سوییگی؛ پیک موتوری هندی سریع‌تر از آمازون!

یکی از بعدازظهرهای تابستانی سال ۲۰۲۰، سریهارشا ماجتی، مدیرعامل جوان استارتاپ تحویل غذای سوییگی (Swiggy)، از دفتر مرکزی شرکت در بنگلور با سرمایه‌گذاران تماس گرفت و ایده‌ای تجاری اما جسورانه را به آن‌ها پیشنهاد داد: تحویل فوق‌سریع مواد غذایی.

برخی از سرمایه‌گذاران در مورد آینده‌ای که ماجتی ترسیم می‌کرد، تردید داشتند و گفت‌وگوها به بحث و تنش کشیده شد. در آن زمان هند در بحبوحه‌ی قرنطینه‌های کووید قرار داشت و بازار آنلاین مواد غذایی با حضور بازیگران قدرتمندی مانند BigBasket گروه تاتا، DMart و آمازون، اشباع به نظر می‌رسید.

اما ماجتی که یک سال قبل سوییگی را به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های دلیوری غذا در هند تبدیل کرده بود، به سرمایه‌گذاران اطمینان داد که طرح او پتانسیل کسب‌وکاری بزرگ را دارد و در نهایت نظر مثبت آن‌ها را جلب کرد. ایده‌ی کارآفرین هندی در مدتی کوتاه به چنان موفقیتی دست یافت که شرکت خیلی زودتر از زمان برنامه‌ریزی شده به مرحله‌ی IPO رسید:

عرضه‌ی اولیه‌ی سهام سوییگی از تاریخ ۱۳ نوامبر ۲۰۲۴ به در بورس آغاز شد تا سرمایه‌ای به مبلغ ۱٫۳ میلیارد دلار برای شرکت فراهم کند. حالا این شرکت تلاش می‌کند با بهبود استراتژی‌های خود، سرمایه‌گذاران بیشتری جذب کند و سهم بیشتری از بازار را نسبت به رقبای داخلی و بین‌المللی به دست آورد.

اما چگونه استارتاپی کوچک موفق می‌شود اعتماد کاربران را در فضایی رقابتی که غول‌های فناوری جهان در آن فعال هستند، معطوف خود کند؟

در کشور هند بازار «تحویل فوق‌سریع» حوزه‌ای نسبتاً جدید محسوب می‌شود که هنوز کاملاً توسعه‌ نیافته و از پتانسیل رشد و پیشرفت زیادی برخوردار است: این کشور با جمعیتی بالغ بر ۱٫۴ میلیارد نفر، طبقه‌ی متوسط روبه‌رشدی دارد که می‌توانند مشتریان مشتاقی برای انواع محصولات جدید و جذاب باشند: از بادام کالیفرنیایی گرفته تا آخرین سری آیفون.

روهیت کاپور، مدیر بخش بازار غذای سویگی در توضیح این شرایط می‌گوید:

این ایده که مصرف‌کنندگان هنوز حاضر نیستند برای «خدمات» پول پرداخت کنند، بیشتر یک افسانه است. آن‌ها حاضرند برای راحتی بیشتر خود هزینه کنند و این تغییر ریشه در افزایش سطح درآمدها طی یک دهه‌ی گذشته دارد.

نظریه‌ی پایه‌ی سوییگی مبنی بر اینکه مردم برای سرویس‌های سریع و راحت هزینه می‌کنند، هر روز حامیان بیشتری پیدا می‌کند، تا جایی که مدل تجارت سریع (Quick Commerce) به یکی از عناصر کلیدی در تحولات سریع‌ترین اقتصاد بزرگ و درحال‌رشد جهان تبدیل شده است. بسیاری از شرکت‌ها به این باور رسیده‌اند که حتی در بازارهایی مانند هند که مردم نسبت به قیمت‌ها حساس هستند، ارائه‌ی خدمات سریع و فوری با موفقیت چشمگیری همراه خواهد بود.

البته همه‌چیز به «سرعت» برمی‌گردد. سویگی توانسته است میانگین زمان تحویل خود را به ۱۲٫۶ دقیقه کاهش دهد. به همین ترتیب شرکت‌های رقیب هم، از آمازون گرفته تا رلاینس اینداستریز (یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های خصوصی هند که به میلیاردر مشهور، موکش آمبانی تعلق دارد) در تلاش‌اند دلیوری محصولاتشان را سریع‌تر کنند.

چهار سال پس از تماس‌های اولیه با سرمایه‌گذاران، ماجتی که حالا ۳۸ سال دارد، با اطمینان می‌گوید: «سویگی به شکلی منحصربه‌فرد در جایگاهی قرار گرفتهاست که می‌تواند رهبری بازار مناطق شهری هند را در دست بگیرد.»

برخلاف فروشگاه‌های زنجیره‌ای خرده‌فروشی که به انبارهای عظیم در حومه‌ی شهرها وابسته‌اند، سوییگی از بیش از ۶۰۰ «فروشگاه تاریک» (Dark Stores) کوچک‌تر بهره می‌برد. این فروشگاه‌ها مانند سوپرمارکت‌های چابک‌تر و سریع‌تر عمل می‌کنند و اقلامی مانند سبزیجات، اسپیکرهای بلوتوث و حتی سکه‌های طلای کوچک را که در جشن‌ها به‌عنوان هدیه استفاده می‌شود، در خود نگه می‌دارند.

