشد.

شاید سال ۲۰۲۵ بالاخره سال بزرگی برای تمام کاربران کوپایلت پلاس باشد، چه با تراشه‌های کوالکام، چه اینتل و چه ای‌ام‌دی.