کشف گونه‌ای ناشناخته از نهنگ چهار پا در پرو
اجداد نهنگ‌ها و دلفین‌های امروزی از یک حیوان کوچکِ چهار پا و سُم‌دار تکامل پیدا کردند که در حدود ۵۰ میلیون سال قبل در دوره ائوسن میانه (تقریبا ۴۸ تا ۳۸ میلیون سال قبل) در جنوب آسیا زندگی می‌کرد. فسیلی از این حلقه گمشده که قبلا در هند کشف شده نشان می‌داد که نیای نهنگ‌ها در هنگام خطر به آب می‌آمدند اما برای زاد و ولد و تغذیه دوباره به خشکی بازمی‌گشتند. آن‌ها ممکن است مدت زیادی را در آب‌های کم عمق صرف کرده و از گیاهان آبزی و بی‌مهرگان و نهایتا ماهی‌های کوچک و دوزیستان تغذیه کرده باشند.
شواهد فسیلی نشان می‌دهد که این پستانداران باستانی حدود ۴۱٫۲ میلیون سال قبل سفر خود را از غرب آفریقا شروع کرده، در سراسر اقیانوس اطلس شنا کردند و خود را به شمال آمریکای شمالی رساندند. اما کشف شگفت‌انگیز فسیل یک نهنگ ۴۱٫۲ میلیون ساله در سواحل پرو این داستان را تغییر داد؛ درواقع نهنگ‌های باستانی ابتدا به‌جای آمریکای شمالی به آمریکای جنوبی سفر کردند.
گونه‌ی به‌تازگی کشف شده «پرگوستوس پاسفیکوس (Peregocetus Pacificus)» نام‌گذاری شده که در زبان لاتین به معنای «نهنگ مسافر اقیانوس آرام» است. بقایای به خوبی حفظ‌شده این نهنگ در سال ۲۰۱۱ در منطقه باستان‌شناسی پلایا مدیا لونا در پرو کشف شد و دیرینه‌شناسان توانستند بخش اعظمی از اسکلت این جانور را از جمله فک، پاهای جلو و عقب و بخشی از ستون فقرات و دم را بازسازی کنند. پژوهشگران با تاریخ‌گذاری رسوبات دریایی که فسیل در آن کشف شد، آن را متعلق به دوره ائوسن میانه دانستند. اکنون با درکنار هم قرار دادن این شواهد فسیلی، تصور می‌شود که پرگوستوس پاسفیکوس، ۴۱٫۲ میلیون سال قبل سفر حماسی را به سوی جهان نو شروع کرده باشد.
بازسازی هنری پرگوستوس پاسفیکوس، گونه‌ی به‌تازگی کشف شده در سواحل پرو
پرگوستوس پاسفیکوس آن‌طور که دندان‌های تیز و قیچی مانندش نشان می‌دهد، گوشتخوار بوده است. و همچون نهنگ‌های امروزی ماهی‌های بزرگ استخوانی را می‌خورده است. بااین‌حال، پرگوستوس پاسفیکوس دارای دندان‌هایی شبیه به گوشتخواران مدرن مانند سگ‌سانان بوده، به‌خصوص اینکه دندان‌های آسیای بزرگ و کوچک بسیار نوک‌تیزی داشته است.
کشف جدید تأثیری شگرف بر درک ما از تکامل نهنگ‌ها دارد
آب‌بازسانان امروزی (نهنگ‌ها، دلفین‌ها و گراز ماهی‌ها) ردیف دندان‌های ساده و یکدستی به مانند خوک‌ها دارند و شکار را نمی‌جوند، بلکه آن را گرفته و به‌صورت کامل می‌بلعند. استخوان‌های لگن این پستانداران پس از هزاران سال از ناحیه ستون فقرات جدا شده تا بتوانند به‌طور مؤثرتری حرکت کنند، در همین حال، با شناوری بیشتر در محیط با جاذبه پایین‌تر آب، منابع تکاملی کمتری به پاهای قویشان اختصاص یافته است. اندام‌های جلویی به باله تبدیل شدند و اندام‌های تهتانی نیز به مرور کوچک شده یا به کلی از بین رفتند.
اولیویر لامبرت، دیرینه‌شناسی از مؤسسه سلطنتی علوم طبیعی بلژیک و نویسنده اصلی پژوهش جدید در بیانیه‌ای گفت:
این اولین نمونه از اسکلت کامل یک نهنگ چهار پا در تمامی اقیانوس آرام است و احتمالا قدیمی‌ترین نمونه در قاره آمریکا و کامل‌ترین نمونه در خارج از هند و پاکستان است.
تجزیه و تحلیل فسیل پرگوستوس پاسفیکوس نشان می‌دهد که این پستاندار به خوبی با زندگی در خشکی و دریا سازگاری داشته و از این جهت قابل مقایسه با سمورهای دریایی و سگ‌های آبی است. این حیوان نسبتا بزرگ بود و طول آن به حدود ۴ متر می‌رسید که تقریبا دو برابر بزرگ‌تر از سمورهای دریایی امروزی است.
