فهرست رشد مقالات علمی کشورها در سال ۲۰۱۸ منتشر شد

براساس برآوردهای مؤسسه‌‌ی انتشاراتی کلاریویت آنالیتیکس، اقتصادهای نوظهور بیشترین نرخ رشد پژوهشی را در سال ۲۰۱۸ از خود نشان داده‌‌اند. گزارش اخیر نشان می‌‌دهد مصر و پاکستان به‌‌ترتیب با رشد ۲۱ درصدی و ۱۵.۹ درصدی در صدر این فهرست قرار گرفته‌‌اند.

انتشارات علمی چین حدود ۱۵ درصد افزایش یافته؛ این در حالی است که کشورهای هند، برزیل، مکزیک و ایران همگی شاهد رشدی بیش از ۸ درصد در مقایسه با سال ۲۰۱۷  بوده‌‌اند (به نمودار مربوط‌به بیشترین رشد پژوهشی کشورهای  جهان توجه کنید).

اما در میانگین جهانی، میزان انتشارات پژوهشی در سال ۲۰۱۸  حدود ۵ درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته است؛ بدین ترتیب تعداد مقالات موجود در پایگاه اطلاعاتی Web of Science به عدد ۱.۶۲۰.۷۳۱ رسیده که بیشترین آمار ثبت‌‌شده تا به امروز محسوب می‌‌شود. کارولین واگنر، تحلیلگر سیاسی علوم و فناوری در دانشگاه ایالتی اوهایو و مشاور سابق دولت ایالات ‌متحده می‌گوید که این تنوع بازیگران جهانی در علوم، یک دستاورد فوق‌العاده است.

او می‌افزاید:

در سال ۱۹۸۰، میزان ۹۰ درصد از علوم جهان تنها در انحصار پنج کشور یعنی ایالات‌ متحده، انگلستان، فرانسه، آلمان و ژاپن بود؛ اما امروزه شاهد حضور ۲۰ کشور در صدر جدول بیشترین انتشارات علمی جهان هستیم.

جاشوا اشنل، یک مشاور ارشد از مؤسسه‌‌ی کلاریویت در مریلند می‌گوید که رشد امسال با رشد سالانه‌‌ی دیده‌‌شده در چند سال اخیر قابل‌‌مقایسه است و انتظار می‌رود که این روند تا سال ۲۰۱۹ همچنان ادامه یابد.

علت ارتقای کشورها در رتبه‌‌بندی جدید

هنوز مشخص نیست که عامل رشد چشمگیر مصر و پاکستان در این رتبه‌بندی چه بوده ‌است. رابرت تیسن، رئیس مطالعات علمی و نوآوری در دانشگاه لیدن هلند بر این باور است که یکی از دلایل جهش دیده‌‌شده می‌تواند این باشد که هر دو کشور از یک جایگاه پایین نزدیک به انتهای فهرست ۴۰ گانه‌‌ی کشورهای برتر از لحاظ تعداد کل مقالات، حرکت روبه‌رشد خود را آغاز کرده‌‌اند.

همچنین ممکن است این داده‌‌ها نشان‌دهنده‌‌ی تغییراتی در نحوه‌‌ی سازمان‌‌دهی جدید پایگاه‌ داده باشد که شامل افزوده‌‌شدن تعداد بیشتری از نشریات محلی یا ملی به پایگاه بوده است. تیسن می‌گوید هنوز وضعیت رشد علمی برخی مناطق جغرافیایی به‌‌ویژه در آفریقا به‌‌درستی تحت بررسی قرار نگرفته‌‌اند.

تیسن و واگنر اعتقاد دارند افزایش بودجه و هم‌کاری‌های بین‌المللی نیز ممکن است دلیلی برای افزایش جهش علمی مصر و پاکستان بوده باشند. تیسن می‌گوید که رشد علمی چین به پشتوانه‌‌ی دو دهه رشد سیاست‌‌های حمایت از علوم و آموزش عالی در این کشور محقق گردیده است. واگنر پیش‌‌بینی می‌‌کند چین به‌‌زودی با پشت‌سرگذاشتن ایالات ‌متحده، تبدیل به بزرگ‌ترین قطب علمی جهان شود. میزان اختلاف این دو کشور هم‌اکنون تنها حدود ۳۵ هزار مقاله است و بنابر برخی معیارها باید گفت که چین هم‌‌اکنون نیز از ایالات‌ متحده پیشی گرفته‌ است.

واگنر می‌گوید همچنین کیفیت علمی مقالات منتشرشده در کشور چین از لحاظ میزان استنادهای ‌‌صورت‌‌گرفته نیز رو به افزایش است؛ اما برای ادامه‌‌ی روند فعلی، این کشور باید همچنان درهای خود را به‌سوی جهان باز نگه دارد. او خاطرنشان می‌کند که سانسور منابع اینترنتی از سوی دولت چین موجب بروز نارضایتی میان دانشمندان به‌‌خاطر عدم دسترسی به برخی پایگاه‌‌‌های اطلاعاتی و جستجوهای محدود اینترنتی شده است. واگنر می‌افزاید:

همان‌‌طور که ارتباطات بیشتری در سطح جهانی پیدا می‌‌کنید، از آخرین مرزهای دانش آگاه خواهید شد و این امر برای دستیابی به مقام‌‌های برتر اهمیت بسیاری دارد.