هجوم نوعی قارچ مرگبار به گونه‌های مختلف دوزیستان در سرتاسر جهان

داستان مرگ قورباغه‌ها با یک معما آغاز شد. زیست‌شناسانی از مناطق مختلف جهان گزارش می‌کردند که قورباغه‌ها ناپدید شده‌اند. سال ۱۹۸۷ در کاستاریکا وزغ‌های طلایی و سال ۱۹۷۹ در استرالیا قورباغه‌ی منحصربه‌فردی که نوزادان خود را در معده‌ی خود پرورش می‌داد، منقرض شدند. در اکوادور نیز وزغ‌های استاب‌فوت آرتور آخرین بار در سال ۱۹۸۸ مشاهده شدند.

تا سال ۱۹۹۰، شمار کاهش‌های غیرقابل توضیح جمعیت قورباغه‌ها افزایش یافت. این‌ها حوادث جداگانه‌ای نبودند بلکه یک الگوی جهانی بود. امروزه ما می‌دانیم که این کاهش ناشی از قارچ دیگچه‌ای دوزیستان (chytridiomycosis) است؛ یک بیماری قارچی که طیف وسیعی از قورباغه‌ها، وزغ‌ها و سمندرها را عفونی کرده و می‌کشد. پژوهشی که به‌تازگی در مجله‌ی Science منتشر شده است، جمعیت دوزیستانی را که در سرتاسر جهان تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته‌اند، نشان می‌دهد. حداقل ۵۰۱ گونه در اثر این قارچ دچار کاهش شده‌اند و ۹۰ مورد از آن‌ها به‌نظر می‌رسد که منقرض شده‌اند.

هنگامی که زیست‌شناسان برای نخستین بار تلاش کردند علت این کاهش را پیدا کنند، به نتیجه‌ای دست نیافتند. در بسیاری از موارد گونه‌هایی که در زیستگاه‌های دست‌نخورده زندگی می‌کردند، دچار کاهش شده بودند. کاهش گونه‌ها معمولا دارای علت‌های آشکاری مانند کاهش زیستگاه‌ها یا ورود گونه‌هایی مانند موش‌های صحرایی است اما وضعیت این کاهش متفاوت بود.

پس از انجام سال‌ها پژوهش طاقت‌فرسا، زیست‌شناسان بسیاری از قطعات این پازل را پیدا کردند. در سال ۲۰۰۹ پژوهشگران توانستند کشف کنند که این قارچ چگونه باعث مرگ قورباغه‌ها می‌شود. در سال ۲۰۱۸، شبه‌جزیره‌ی کره به‌عنوان منشا احتمالی مرگبارترین نوع قارچ دیگچه‌ای معرفی شد و جا‌به‌جایی دوزیستان به وسیله‌ی انسان‌ها علت احتمالی انتشار جهانی این پاتوژن شناخته شد. با تمام این یافته‌ها هنوز یک سؤال کلیدی باقی مانده بود: چه تعداد از گونه‌های دوزیستان با این قارچ آلوده شده‌اند.

برآوردهای اولیه نشان می‌دادند که در حدود ۲۰۰ گونه تحت تاثیر این عامل قرار گرفته‌اند. اما مطالعه‌ی جدید نشان می‌دهد که متاسفانه میزان این تاثیر بسیار بیشتر است: ۵۰۱ گونه دچار کاهش شده‌اند و ۹۰ گونه به‌‌نظر می‌رسد به‌کلی از بین رفته‌اند.

این اندازه‌ی وسیع حمله به گونه‌های مختلف موجب شده است که این قارچ در گروه مهاجم‌ترین گونه‌های جهان قرار گیرد. مناطقی که بیش از همه تحت تاثیر این قارچ قرار گرفته‌اند عبارت‌اند از استرالیا و آمریکای جنوبی که دارای گونه‌های بسیار مختلفی از قورباغه بوده و نیز شرایط بسیار مساعدی برای رشد این نوع قارچ دارند. احتمال کاهش یا انقراض گونه‌های بزرگ و آن‌هایی که دارای پراکندگی کم هستند و در ارتفاعات بالاتر زندگی می‌کنند، بیش از گونه‌های دیگر است.

پژوهشگرانی از سرتاسر جهان، اطلاعاتی را در مورد زمان آغاز کاهش گونه‌ها جمع‌آوری کردند. آن‌ها دریافتند که اوج این کاهش‌ها در دهه‌ی ۱۹۸۰ اتفاق افتاده است یعنی حدود ۱۵ سال قبل از اینکه حتی این بیماری کشف شود. این اوج با گزارش‌های پراکنده‌ی زیست‌شناسان درمورد کاهش غیرعادی جمعیت دوزیستان در اواخر دهه‌ی ۱۹۸۰، مقارن بود. خوشبختانه، در برخی از گونه‌ها، نشانه‌هایی از بازیابی طبیعی دیده می‌شود. ۱۲ درصد از ۵۰۱ گونه در برخی از مناطق شروع به بهبود کرده‌اند. اما برای عمده‌ی این‌گونه‌ها تعداد جمعیت‌ها هنوز کمتر از حدی است که قبلا بوده است. اکثر گونه‌های آسیب‌دیده هنوز وضعیت بهتری حاصل نکرده‌اند و بسیاری نیز همچنان رو به کاهش هستند. اگر بخواهیم از این‌گونه‌ها دربرابر انقراض محافظت کنیم، باید دولت‌ها و سازمان‌های حفاظتی اقدامات سریع و قابل توجهی در این زمینه انجام دهند.

این قارچ در استرالیا موجب کاهش ۴۳ گونه‌ی قورباغه شده است. از این میان، ۷ گونه تاکنون منقرض شده‌اند و ۶ گونه در معرض خطر انقراض شدیدی قرار دارند. حفاظت از این‌گونه‌ها به مدیریت هدفمند بستگی دارد. مهم‌تر اینکه هنوز مناطقی از جهان مانند گینه‌ی نو وجود دارند که این قارچ هنوز به آنجا نرسیده است. جلوگیری از انتشار این قارچ‌ها به این مناطق نیاز به کاهش قابل‌توجه در تجارت جهانی دوزیستان و نیز افزایش اقداماتی در جهت امنیت زیستی دارد. کشتار بی‌سابقه‌ی ناشی از یک بیماری که روی جانوران زیادی تاثیر می‌گذارد، بر نیاز به انجام اقدامات سریعی برای مقابله با این تهدید از سوی دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی تاکید می‌کند. انقراض گونه‌های شگفت‌انگیز تراژدی است که ما می‌توانیم از آن‌ها اجتناب کنیم.