هر آنچه باید در مورد محصولات ارگانیک بدانید

برای فروشندگان مواد غذایی دو کلمه‌ی جادویی هست که به آنها کمک می‌کند محصولات‌شان را راحت‌تر به فروش برسانند و پول بیشتری از مردم بگیرند. این دو کلمه جادویی، «طبیعی» و «ارگانیک» است. بعضی‌ها دوست دارند تغذیه‌ی سالم‌تری داشته باشند به همین خاطر به دنبال مواد خوراکی ارگانیک و طبیعی می‌گردند. بعضی‌ها هم چندتا محصول را با هم مقایسه می‌کنند و وقتی همه چیز آنها با هم برابر باشد، محصولی را ترجیح می‌دهند که برچسب طبیعی یا ارگانیک داشته باشد. محصولات ارگانیک، به محصولاتی گفته می‌شود که بدون استفاده از کودها و حشره‌کش‌های شیمیایی تولید شده باشند. عموم مردم بر این باورند که محصولات ارگانیک هم برای سلامتی‌شان و هم برای طبیعت بهتر هستند، اما فرق چندانی میان محصولات ارگانیک و غیرارگانیک وجود ندارد.

درحقیقت، همیشه طبیعی‌تر بودن به معنی بهتر بودن نیست. حتی خود محصولاتی که تحت عنوان محصولات ارگانیک به‌فروش می‌رسند، کاملا ارگانیک نیستند؛ محصولات با برچسب ارگانیک حدود ۹۵ درصد و محصولات با برچسب حاوی مواد ارگانیک حداکثر ۵۰ درصد مواد تشکیل‌دهند‌ی ارگانیک دارند؛ به‌عبارت دیگر، تنها محصولاتی کاملا ارگانیک هستند که برچسب «۱۰۰ درصد ارگانیک» را داشته باشند. براساس تعریف سازمان غذا و داروی آمریکا، محصول ارگانیک محصولی است که بدون دخالت هرگونه ماده‌ی شیمیایی و روش‌های مصنوعی (مانند دست‌کاری ژنتیکی) تولید شود. نه‌تنها میوه‌ و سبزی‌ها بلکه گوشت، عسل، لبنیات و دیگر خوراکی‌ها می‌توانند به روش ارگانیک تولید شوند. گوشت و محصولات دامی ارگانیک از دام‌هایی تولید می‌شوند که در شرایط طبیعی و با عادت‌های طبیعی دام پرورش یافته‌اند.

دام‌ها با خوراک ارگانیک، در مکانی تمیز و با امکان دسترسی به فضای باز پرورش می‌یابند و به آنها هورمون و آنتی‌بیوتیک داده نمی‌شود. اما در نقطه‌ی مقابل، مصرف این مواد میزان ارگانوفسفات را کاهش می‌دهد که این امر موجب پیدایش اختلالات عصبی و نورولوژیک می‌شود. هم اکنون بیش از سه دهه از توجه جهانی به موضوع حفاظت محیط زیست و حدود دو دهه از مباحث پیرامون توسعه‌ی پایدار می‌گذرد. قبل از این، در تمامی پروژه‌های توسعه‌، فقط دیدگاه اقتصادی و ایجاد درآمد و بازده اقتصادی بیشتر، مد نظر بود. به همین دلیل در دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی این ذهنیت در افکار سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان توسعه مطرح شد که این روند رشد اقتصادی سرانجام منجر به تخریب محیط زیست، نابرابری اجتماعی، کاهش منابع و… می‌شود و جبران این مشکلات در دراز مدت باعث ضررهای فراوان اقتصادی خواهد شد. همچنین کشاورزی ارگانیک شیوه‌ها و غذاهای سنتی را احیا می‌کند و در تقویت انسجام اجتماعی نقش موثری دارد.

با افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به غذای بیشتر و همزمان با تخریب محیط زیست، حفظ منابع طبیعی مخصوصا منابع طبیعی تجدیدناپذیر و ذخیره‌سازی آنها برای نسل‌های آینده، مورد توجه قرار گرفت و اندیشه‌ی کشاورزی پایدار و تبدیل کشاورزی از مصرف پرنهاده به کم‌نهاده ایجاد شد. آمار مربوط به کشاورزی زیستی نشان از رشدی سریع و تداومی همه‌جانبه در گسترش این سامانه‌ی کشاورزی می‌دهد. یافته‌های جدید دانشمندان در واقع تاییدی بر این باور قدیمی است که هر چیزی طبیعی‌اش بهتر است. براساس مطالعه‌ای ۱۰ ساله که گوجه‌فرنگی‌های ارگانیک و انواع معمولی را مقایسه کرده، محققان دریافته‌اند که میزان مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان‌هایی مثل فلانوئیدها در انواع ارگانیک، دو برابر بیشتر از انواع معمولی است. اما این محصولات غذایی ارگانیک چه هستند که در سال‌های اخیر این همه درباره‌ی آنها بحث شده است؟

در ابتدا این محصولات، تنها در فروشگاه‌های کوچک یا در بازارهای محلی کشاورزان قابل دسترس بود، ولی در سال‌های اخیر، به طور وسیعی در اکثر فروشگاه‌ها در کشورهای اروپایی و آمریکایی فراهم و قابل دسترس شد؛ طوری که مصرف غذاهای ارگانیک در بین مردم آمریکا در طی چند سال اخیر دارای رشد ۱۷ تا ۲۰ درصدی بوده است. در حالی که محصولاتی که پیش از این در بازار مرسوم بوده‌اند و از نظر شکل ظاهری بهتر و بزرگتر هم بودند، تنها رشد دو تا سه درصدی داشته‌اند. به همین دلیل هم بسیاری از شرکت‌های تولید مواد غذایی به سمت مصرف این مواد برای تولید فرآورده‌های خود سوق داده شده‌اند. در ابتدا، غذای ارگانیک تنها شامل سبزی‌های تازه بود و اولین مصرف‌کنندگانی که از غذای ارگانیک استفاده می‌کردند، به دنبال غذایی بودند بدون مواد شیمیایی، تازه و در حد امکان دارای کمترین مراحل فرآیند.

زیان‌های کشاورزی به روش سنتی و تجاری

در کشاورزی تجاری و متعارف، بیش از ۳۰۰ ترکیب شیمیایی خطرناک و مصنوعی مانند آفت‌کش‌ها، علف‌کش‌ها و کودهای شیمایی به منظور کنترل آفات و حشرات و حاصل‌خیزسازی خاک استفاده می‌شود که بقایای این مواد پس از ورود به بدن می‌توانند موجب مشکلات زیادی شود؛ مثل بروز نقص‌‎های مادرزادی، تولد نوزاد با وزن کم، اختلال در سیکل ماهانه‌ی زنان، سقط جنین، بلوغ زودرس و یا دیررس، یائسگی پیش‌رس، تغییر در رفتار جنسی، کاهش تعداد اسپرم مردان، کاهش باروری و یا ناباروری، تغییر در سرعت متابولیسم، اختلال در سیستم غدد داخلی، ضعف عضلانی، کاهش حافظه، آسیب به سیستم عصبی و مغز، کاهش کارایی سیستم ایمنی بدن و سرطان‌زایی. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ۶۰ درصد سموم دفع آفات، ۹۰ درصد قارچ‌کش‌ها و ۳۰ درصد حشره‌کش‌ها سرطان‌زا هستند. در کشاورزی تجاری با استفاده‌ی بی‌رویه و نامتعادل از کودها و سموم که تخریب خاک و از بین رفتن موجودات خاکزی را در پی داشت، توان تولید و حاصلخیزی خاک کاهش یافت و نتیجه‌ی این روش کشاورزی، پایین آمدن کیفیت محصولات بود. 

پرتودهی محصولات یعنی آنکه محصولات را در معرض میزان کنترل‌شده‌ی پرتوهای یونیزه‌کننده قرار می‌دهند تا اینکه باکتری‌هایی مانند E.coli و سالمونلا نابود شود و در واقع محصولات را به این طریق ضدعفونی می‌کنند. کنترل حشرات و انگل‌ها، افزایش ماندگاری و جلوگیری از جوانه زدن از دیگر دلایل پرتودهی محصولات غذایی است. اما این پرتودهی باعث از دست رفتن میزان اندکی از مواد مغذی محصولات می شود. همچنین هنگامی که مواد غذایی پرتودهی می‌شوند مواد شیمیایی سرطان‌زایی بنام "Cyclobutanone" تشکیل می‌شود. مهندسی ژنتیک و یا اصلاح ژنتیکی محصولات به جداسازی، دستکاری و انتقال ژن‌ها اطلاق می‌شود. در این روش ژن‌هایی با خاصیت مطلوب از یک گونه‌، جدا و به گونه‌ی هدف انتقال داده می‌شود. بهبود کیفیت، افزایش تولید، ایجاد یک صفت مطلوب و مقاوم ساختن محصولات در برابر آفت‌ها و تنش‌های محیطی از کاربردهای مهندسی ژنتیک است.

