کشف سر ۳۰ هزار ساله‌ی یک گرگ در سیبری
یک سر به‌خوبی محافظت‌شده که به یک گونه‌ی باستانی از گرگ‌های عصر پلیستوسن تعلق دارد، از خاک منجمد شمال شرق سیبری بیرون کشیده شد. این سر بزرگ می‌تواند اطلاعات ژنتیکی مهمی در مورد تاریخچه‌ی تکاملی گرگ‌ها و منشا سگ‌های اهلی فراهم کند. به‌گزارش سیبری تایمز، یک ساکن محلی بخش ابیسکی در یاکوتیای شمالی در سیبری، این سر بدون بدن را در لایه‌ی منجمد در حال ذوب در تابستان سال ۲۰۱۸ کشف کرد. این کشف در موزه‌ی ملی میرائیکان توکیو در ژاپن در جریان افتتاح نمایشگاه ماموت، عمومی شد. جولی میچن، دیرینه‌شناس حوزه‌ی مهره‌داران گفت:
پیدا شدن این سر، کشف شگفت‌انگیزی است. این مسئله، موجب شد که من بخواهم به سیبری بروم و به‌دنبال نمونه‌های بیشتری از عصر یخبندان بگردم. مثل این است که این گرگ همین دیروز مرده است! ما هرگز تا قبل از این، یک نمونه گرگ عصر یخبندان را به این تازگی ندیده بودیم و این نمونه‌ی بزرگی محسوب می‌شود.
این گرگ کاملا رشد یافته‌ی عصر پلیستوسن هنگام مرگ ۲ تا ۴ ساله بوده است. تصاویر مربوط‌به گرگ که به‌وسیله‌ی آلبرت پروتوپوپوف پژوهشگر آکادمی علوم یاکوتیا گرفته شده است، دسته‌های ضخیم مو را روی سر و نیز ردیفی از دندان‌های ترسناک را نشان می‌دهد. سر بزرگ است و حدود ۴۰ سانتی‌متر طول دارد. طول سر یک گرگ امروزی تنها ۲۳ تا ۲۸ سانتی‌متر است. میچن، متخصص تکامل و پراکنش جغرافیایی گرگ‌های باستانی می‌گوید که مخصوصا مغز محافظت‌شده ازنظر مطالعاتی جذاب است. او می‌گوید بافت‌های نرم می‌توانند بینش‌های جدیدی درمورد این موجودات فراهم کند مخصوصا که این بافت‌ها معمولا در فسیل‌ها حفظ نمی‌شوند.
میچن که البته خود در این پژوهش مشارکتی نداشته، گفت که پژوهشگران ممکن است بتوانند پژوهش‌های جالبی با بافت درون مجاری بینی ازلحاظ عملکردهای احتمالی حسی و تنظیم حرارتی انجام دهند. بنا به گزارش سیبری تایمز، دانشمندان ژاپنی قدمت این گرگ را حداقل مربوط‌به ۳۰ هزار سال پیش تعیین کرده‌اند؛ بدین معنی که این جانور گوشتخوار ترسناک در اواخر پلیستوسن زندگی می‌کرده است (در برخی گزارش‌ها قدمت این سر ۴۰ هزار سال ذکر شده است ولی پژوهشگران مطالعه روی عدد ۳۰ هزار تأکید کرده‌اند).
گرگ‌های باستانی ازجمله گرگ‌های وحشتِ معروف در این دوره با اندازه‌های بسیار بزرگی وجود داشتند و حیوانات بزرگی همچون گاومیش، شتر و اسب را شکار می‌کردند. پایان آخرین عصر یخبندان یعنی بین ۲۰ تا ۱۰ هزار سال پیش، با انقراض این گرگ‌های عظیم مقارن شد. علت انقراض آن‌ها، احتمالا تغییر اقلیم و نیز ازدست‌رفتن شکارهای آن‌ها بوده است. وقتی از میچن پرسیده شد که آیا این نمونه یک گرگ وحشت بوده است، در پاسخ گفت که تردید دارد. او گفت:
در حال حاضر دانش ما از گرگ‌های باستانی به ما می‌گوید که بالاتر از ۵۵ درجه‌ی عرض شمالی، گرگ وحشت نمی‌بینیم. بالاتر از ۵۵ درجه، عمدتا گرگ‌های برینجیایی را می‌بینیم که یک خویشاوند نزدیک گرگ‌های خاکستری کنونی بوده‌اند. اگرچه تنها راه برای پی بردن به این مطلب مطالعه‌ی توالی DNA آن است. ما متوجه شدیم که چقدر کم در مورد دیرینه‌شناسی گرگ‌ها می‌دانیم. اگر این نمونه یک گرگ وحشت باشد، پس این نمونه شمالی‌ترین نمونه بوده و تنها نمونه محافظت‌شده‌ی گرگ‌های وحشت است که بافت‌های نرم آن برجای مانده است.
سیبری تایمز گزارش کرد که موزه‌ی تاریخ طبیعی سوئد قصد دارد DNA این نمونه را استخراج کند. این موضوع مسلما هیجان‌انگیزترین جنبه‌ی این کشف است زیرا اطلاعات ژنتیکی به دانشمندان کمک خواهد کرد تا درخت خانوادگی تکاملی گرگ‌های باستانی را که سگ‌ها از آن منشا گرفته‌اند، پالایش کند.
سی‌تی‌اسکن جمجمه‌ی گرگ
آسترید ویک‌استرونن، اکولوژیست گروه بیوتکنولوژی علوم حیات دانشگاه اینسوبریا در ایتالیا که در پژوهش جدید مشارکتی نداشته است، می‌گوید:
این یک کشف هیجان‌انگیز است و از آن‌جایی که به‌نظر می‌رسد که بقایا به‌خوبی حفظ شده باشند، امیدواریم که دانشمندان بتوانند DNA باکیفیتی را برای بررسی ژنوم حیوان استخراج کنند و پروفایل ژنتیکی و آناتومی آن را با گرگ‌های امروزی سیبری مقایسه کنند.
میچن این نظرات را تأیید کرد و گفت شاید حتی بتوان DNA هسته‌ای را استخراج کرد؛ چیزی که تقریبا در موارد فسیل‌شده دسترسی به آن امکان‌پذیر نیست.
در نمایشگاه ماموت، بقایای به‌خوبی محافظت‌شده‌ی یک توله شیر که به او لقب «اسپارتاک» داده شد، نیز در معرض نمایش گذاشته شد. سی‌تی‌اسکن‌های تهیه شده به‌وسیله‌ی ناوکی سوزوکی از مدرسه‌ی پزشکی دانشگاه جی‌کی در توکیو نشان می‌داد که عضلات، اندام‌ها و مغز آن‌ها در شرایط خوبی قرار دارد. او در مصاحبه با سیبری تایمز گفت که پژوهشگران قصد دارند توانایی‌های فیزیکی و اکولوژیکی آن‌ها را با مقایسه با شیرها و گرگ‌های امروزی تخمین بزنند. سوزوکی گفت:
این حقیقتا کشف درخورتوجه‌ای است و همان‌طور که میچین و استرونن اشاره کردند در آینده از این سر گرگ به‌خوبی محافظت‌شده چیزهایی زیادی خواهیم آموخت.
نظرات