شناسایی یک منبع الماس چند میلیون میلیارد تن در اعماق زمین

شاید شما هم تکه‌ای الماس داشته‌ باشید؛ روی حلقه‌ی ازدواج یا در هر جواهر و زیورآلات دیگر. دارندگان جواهرات الماسی و فروشندگان آنها، معمولا به کمیاب بودن این تکه‌های سنگی می‌بالند. با این حال به‌نظر می‌رسد الماس‌های روی زمین، به آن اندازه‌ای هم که مالکان و فروشندگانشان ادعا می‌کنند، کمیاب نیستند.

گروهی از دانشمندان با استفاده از امواج صوتی توانسته‌اند ذخایر قابل توجهی از الماس در اعماق زمین کشف کنند. جرم کل مواد معدنی کشف‌شده در این پژوهش جدید بیش از یک کوادریلیون تن (ده به توان پانزده تن) برآورد شده است.

این مطلب را یک تیم پژوهشی از مرکز MIT، دانشگاه هاروارد و دانشگاه کالیفرنیا برکلی عنوان کرده‌اند. مقاله‌ی منتشرشده توسط این پژوهشگران مورد تایید موسسه‌های معتبر نیز قرار گرفته است.

آلریش فاول (Ulrich Faul) پژوهشگر دپارتمان علوم زمین، اتمسفر و سیاره‌ای از دانشگاه MIT که در نوشتن مقاله‌ی مرتبط با این پژوهش نیز مشارکت داشته است می‌گوید: 

پژوهش نشان می‌دهد که الماس، به‌ آن اندازه‌ای که پیش از این تصور می‌شد، ماده‌ی معدنی کمیابی نیست؛ درواقع با در نظر گرفتن مقیاس‌های جغرافیایی و زمین‌شناختی، یک ماده‌ی نسبتا متداول است. ما احتمالا نمی‌توانیم به این منبع عظیم الماس دست پیدا کنیم؛ اما حداقل می‌دانیم که میزان الماس موجود در زمین بسیار بیشتر از چیزی است که قبلا تصور می‌کردیم.

الماس‌های کشف‌شده، در اعماق زمین و در ساختارهای کراتون (craton) یا پوسته‌های پایا قرار گرفته‌اند. برپایه‌ی آنچه که پژوهشگران MIT اظهار می‌کنند، کراتون‌ها در واقع شبیه کوه‌های معکوس هستند که در اعماق زمین و در مرکز صفحات زمین‌شناختی قرار دارند و ممکن است تا ۳۲۲ کیلومتر تا اعماق زمین کشیده شده باشند.

پژوهشگران تخمین می‌زنند که قسمت‌های زیرین کراتون‌ها، یا ریشه‌های آن‌ها، متشکل از یک تا دو درصد الماس باشد.

جستجوی الماس با کمک داده‌ها‌ی لرزه‌ای

احتمالا می‌دانید که دانشمندان با ثبت فعالیت‌های لرزه‌ای، یا همان حرکت امواج صوتی در داخل زمین، می‌توانند فعالیت‌های زمین‌لرزه‌ای را ثبت کنند. آن‌ها با استفاده از همین روش، یعنی ثبت داده‌های لرزه‌ای، به بررسی مواد موجود در اعماق زمین می‌پردازند تا به تصویری از جنس و شکل اعماق سیاره‌ی ما دست پیدا کنند.

سرعت پیمایش امواج صوتی در درون سنگ‌ها و مواد معدنی به پارامترهای متعددی بستگی دارد و از این میان می‌توان به جنس و مواد تشکیل‌دهنده‌ی آن‌ها، دما و چگالی اشاره کرد. دانشمندان با استفاده از همین ویژگی و مقایسه‌ی سرعت و شکل امواج صوتی‌ می‌توانند به بررسی ساختار سنگ‌های زیر سطح زمین بپردازند.

دانشمندان برای تخمین وزن الماس موجود در اعماق زمین، جرم کل کراتون‌های پراکنده زیر سطح زمین را تخمین زده و با در نظر گرفتن مقدار یک تا دو درصدی، به عدد ۱۰۱۶ تن الماس رسیدند. این مقدار تقریبا ۱۰۰۰ برابر بیشتر از میزان برآوردشده‌ی قبلی درمورد جرم کل الماس موجود در زمین است. فاول در این مورد می‌گوید:

ما تمام احتمالات را در نظر گرفتیم، از زوایای مختلف به بررسی موضوع پرداختیم؛ و این، تنها توضیح معقول برای داده‌های ثبت شده است.

با این حال معدن‌کاوی ذخایر الماس کشف‌شده، غیرممکن است. این منبع عظیم الماس در عمق ۱۴۵ تا ۲۴۱ کیلومتری زمین واقع شده است. چنین ژرفایی، بسیار بیشتر از عمق نفوذ هر نوع مته‌ی ساخته‌شده به دست بشر تا به امروز است.