مضرات محصولات اصلاح شده‌ی ژنتیکی شامل بروز نقص‌های مادرزادی، کاهش طول عمر، افزایش حساسیت‌زایی مواد غذایی (به علت تغییر در زنجیره‌ی پروتئین‌ها)، فقر مواد مغذی و مقاومت آنتی‌ بیوتیکی (احتمال دارد ژن‌های مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها به باکتری‌های بیماری‌زا در بدن منتقل و یک بیماری جدید و مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها ایجاد شود) می‌شود. استفاده‌ی هورمون‌ها در دام و طیور، رشد آن‌ها را تسریع می‌کند و چاق شدن آن‌ها را سرعت می‌بخشد، اما از ارزش غذایی آن‌ها می‌کاهد. آنتی‌بیوتیک‌ها هم که برای جلوگیری از بیمار شدن دام و طیور مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌تواند در انسان مقاومت آنتی‌بیوتیکی ایجاد کند.

 این میوه‌های آبکی و بی‌مزه، یک ایراد جدی دیگر هم دارند و آن خطری است که برای سلامتی محسوب می‌شوند. هورمون‌های کشاورزی، می‌تواند باعث تغییر ترکیبات میوه شود و تعادل هورمونی بدن افراد را به هم بزند. در نتیجه، بیماری‌های هورمونی و مشکلاتی مثل چاقی را به وجود می‌آورند. دلیلش هم آن است که وقتی میوه با کمک هورمون و یا گازهای خاص زودتر از حد طبیعی می‌رسد، حامل هورمون‌هایی است که می‌توانند سوخت‌و‌ساز بدن را تغییر دهند و در جذب چربی‌ها مشکل به وجود آورند. بعضی پژوهشگران معتقدند مصرف بی‌رویه هورمون‌ها و کودهای شیمیایی می‌تواند با افزایش میزان نیترات خاک، باعث بروز سرطان معده ‌شود؛ سرطانی که این روزها به شدت در دنیا شیوع پیدا کرده است. البته به کارگیری کمک‌کننده‌ها در پرورش گیاهان فقط به خاطر کسب درآمد بیشتر نیست. افزایش بی‌رویه‌ی جمعیت نیاز به مواد غذایی را بیشتر می‌کند و در نتیجه چاره‌ای جز روی آوردن به بیوتکنولوژی کشاورزی و تولید محصولات دستکاری‌شده‌ی ژنتیکی برای افزایش میزان تولید نمی‌ماند.

فواید مصرف مواد غذایی ارگانیک

برای تولید محصول ارگانیک از مواد غیرطبیعی استفاده نمی‌شود. همچنین اصلاح ژنتیکی که در هنگام پرورش این محصولات استفاده نمی‌شود، باعث می‌شود که این میوه‌ها در سایز طبیعی، رنگ و طعم بهتری ارائه شوند. گیاهان مثل انسان‌ها زنده هستند و به همین دلیل امکان بیمار شدن آنها نیز وجود دارد. برخی از کشاورزان برای سالم نگه داشتن محصولات خود در مقابل انواع بیماری‌ها از آنتی‌بیتویک‌هایی استفاده می‌کنند که به نهایت در بافت اصلی گیاه نیز وارد می‌شوند. همین مسئله می‌تواند خطری برای سلامتی بدن انسان باشد.  شیوه‌های کشاورزی آلی باعث کاهش آلودگی، حفظ آب، کاهش فرسایش خاک، افزایش باروری خاک، و استفاده از انرژی کمتر می‌شود. کشاورزی بدون آفت‌کش‌ها نیز برای پرندگان و حیوانات و همچنین افرادی که در نزدیکی مزارع زندگی می‌کنند بهتر است. حیوانات که به وسیله‌ی مواد ارگانیک تغذیه می‌شوند، آنتی‌بیوتیک‌ها، هورمون‌های رشدی یا خوراکی‌های جانبی به آنها داده نمی‌شود. مواد خوراکی جانبی خطر ابتلا به بیماری جنون گاوی را افزایش می‌دهد و استفاده از آنتی‌بیوتیک می‌تواند گونه‌های باکتری مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک را ایجاد کند. گوشت و شیر ارگانیک در بعضی از مواد مغذی خاص غنی هستند.