هنگامی که یک مشتری از طریق سرویس InstaSmart بازارگاه سوییگی سفارشی را ثبت می‌کند، کارگران نزدیک‌ترین انبار سریعاً اقلام مربوطه را از قفسه‌هایی که در این اتاق‌ها چیده شده‌اند، بیرون می‌کشند. پیک‌هایی که در بیرون از انبار منتظرند، بسته را می‌گیرند و با دوچرخه، موتور یا پیاده در کمترین زمان ممکن آن را به در خانه‌ی مشتریان می‌رساند.

ماجتی می‌گوید:

مردم هند در حال ثروتمندتر شدن هستند و کسب‌وکارهایی که زندگی شهری را تسهیل کنند، آینده‌ی روشنی در پیش دارند.

مسیر سوییگی با وجود همه‌ی نوآوری‌ها و IPO قابل‌ توجهی که داشت، خالی از چالش نیست. این شرکت هنوز به سودآوری نرسیده است و شکایات مشتریانی که از دیر رسیدن یا سرد بودن غذا ناراضی‌اند، در صفحه‌ی اینستاگرام شرکت و پلتفرم بررسی و نظرات مشتریان MouthShut دیده می‌شود.

همچنین تحلیگرانی مانند آدیتیا سورش از شرکت سرمایه‌گذاری Macquarie Capital در گزارش‌های خود به این نکته اشاره می‌کنند که عملکرد تجارت سریع سوییگی احتمالاً چهار تا شش فصل از زوماتو عقب‌تر است.

از طرف دیگر رقابت شدید بین شرکت‌های فعال در این حوزه از نگاه نهادهای نظارتی و ضدانحصاری هند پنهان نمانده است و دولت به‌طور جدی اتهاماتی را که در خصوص رفتارهای ناعادلانه به سوییگی و زوماتو (یکی دیگر از استارتاپ‌های پیشتاز هند) وارد می‌شود، بررسی می‌کند.

سوییگی در گزارش عرضه‌ی اولیه‌ی سهام خود اعلام کرده بود که نتایج این بررسی‌ها هنوز اعلام نشده است.

با وجود همه‌ی چالش‌ها، عرضه‌ی اولیه سهام سوییگی با استقبال غیرقابل‌ انتظاری مواجه شد و سرمایه‌گذارانی نظیر صندوق ثروت ملی نروژ و BlackRock از جمله متقاضیان آن بودند. در واقع تقاضا برای سهام این شرکت حدود سه برابر بیشتر از چیزی بود که پیش‌بینی می‌شد.

این روند باعث می‌شود سرمایه‌گذاران اولیه‌ی سوییگی از آینده‌نگری خود خشنود باشند: شرکت هلندی Prosus، که پیش‌ازاین به‌خاطر سرمایه‌گذاری اولیه‌اش در Tencent شناخته می‌شد، احتمالاً پس از عرضه‌ی سهام سوییگی بازدهی سه برابری کسب می‌کند، درحالی‌که Accel Partners مستقر در کالیفرنیا انتظار بازدهی بیش از ۳۵ برابری دارد.

بااین‌حال IPO چشمگیر سوییگی، عملکرد آینده‌ی آن را تضمین نمی‌کند. تاریخ بازار هند مملؤ از داستان شرکت‌های نوظهوری است که آغازی پرشکوه داشته‌اند اما به روند نزولی رسیده‌اند. این جریان به‌ویژه در میان استارتاپ‌هایی که هنوز به سودآوری نرسیده‌اند، رایج‌تر و مشهودتر به‌نظر می‌رسد و مثال‌هایی مانند شرکت فین‌تک Paytm یا Ola Electric Mobility آن را تصدیق می‌کنند.

حتی بزرگ‌ترین عرضه‌ی اولیه‌ی سهام هند که به واحد محلی هیوندای موتور تعلق داشت، با واکنش ضعیف و دلسردکننده‌ی سرمایه‌گذاران مواجه شد.

در طرف مقابل شرکت زوماتو (Zomato) که درحال‌حاضر مهم‌ترین رقیب داخلی سوییگی محسوب می‌شود، طی چهار سال گذشته از اکثر شرکت‌های اینترنتی که در فهرست سهامی عام قرار گرفتند، عملکرد بهتری داشت، اگرچه این استارتاپ هم اولین سود خود را در سه‌ماهه‌ی گذشته به ثبت رساند.

