کشف مجموعهای عظیم از فسیل جانوران در چین
یکی از اصول اساسی تشکیل فسیل این است که مواد سخت درمقایسهبا مواد نرم راحتتر محافظت میشوند. این حقیقت موجب شده مطالعهی تکامل نخستین جانورانی که ۵۴۰ میلیون سال پیش وجود داشتهاند، تا اندازهای مشکل شود؛ زیرا عمدهی آنها بهاستثنای تریلوبیتها، فاقد قسمتهای سخت در بدنشان بودند. تاکنون، تنها تعداد انگشتشماری از سایتهای فسیلی که بهشیوهی غیرمعمولی شکل گرفتهاند، کشف شدهاند. این سایتها به دیرینهشناسان این امکان را میدهند بدون حذف موجودات دارای بدن نرم بتوانند اکوسیستمهای باستانی را مطالعه کنند. اکنون سایت جدیدی به این فهرست اضافه شده است. بهتازگی، زینگ لیانگ ژانگ، از دانشگاه شمالغرب چین، در نشریهی Science کشف سایتی جدید مملو از جانورانی را گزارش کرده که قبلا هرگز دیده نشدهاند.
اکثر فسیلها زمانی تشکیل میشوند که رسوبات موجود در آب بهآرامی روی بدن جانوری مرده مینشیند. بافت نرم از بین میرود؛ اما قسمتهای سخت، مانند استخوان دفن و درون سنگ رسوبی تشکیلشده در اطراف آنها محافظت میشود. برای اینکه حیوانات دارای بدن نرم حفظ شوند، باید رویداد فاجعهباری رخ دهد. دربارهی دو سایت مشهور کامبرین، یکی مجموعهی برجس شیل در کانادا و دیگری سایت چنگ جیانگ در چین، این فاجعه مجموعهای از طوفانها بوده که موجب شده حجم عظیمی از گِل جوامعی از جانوران زنده را بپوشاند. بیشتر گوشت بدن این جانوران از بین رفته است؛ ولی بقایایی از قسمتهای نرم بدنشان بهشکل لایههای آلی در گِل عاری از اکسیژنی محافظت شده که در اطراف آنها سفت شده است.
سایت جدیدی که دکتر ژانگ آن را گزارش کرده و با نام «کینگ جیانگ» شناخته میشود، از این نظر شبیه به دیگر سایتها است که بهنظر میرسد جانوران در آن بهوسیلهی گورستانی ناگهانی از گِل کشته شدهاند. همچنین، این سایت ازلحاظ قدمت به سایت چنگ جیانگ شباهت دارد که ۱۰ میلیون سال قدیمیتر از برجس شیل است؛ اما نقطهی اشتراک آنها در همینجا بهپایان میرسد. تاکنون از کینگ جیانگ بیش از ۲۰,۰۰۰ نمونه بهدست آمده است. ازاینمیان، ۴,۳۵۱ مورد بهدقت تجزیهوتحلیل شدهاند و تصور میشود این نمونهها نمایندهی حدود ۱۰۰ گروه از موجودات باشند. طبق برآورد دکتر ژانگ و همکارانش، ۵۴ مورد از این گروهها هرگز قبلا دیده نشدهاند. اینها شامل بندپای شکارچی زرهدار (تصویر زیر) و کرمی با پاهای زبر و جانوری با نسخهای باستانی از طناب عصبی بودند که در تمام مهرهداران امروزی یافت میشود. این فسیلها نیازمند مطالعهی وسیع برای تعیین نوع زندگی این موجودات هستند.
برخی از حیوانات آشناتر، مانند کیسهتنان (عروس دریایی، مرجانها، شقایقهای دریایی و خویشاوندان آنها) نیز وجود دارد؛ اما اینها نیز سؤالهای مختلفی بهوجود میآورند. کیسهتنان بهطور گسترده در اقیانوسهای امروزی وجود دارند و بدنهای سادهای دارند که نشان میدهد در اوایل پیدایش زندگی جانوری تکامل یافتهاند. باتوجهبه این امر، انتظار میرفت وقتی سایتهای برجس شیل و چنگ جیانگ اولینبار کاوش میشوند، کیسهتنان در لایههای رسوبی فراوان باشند؛ اما دقیقا خلاف این وضعیت وجود داشت. کینگ جیانگ موجب شگفتی دکتر ژانگ شد؛ زیرا مملو از غشاهای بهخوبی محافظتشده از این گروه جانوران دارای بدن نرم بود. با داشتن هرچیزی از شانهداران ظریف گرفته تا ستارههای دریایی که در دریاها پرسه میزنند و نیشماهیان با شاخکهای زهرآگین، کینگ جیانگ نشان میدهد این حیوانات بهخوبی در آن زمان تثبیت و واقعا در برخی از محیطها گسترده شده بودند. اگرچه اینکه دقیقا چه تفاوتهایی محیطی وجود داشته، موضوع پژوهشهای عمیقی است.
یکی از ویژگیهای خاص سایت کینگ جیانگ، مجموعهی فسیلهای لاروی آن است. پژوهشگران صدها اشکال دارای اندازهی میلیمتری را اغلب روی همان قطعه سنگها کشف کردهاند. دکتر ژانگ و همکارانش معتقدند این اشکال احتمالا فرمهای جوان جانورانی هستند که در این سایت دیده میشوند. این موضوع به تجزیهوتحلیل گستردهای نیاز دارد تا مشخص شود این فرمها مربوطبه کدام گروه از جانوران هستند. درواقع، کشف جدید زمان زیادی دیرینهشناسان را مشغول به کار و پژوهش خواهد کرد.
نظرات