بر اساس بررسی‌های متخصصان کشاورزی و مواد غذایی و کارشناسان محیط زیست، افراد و خانواده‌هایی که از محصولات غذایی ارگانیک استفاده می‌کنند در نهایت، هزینه کمتری را نسبت به افراد و خانواده‌هایی می‌پردازند که از محصولات غذایی معمولی که به روش‌های صنعتی و ماشینی تهیه شده، استفاده می‌کنند. چرا که محصولات غذایی که با روش طبیعی و ریتمی آرام به دست می‌آید، مانند همه‌ پدیده‌های دیگر زندگی، استحکام و مقاومت و غنای بیشتری دارد. به عنوان مثال، سیبی که دوبار سریع‌تر از یک سیب طبیعی رشد می‌کند، دوبرابر کمتر از سیبی که در طبیعت رشد می‌کند، دارای مواد غذایی است. به عبارت دیگر برای تامین مقدار کافی مواد مورد نیاز بدن، اگر حجم معینی از محصولات غذایی معمولی و ارزان‌تر مصرف می‌کنید، با استفاده از محصولات ارگانیک، نیمی از همان حجم محصولات غذایی، مقدار بیشتری از مواد مورد نیاز بدن مثل ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها و... را تامین می‌کند.

فواید کشاورزی ارگانیک

اخیرا در مبحث کشاورزی و تولید محصولات مفهومی به نام کشاورزی ارگانیک ایجاد شده است. کشاورزی سنتی در مقابل با کشاورزی ارگانیک قرار دراد چرا که نحوه تولید و نگهداری محصولات در این دو نوع کاملا با یکدیگر متفاوت هستند. کشاورزی ارگانیک یک روش کشاورزی بدون استفاده از هیچ گونه مواد شیمیایی یا مصنوعی است. این نوع محصولاتی با بالاترین مقادیر مواد غذایی و همچنین حداقل تاثیر بر روی طبیعت تولید می‌شوند. کشاورزی ارگانیک به نوعی یک استراتژی مدیریت زیست محیطی است که از گذشته مورد استفاده بسیاری از کشاورزان با هدف سالم نگه داشتن خاک از طریق استفاده از مواد طبیعی، بوده است. این استراتژی باعث افزایش باروری خاک و جلوگیری از فرسایش خاک می‌شود و همچنین حفاظت از انسان‌ها و حیوان‌ها را در مقابل عوارض جانبی مواد شیمیایی و مصنوعی به عهده دارد. با استفاده از مواد بیولوژیکی می‌توان گیاهان را در مقابل میکروب‌ها به خوبی محافظت کرد. بسیاری از محصولات کشاورزی مانند سبزیجات، میوه، گیاهان، گوشت، شیر، تخم‌مرغ و غیره توسط بعضی از کشاورزان تولید می‌شوند.

بر اساس قوانینی که برای محصولات ارگانیک وجود دارد، این نوع کشاورزی باید کیفیت محصول را در حد عالی تضمین کند. کشاورزی ارگانیک در راستای توسعه‌ی پایدار کشاورزی است و به مجموعه‌ای از عملیات گفته می‌شود که با هدف کاهش مصرف نهاده‌های غیرطبیعی به اجرا در می‌آید و در آن مصرف کود و سموم شیمیائی، مواد نگهدارنده‌ی سنتزشده، داروهای شیمیائی، ارگانیسم‌های تولید شده به روش مهندسی ژنتیک و پساب‌ها کنار گذاشته می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهند که روند استقبال جهانی از کشاورزی ارگانیک امیدبخش است که از جمله دلایل آن می‌توان به افزایش نگرانی‌ها در مورد آلودگی منابع پایه، سلامت غذا، انسان و حیوان‌ها و نیز توجه بیش‌تر به ارزش‌های طبیعت و مناظر طبیعی اشاره کرد. گرچه در مزارع ارگانیک عملکرد محصول معمولا ۱۰ تا ۳۰ درصد کمتر از مزارع غیر ارگانیک است اما در صورت برنامه‌ریزی اصولی، میزان عملکرد، تولید و درآمد مزارع ارگانیک می‌‌تواند بیشتر از مزارع غیرارگانیک باشد. برای مثال در فیلیپین عملکرد شالیزارهای ارگانیک ۶ تن گزارش شده است.