تمایل سوییگی به مقیاس‌پذیری و گسترش فعالیت‌هایش می‌تواند به مسیری دشوار تبدیل شود. درحال‌حاضر سه سرویس سوییگی، Blinkit از زوماتو و BigBasket مهم‌ترین گزینه‌های کاربران برای خریدهای روزانه محسوب می‌شوند، اما ورود بازیگران قدرتمند به این بازار، رقابت را شدیدتر و سخت‌تر می‌کند:

والمارات تا کنون حدود ۲۰ میلیارد دلار برای خرید بزرگ‌ترین مارکت‌پلیس هند یعنی Flipkart هزینه کرده است و حضور خود در این کشور را گسترش می‌دهد. شرکت آمازون هم ۱۱ میلیارد دلار روی عملیات خود در هند سرمایه‌گذاری کرده و قصد دارد تا سال ۲۰۳۰، ۱۵ میلیارد دلار به این بخش تزریق کند.

آمازون مواد غذایی‌ای مانند سبزیجات و تخم‌مرغ را در پلتفرم Fresh خود می‌فروشد، درحالی‌که Flipkart نیز فعالیت‌های خود در این حوزه را با جدیت بیشتری دنبال می‌کند.

مسئله این نیست که چه کسی سرمایه‌ی بیشتری در اختیار دارد، بلکه موفقیت نصیب شرکتی می‌شود که تجربه‌ی مصرف‌کننده را در سطوح بسیار محلی به بهترین شکل بهبود دهد و خلاقیت و نوآوری مداوم را در اولویت داشته باشد.

سریهارشا ماجتی استارتاپ سوییگی را در سال ۲۰۱۴ به همراه هم‌کلاسی دانشکده مهندسی خود، ناندان ردی تأسیس کرد. آن‌ها پس از اینکه از طریق بوت‌استرپینگ ۱۳ هزار دلار جمع‌آوری کردند، برای راه‌اندازی اولین دفتر خود به هاب تکنولوژی بنگلور رفتند.

پلتفرم آن‌ها در طول یک سال اول تنها ۵۰ هزار کاربر را جذب کرد، اما حالا در سال ۲۰۲۴، سوییگی به ۴۶٫۸ میلیون کاربر سالانه خدمات می‌دهد، با ۲۲۳ هزار رستوران همکاری می‌کند و ۴۵۰ هزار نیروی پیک و تحویل را در شهرهای بزرگ هند در استخدام خود دارد.

عرضه‌ی سهام سوییگی می‌تواند ثروت او را که اکنون طبق شاخص میلیاردرهای بلومبرگ حدود ۵۶۰ میلیون دلار برآورد می‌شود، تا حد زیادی افزایش دهد.

برخلاف شرکت‌های تحویل سریع Coupang و Kurly کره جنوبی یا Postmates و DoorDash آمریکا که وارد بازارهای پیشرفته‌ای شدند که قبلاً به «فرهنگ دلیوری» عادت داشتند، سوییگی باید چالش دیگری را پشت سر می‌گذاشت: آموزش رستوران‌ها و نیروهای تحویل‌دهنده در هند.

از سال ۲۰۱۵، سوییگی حداقل ۳٫۶ میلیارد دلار از سرمایه‌گذاران خصوصی نظیر گروه SoftBank جذب کرده است. تحویل غذا از رستوران‌ها همچنان بخش عمده‌ی فروش سوییگی را تشکیل می‌دهد، اگرچه بازار Instamart رشد سریع‌تری را تجربه می‌کند:

طبق گزارش‌ها ارزش ناخالص سفارش‌های ثبت‌شده در Instamart در سه‌ماهه‌ی منتهی به ژوئن با ۵۶ درصد افزایش به ۲۷ میلیارد روپیه (۳۲۱ میلیون دلار) رسید؛ درحالی‌که رشد بخش تحویل غذا حدود ۱۴ درصد بود. همچنین فروش کلی سالانه‌ی این شرکت طی ۲ سال مالی گذشته دوبرابر شد و به ۱۱۲٫۵ میلیارد روپیه رسید. زیان شرکت در سه‌ماهه‌ی منتهی به ژوئن ۲۰۲۴ حدود ۶٫۱ درصد اعلام شد.

به گفته‌ی Chryseum Advisors که سهام‌های لیست‌نشده را دنبال می‌کند، سوییگی در بخش تجارت سریع حدود ۳۷ درصد بازار هند را در دست دارد و پس از Zomato با سهم ۳۹ درصدی، در جایگاه دوم قرار می‌گیرد.

شارما از شرکت سرمایه‌گذاری Prosus بزرگ‌ترین چالش فعلی سوییگی را ایجاد دسته‌بندی‌های جدید محصولات برای بازاری وسیع‌تر و متنوع‌تر می‌داند. به‌زعم او این شرکت باید نیازهای مختلفی از مردم را حل کند:

این تازه آغاز راه برای کسب‌وکار تحویل غذا در هند است و انگار هنوز قدم‌های اولیه در مسیر تجارت سریع را برنداشته‌ایم. می‌توان گفت که ما در روز اول دلیوری غذا و روز صفر تجارت سریع قرار داریم.

ماجتی هم مشکلی با ایده‌های مقیاس‌پذیری ندارد و با نگاهی به چشم‌انداز بلندمدت می‌گوید: «اگر در سوییگی سرمایه‌گذاری کنید، درواقع در داستان مصرف شهری هند طی دو دهه‌ی آینده سرمایه‌گذاری کرده‌اید.»