ایندوهایس، از اجداد خزدار نهنگ‌های امروزی
توانایی‌های خشکی حیوان با سُم‌های کوچکی در نوک انگشتان دست و جهت‌گیری استخوان‌های لگن قابل تشخیص است که نشان می‌دهد روی زمین راه می‌رفته است. در همین حال، استخوان‌های دم آن بسیار شبیه به سمور دریایی و سگ آبی است که نشان می‌دهد دُم نقش مهمی در توانایی‌های آبزیش داشته است. درنهایت به‌گفته پژوهشگران، اندازه انگشتان و پاهایش وجود زائده‌های پره‌داری را نشان می‌دهد.
این کشف، شناخت تازه‌ای در مورد گسترش جغرافیایی نهنگ‌های باستانی در این مرحله از تاریخ تکاملیشان به دست می‌دهد. به‌گفته پژوهشگران، نهنگ‌های چهار پا به احتمال زیاد با عبور از اقیانوس اطلس جنوبی از سواحل غربی آفریقا به آمریکای جنوبی رسیدند. در آن دوره قاره‌های آمریکا و آفریقا نیمی از فاصله کنونی را با هم داشتند. و علاوه‌بر این، پرگوستوس پاسفیکوس از هم‌نوایی جریان‌های اقیانوسی به سمت غرب نیز بهره برد و خود را به آمریکای جنوبی رساند. هنگامی که این پستاندار به آمریکای جنوبی رسید، در اقیانوس آرام در امتداد سواحل پرو ساکن شد و درنهایت به آمریکای شمالی هم رفت.
لامبرت گفت:
ما به جست‌وجو در لایه‌های باستانی حتی قدیمی‌تر از پلایا مدیا لونا ادامه خواهیم داد. به این جهت ممکن است که در آینده آب‌بازسانان باستانی بیشتری را نیز کشف کنیم.
اریک فیتزجرالد، متخصص دیرینه‌شناسی مهره‌داران در موزه ویکتوریا در ملبورن، استرالیا که مشارکتی در این پژوهش نداشته به Gizmodo گفت:
کشف اخیر، کشفی شگفت‌انگیز است که براساس یک اسکلت فسیلی کامل انجام گرفته و نشان می‌دهد که نهنگ‌های باستانی قادر به شنا کردن و راه رفتن بودند و خیلی زودتر از آنچه قبلا تصور می‌شد به قاره آمریکا سفر کرده‌اند. این کشف تأثیری شگرف بر درک ما از نحوه‌ی تکامل نهنگ‌ها خواهد گذاشت. درواقع این امکان وجود دارد که فصل کاملی از داستان تکامل نهنگ‌ها در آمریکای جنوبی و نواحی دیگری در سواحل اقیانوس آرام و اقیانوس‌های جنوبی اتفاق افتاده باشد که ما از آن خبر نداشته‌ایم.
این بازسازی بخش‌های حفظ شده اسکلت پرگوستوس پاسفیکوس را در هر دو حالت راه رفتن روی خشکی و شنا در آب نشان می‌دهد
فلیکس مارکس دیرینه‌شناس از دانشگاه لیژ بلژیک، کشف جدید را «بسیار چشمگیر» و همین‌طور «بسیار سر راست و ساده» دانست و از این بابت آن را متوجه انتقاد زیادی ندانست. مارکس که دوست صمیمی لامبرت، نویسنده اصلی پژوهش جدید است، گفت که نمی‌تواند رعایت بی‌طرفی کامل را تضمین کند؛ اما صرف‌نظر از اختلاف‌نظرها، به‌گفته‌ی وی این فسیل جدید بسیار قانع‌کننده است و به دانشمندان شناخت بهتری نسبت به نحوه‌ی گسترش نهنگ‌ها در سراسر جهان داده است.
مارکس گفت:
ما برای مدتی است که می‌دانیم، نهنگ‌های چهار پا به آمریکای شمالی سفر کرده‌اند، اما فسیل به‌تازگی کشف شده، اولین سابقه (فسیلی) قابل‌اعتماد در آمریکای جنوبی و همین‌طور حتی نخستین فسیل از نیمکره‌ی جنوبی است. مشتاقم بدانم که نهنگ‌ها تا کجا پیش رفته‌اند، شاید نهنگ‌های باستانی زمانی سر از سواحل شیلی هم در آورده باشند.
او در ادامه افزود:
این پژوهش همین‌طور بار دیگر ظرفیت بالای پرو به‌عنوان یک «گنجینه فسیلی ارزشمند» را نشان داد. این ناحیه، به لحاظ سوابق باستانی، محلی در کلاس جهانی است که انتظار دارم با ادامه بررسی‌ها شگفتی‌های بیشتری را نیز در آن کشف کنیم.
مارکس در ادامه نیز گفت که داستان تکامل نهنگ به وضوح پیچیده‌تر از آن است که قبلا تصور می‌شد و این اطمینان وجود دارد که در آینده شگفتی‌های بیشتری از آب‌بازسانان در نیمکره جنوبی کشف شود.
نظرات