تشخیص محصولات ارگانیک

در حال حاضر، محصولات ارگانیک در برخی کشورهای دنیا از جایگاه خاصی برخوردار شده‌اند. در این میان مساله‌ی حل‌نشده عدم وجود شیوه‌ای مطمئن و دقیق برای شناسایی محصولات ارگانیک و تمایز آنها از سایر محصولات معمولی است. موثرترین شیوه‌ای که تاکنون به این منظور مورد استفاده قرار می‌گرفت، تحلیل ایزوتوپ پایدار ترکیب نیتروژن بود. اما حتی این شیوه پیچیده نیز نمی‌توانست جوابی قطعی و صددرصدی به ما بدهد. به همین دلیل دانشمندان به سراغ طراحی روشی دیگر به این منظور رفتند. در این روش جدید از طیف‌نگاری رزونانسی مغناطیسی بهره گرفته می‌شود. این شیوه می‌تواند ارگانیک بودن برخی مواد غذایی از جمله عسل، گوجه‌فرنگی و روغن زیتون را نشان دهد. با اینکه این شیوه عملکردی بهتر از شیوه‌های معمول دارد، اما دانشمندان امیدوارند باز هم بتوان به روش‌هایی ساده‌تر و مطمئن‌تر برای تعیین اصالت موادغذایی ارگانیک دست یافت. اصلی بودن مواد غذایی ارگانیک موجود در بازار، به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های بسیاری از مشتریان در برخی کشورها تبدیل شده است.

بازار مواد غذایی ارگانیک بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۱ سه برابر شد و به ارزش حدود ۶۳ میلیارد دلار رسید. با این حال عده‌ای در این میان ممکن است برچسب ارگانیک را بر روی محصولات غیرارگانیک بچسبانند و موجب گمراهی مشتریان شوند. بهره‌گیری از این شیوه جدید می‌تواند تا حدی جلوی این مشکلات را بگیرند. این روزها از نام ارگانیک سواستفاده‌های زیادی می‌شود. در دسته‌ی محصولات طبیعی و سالم محصولات مختلفی با شرایط مختلفی تولید و عرضه می‌شوند که به‌تمامی ارگانیک نیستند و درعین‌حال به‌تمامی صنعتی هم نیستند. این محصولات معمولا در طبقه‌های گوناگون مانند محصولات سالم، طبیعی و ارگانیک عرضه ‌می‌شوند. فقط محصولاتی به عنوان ارگانیک شناخته می‌شوند که مراحل بازرسی و نظارت را از طرف سازمان‌های مربوطه گذرانده و گواهی ارگانیک دریافت کرده باشند. هنگام خرید محصولات ارگانیک، برچسب ارگانیک روی محصول را بررسی کنید و چون امکان چاپ تقلبی این برچسب‌ها وجود دارد از فروشگاه‌هایی که گواهی‌نامه‌ی ارگانیک دارند خرید کنید؛ می‌توانید برای شناسایی فروشگاه‌های معتبر به سایت انجمن ارگانیک ایران مراجعه کنید.

تصورات اشتباه در مورد محصولات ارگانیک

اسامی و اصطلاحات متعددی تحت عنوان کشاورزی ارگانیک وجود دارد. گفته می‌شود که در سراسر دنیا حدود ۱۶ نام متفاوت از آنچه که کشاورزی ارگانیک می‌نامیم، وجود دارد. برخی از شناخته‌شده‌ترین آنها، کشاورزی ارگانیک، کشاورزی بیولوژیک، کشاورزی تجدید‌شونده و کشاورزی پایدار است. اصطلاح کشاورزی بیولوژیک در اروپا طرفداران بیشتری دارد؛ در حالیکه در بخش‌هایی از بریتانیا که به انگلیسی صحبت می‌کنند و در ایالات متحده‌ی آمریکا اصطلاح کشاورزی ارگانیک، کاربرد دارد. یکی از تصورات اشتباه در مورد کشاورزی ارگانیک آن است که این شیوه‌ی کشاورز بی‌نیاز از کاربرد مواد شیمیایی است. باید توجه داشت که ساختمان تمام موجودات زنده و غیرزنده، از ترکیبات شیمیایی تشکیل شده است. در حقیقت باید این‌طور گفت، آن دسته از مواد شیمیایی که به‌صورت طبیعی به‌دست آمده‌اند در کشاورزی ارگانیک و در حاصلخیز کردن خاک یا حفاظت گیاهان و پرورش دام، استفاده می‌شوند.

