میمون‌های کاپوچین در عصر حجر خودشان زندگی می‌کنند
در دره‌ای دورافتاده در پارک ملی سرا دا کاپیوارا در برزیل، گروهی از میمون‌های کاپوچین ریش‌دار برای شکستن پوسته‌ی بادام هندی از سنگ‌های کوارتز گرد روی ریشه‌های درختان یا دیگر سنگ‌ها استفاده می‌کنند. باستان‌شناسان زیر پاهای آن‌ها ابزارهای دورانداخته‌شده‌ای با قدمت حداقل سه‌هزار سال پیدا کرده‌اند.
شامپانزه‌های ساحل‌عاج نیز بیش از چهار‌هزار سال است که از چنین ابزارهایی سنگی استفاده می‌کنند؛ بنابراین کشف اخیر، قدیمی‌ترین شاهد استفاده از ابزار در موجوداتی به غیر از انسان نیست. باوجوداین، هنوزهم موضوع خاصی درباره‌ی این کاپوچین‌ها با نام علمی Sapajus libidinosus وجود دارد. به‌نظر می‌رسد حدود ۴۵۰ نسل میمون‌هایی که در این منطقه به‌دنبال غذا می‌گشتند، ابزارهایشان را با زمان سازگار کرده‌اند. در جدیدترین حفاری باستان‌شناسی، ۱۲۲ ابزار سنگی متعلق به کاپوچین‌ها با اندازه‌های مختلف کشف شده و تصور می‌شود هرکدام از آن‌ها برای آماده‌کردن غذایی با سختی خاص به کار می‌رفته است. نویسندگان ادعا می‌کنند این نخستین مثال از تنوع بلندمدت ابزارها است که تاکنون در غیرانسان‌ها دیده شده است. توماس پروفیت، یکی از نویسندگان مقاله می‌گوید:
آنچه واقعا درباره‌ی توانایی انجام حفاری‌های باستان‌شناسی روی مکان‌های استفاده از ابزار در نخستی‌ها جالب است، این است که به‌عنوان یک گونه ما در داشتنِ سابقهی باستان‌شناسیِ همراه‌با جزئیات منحصر‌به‌فرد نیستیم.
کاوش‌های مرتبط با کاپوچین‌ها نشان می‌دهد این گونه از نخستی‌ها در برزیل سابقهی باستان‌شناسی مخصوص به خود دارند. آن‌ها در عهد حجر مختص خود، برای استفاده از ابزار زندگی می‌کنند. قدیمی‌ترین سنگ‌هایی استفاده‌شده برای چکش‌کاری یافت‌شده در این مکان، نسبتا کوچک و سبک هستند؛ اما تقریبا در تمام سطوح خود آسیب دیده‌اند و هیچ نشانه‌های از بقایای بادام هندی روی آن‌ها وجود ندارد.
بر این اساس، پژوهشگران پیشنهاد کرده‌اند این ابزارها زمانی برای منابع غذایی کوچک‌تری (در مقایسه با بادام هندی) استفاده می‌شد؛ غذاهایی که هدف‌گیری آن‌ها سخت بود و موجب می‌شد شکاف‌ها و خراش‌های بیشتری روی سنگ ایجاد شود. سپس حدود ۳۰۰ سال پیش، چیزی تغییر کرد. در این مرحله، سنگ‌هایی که کاپوچین‌ها از آن‌ها به‌عنوان چکش استفاده می‌کردند، بسیار بزرگ‌تر از سنگ‌هایی شد که امروزه استفاه می‌شود.
تغییر اندازه‌ی سنگ‌ها نشان می‌دهد میمون‌ها در این زمان هنوز بادام‌ها را هدف قرار نمی‌دادند. همراه با این واقعیت که بیشتر این ابزارها را سندان‌های بزرگ و قطعات سندانی تشکیل می‌دهند، شواهد نشان می‌دهد فعالیت ضربه‌زنی کاپوچین‌ها در این مکان در جریان این زمان، تمرکز چندانی روی بادام نداشته و بیشتر مرتبط با بازکردن غذاهای محکم‌تر بوده است. حدود یک قرن پیش، کاپوچین‌های این منطقه استفاده از سنگ‌هایی برای کوبیدن بر پوسته‌ی سخت بادام‌ها را شروع کردند.
براساس آنچه تاکنون پژوهشگران کشف کرده‌اند، نمی‌توان گفت آیا همین جمعیت از کاپوچین‌ها مسئول این تاریخچه‌ی ابزارهای عصر سنگ هستند یا اینکه این یافته‌های باستان‌شناسی به چندین جمعیت مختلف تعلق دارد که در زمان‌های مختلفی در این منطقه ساکن بوده‌اند. همچنین، آشکار نیست که چرا اصلا چنین تغییراتی اتفاق افتاده است. آیا می‌توان گفت مغز بادام زمانی در این منطقه کم بوده یا اینکه آیا بقایای بادام ابزارهای قدیمی‌تر صرفا طی زمان از بین رفته‌اند.
تفسیر این نتایج دشوار است؛ به‌‌ویژه به این دلیل که میمون‌ها تکنیک چکش‌زنی خود را تغییر نداده و فقط اندازه‌ی چکش را تغییر داده‌اند. بدون دسترسی به اطلاعات بیشتر، این نتیجه‌ی ساده را می‌توان از این پژوهش گرفت:
اگرچه کاپوچین‌ها حداقل سه‌هزار سال از یک تکنیک اساسی برای ضربه‌زدن استفاده کرده‌اند، آن‌ها از فناوری مذکور برای اهداف مختلفی استفاده کرده‌اند.
نتایج این پژوهش در Nature Ecology & Evolution منتشر شده است.