البته کشاورزی ارگانیک، سیستمی است که با کاربرد مستقیم یا مصرف همیشگی آن دسته از مواد شیمیایی که به راحتی به فرم قابل حل درمی‌آیند و همچنین از کاربرد هر گونه ماده‌ی ضدحیات حتی اگر منشاء طبیعی داشته باشد، مخالف است. در جایی که استفاده از این ترکیبات الزامی باشد، باید آنهایی به کار برده شوند که کمترین تاثیر بد را در سیستم به جای گذارند. نباید تصور کرد که کشاورزی ارگانیک صرفا هدف جایگزینی ترکیبات آلی با ترکیبات به اصطلاح آگروشیمیایی را دارد. مثال بارز آن جایگزینی کودهای شیمیایی با کودهای آلی است؛ که امکان دارد از نظر تاثیر بر کیفیت محصول، حساسیت نسبت به بیماری‌ها و آلودگی محیط زیست مشابه (و شاید زیانبار) باشند. واقعیت این است که هیچ چیز اعجاز‌آمیزی در رابطه با کودهای آلی وجود ندارد. کاربرد غلط مواد آلی، چه به صورت مصرف بیش از حد، و چه به صورت عدم کاربرد آنها در زمان مناسب یا ترکیبی از هر دوی این موارد، به طور چشمگیری سبب اختلال در عمل چرخه‌های زیستی یا طبیعی می‌شود.

آیا مواد غدایی ارگانیک مغذی‌تر هستند؟

هم‌زمان با رونق گرفتن بازار محصولات ارگانیک، پژوهش‌ها برای کشف خواص برتر این محصولات هم رونق گرفت. یکی از جدیدترین این پژوهش‌ها درباره‌ی مقایسه‌ی خواص آنتی‌اکسیدانی گوجه‌فرنگی‌های ارگانیک و معمولی است که نشان می‌دهد میزان مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان‌هایی مثل فلانوئیدها در انواع ارگانیک، دو برابر بیشتر از انواع معمولی است و این البته یک نتیجه‌ی شگفت‌انگیز است. دکترآلیسون میشل، متخصص شیمی مواد غذایی در دانشگاه کالیفرنیا، و همکارانش می‌گویند دو نوع فلاونوئید به‌نام کئورسیتین (quercetin) و کائمفرول (kaempferol) در گوجه‌فرنگی‌های خشک شده‌ای که به روش ارگانیک و توسط روش‌های کشاورزی تحقیق شده است، وجود دارد که از انواع معمولی،  بیشتر است. این دانشمندان، همچنین، میزان این فلاونوئیدها را در انواع ارگانیک به ترتیب، ۷۹ درصد و ۹۷ درصد بالاتر از انواع معمولی ارزیابی کرده‌اند که رقم قابل توجهی به حساب می‌آید.

پژوهش‌های قبلی نشان داده است که فلاونوئیدها، فشارخون را تعدیل می‌کند و از بیماری‌های قلبی و سکته پیشگیری می‌کنند و همچنین باعث کاهش بروز انواعی از سرطان‌ها و آلزایمر می‌شوند. دانشمندان، تفاوت موجود در میزان فلاونوئیدها را در گوجه‌فرنگی‌های ارگانیک، نسبت به انواع ساده، به عدم وجود کود در کشاورزی به روش ارگانیک نسبت می‌دهند. البته، در این میان فرضیه‌ی دیگری هم وجود دارد که بر اساس آن، فلاونوئیدها، به عنوان مکانیسم دفاعی که در اثر کمبود مواد مغذی فعال می‌شود، به وجود می‌آیند؛ این کمبود مثلا می‌تواند کمبود نیتروژن در خاک باشد. بر اساس این فرضیه، نیتروژن موجود در کودهای معمولی، برای گیاهان به راحتی قابل دسترس است و بنابراین چون در کشاورزی به روش ارگانیک از کود استفاده نمی‌شود، کم بودن میزان فلاونوئیدها در انواع معمولی به دلیل بالا بودن میزان استفاده از کودها در کشاورزی است.

تحلیل جامع دیگری که در سال ۲۰۱۴، منتشر شده است، نشان می‌دهد که محصولات ارگانیک، از هویج و بروکلی گرفته تا سیب و بلوبری (زغال اخته آبی)، به‌طور قابل ملاحظه‌ای دارای تجمع بیشتری از آنتی‌اکسیدان‌ها و سایر ترکیبات شیمیایی هستند که می‌توانند برای بدن سودمند باشند. این بررسی شامل داده‌هایی از بیش از ۳۰۰ مطالعه‌‌ی مختلف می‌شود. برای نمونه، محصولات ارگانیک در مقایسه با محصولات سنتی، دارای حدود ۵۰ درصد «آنتوسیانین‌» و «فلاونول‌» بیشتری هستند. آنتوسیانین‌ها، ترکیباتی هستند که در میوه‌ها و سبزیجاتی نظیر بلوبری با رنگ‌های، آبی، قرمز و بنفش وجود دارد. مصرف این ترکیبات، فواید متعددی از جمله آثار ضدالتهابی دارد. ترکیبات فلاونول، که در میوه‌ها و سبزیجات به فراوانی یافت می‌شوند، نیز برای محافظت از سلول‌ها در مقابل آسیب‌دیدگی و درنتیجه مقاومت در برابر بیماری‌ها، مؤثر شناخته شده‌اند.

پس چه عاملی این افزایش آنتی‌اکسیدان‌ها و سایر ترکیبات سودمند را در محصولات ارگانیک توضیح می‌دهد؟ اگر آفت هویج روی هویج بنشیند و شروع به جویدن آن کند، این گیاه چه گزینه‌هایی پیش‌رو دارد؟ اگر هویج به‌طور سنتی به‌عمل آمده باشد، از آفت‌کش برای مبارزه با آفت و حشرات استفاده می‌شود. اما در کشاورزی ارگانیک، هویج باید کمی از خودش دفاع کند. پس هویج ترکیباتی تولید می‌کند که به نام «پلی‌استیلن‌ها» شناخته می‌شوند و برای آفت هویج طعم تلخ و ناخوشایندی دارند. این ترکیبات پلی‌استیلن‌ همانطور که ممکن است هویج را از شر آفت‌های مزاحم خلاص کند، ممکن است برای ما نیز سودمند باشند. پژوهش‌های انجام‌شده درباره‌ی حیوانات نشان می‌دهد که ترکیبات پلی‌استیلن احتمالا در کاهش التهابات و خطر سرطان نقش دارند، اما مقداری که برای سلامتی انسان مفید است، هنوز نامشخص است.

مشکلات تولید محصولات ارگانیک

در روند تایید یک بررسی علمی، همیشه مخالفانی هم وجود دارند. از آنجا که محصولات ارگانیک و اثرات مثبت این مواد بر سلامت افراد، یکی از مهم‌ترین محورهای مباحث سلامت را در سال‌های اخیر تشکیل می‌دهد، اصلا بعید نیست که مخالفانی هم وجود داشته باشند. به‌عنوان مثال، برخی معتقدند شواهد چندانی مبنی بر مفیدتر بودن محصولات ارگانیک وجود ندارد و بالاتر بودن سطح چند ماده مغذی در این محصولات، سبب نمی‌شود که آنها مفیدتر باشند. برای مثال به مطالعه‌ای اشاره می‌شود که به تازگی انجام گرفته است و نشان داد شیرهایی که به روش ارگانیک به‌دست می‌آیند، حاوی میزان بالاتری از اسیدهای چرب کوتاه‌زنجیر امگا 3 هستند، اما در کل، این اسیدهای چرب کوتاه‌زنجیر، مزیت بیشتری به انواع بلندزنجیر که در روغن ماهی‌ها وجود دارد، برای سلامت ندارند.

تفاوت محصول ارگانیک و محصول غیرارگانیک 

واژه‌های مربوط به موادغذایی ارگانیک

دوست‌دار یا بلای جان طبیعت؟

یکی از اصلی‌ترین مواردی که در مورد محصولات ارگانیک مطرح می‌شود به اثرات آن بر محیط‌زیست ارتباط دارد. به طور کلی کشاورزی دومین عامل تولید گازهای گلخانه‌ای در جهان به شمار می‌رود که در فاصله‌ای اندک پس از تولید حرارت و برق قرار دارد. تردیدی نیست که با روی آوردن به انرژی خورشیدی تا حد زیادی می‌توان جلوی تولید چنین گازهایی را در نیروگاه‌های برق گرفت. با این وجود کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای به هیچ وجه کار ساده‌ای نیست. شاید اگر بخواهیم با ذهنیت حفاظت از محیط‌زیست به فروشگاهی برای خرید میوه و سبزی برویم، ترجیح دهیم به جای خرید محصولاتی که از فواصل دور به شهر ما آمده‌اند، محصولاتی را که در همان نزدیکی‌ها تولید شده‌اند، را بخریم. هر چه باشد جابه‌جایی محصولات کشاورزی نیازمند مصرف فراوان سوخت است که همین موجب آسیب به محیط‌ زیست می‌شود؛ اما واقعیت شاید به گونه‌ای دیگر باشد.

خاک ارگانیک

خاک ارگانیک و غیرارگانیک دارای تفاوت‌های زیادی هستند. به عنوان مثال پای اصلی خاک ارگانیک کربن است. این نوع خاک دارای مواد مغذی و مواد معدنی به مقدار زیاد است. نوع خاک بسیار به شرایط آب و هوایی وابسته است. به عنوان مثال آب و هوای مرطوب و همچنین جنگل‌های بارانی عمدتا دارای خاک اسیدی هستند در حالی که اقیانوس آرام دارای خاک شنی است. در این نوع خاک به جای استفاده از کودهای شیمیایی از کودهای گیاهی و حیوانی که به صورت طبیعی تجزیه می‌شوند، استفاده می‌شود. بر اساس آخرین پژوهش‌هایی که توسط یکی از سازمان‌های محیط زیستی انجام شده است، استفاده از خاک ارگانیک می‌تواند به عنوان مبارزی برای تغییرات آب و هوایی باشد. یکی از موادی که در خاک وجود دارد و موجب می‌شود تا خاک طول عمر بیشتری داشته باشد، اسید فلوویک و اسید هومیک است.

این دو نوع ماده در یک خاک اورگانیک به ترتیب ۱۵۰ و ۴۴ درصد بیشتر از خاک معمولی وجود دارند. به همین دلیل است که اگر این نوع خاک برای تولید محصولات کشاورزی استفاده شود، در طولانی مدت می‌تواند شاهد نتایج بهتری در کشاورزی و شرایط زیست محیطی بود. برای داشتن خاک ارگانیک شما باید به جای استفاده از مواد و کود شیمیایی از مواد معدنی سنگی، مواد قندی و استفاده از ترکه‌های درخت به عنوان مالچ یا خاک‌پوش استفاده کنید. مالچ ماده‌ی آلی ساخته شده از پوست، برگ و یا تراشه‌ی چوب است. انواع مختلفی از مالچ وجود دارد که دارای رنگ، بافت و بوی متفاوتی هستند. حتی با استفاده از باقی‌مانده‌های درختان و دیگر گیاهان جنگلی، مالچ به راحتی ساخته می‌شود. 

مالچ نقش مهمی در حفظ رطوبت و غنی‌سازی خاک دارد. با استفاده از قرار دادن این ماده در کنار خاک باعث می‌شود تا مواد معدنی به خوبی به گیاه جذب شوند. با توجه به ساختاری که مالچ دارد، بعد از مدتی به‌صورت طبیعی تجزیه می‌شود. به‌طور کلی هر کودی که با استفاده از مواد شیمیایی ساخته نشود را می‌توان کود ارگانیک نامید. در ساختار این نوع کود سعی می‌شود که از مواد معدنی ضروری استفاده شود که همچنین دارای اسید نیز نباشد. چرا که اسید موجود در کود باعث می‌شود که مواد مغذی و معدنی خاک و کود در آب حل شوند.