اثبات دوباره نبوغ لئوناردو داوینچی با بازسازی طرح او برای ساخت طولانی‌ترین پل جهان

لئوناردو داوینچی به حق نمونه بارز مردی از عصر رنسانس بود. او با نبوغ استثنایی‌اش بارها و بارها نه‌تنها هم‌عصرانش را متحیر کرد، بلکه با گذشت بیش از ۵۰۰ سال از مرگش، همچنان استعدادهای پنهان و طرح‌های فراموش‌شده‌اش موجب شگفتی پژوهشگران می‌شود.

داوینچی که از او به‌عنوان با استعدادترین انسانی که روی کره زمین زندگی کرده یاد می‌کنند، بیشتر به دلیل آثار شاخصش از جمله تابلوی «مونالیزا» مشهور به لبخند ژوکوند و «شام آخر» مشهور است، اما طرح او برای پلی‌ که قرار بود برای امپراتوری عثمانی ساخته شود و به طولانی‌ترین پل روزگار خود بدل شود، حاکی از نبوغ بی‌نظیر او در معماری نیز است. حال، یافته‌های پژوهشی جدید نشان می‌دهد، در صورتی که این پل ساخته می‌شد، نه‌تنها استحکام بسیاری بالایی می‌داشت، بلکه می‌توانست انقلابی را در ساخت پل‌های طولانی پدید بیاورد.

سلطان بایزید دوم در سال ۱۵۰۲ از معماران خواست که طرح‌های پیشنهادی خود را برای ساخت پلی که قسطنطنیه (استانبول کنونی) را به همسایه مشهورش گالاتا متصل می‌کرد به دربارش ارسال کنند. داوینچی هم در میان کسانی بود که با فرستادن نامه‌ای به سلطان عثمانی، طرحش برای ساخت این پل شرح داد. شهرت داوینچی در همان روزگار هم به‌عنوان هنرمند و مخترعی بزرگ، از مرزهای اروپا گذر کرده بود، اما ظاهرا طرح داوینچی با آنچه سلطان بایزد در ذهن داشت کاملا تفاوت داشت، به همین دلیل سلطان تصمیم گرفت خطر نکند و طرح معمولی‌تری را برای ساخت انتخاب کند.

طرح اصلی داوینچی کاملا به‌صورت تاقی طراحی شده بود تا امکان عبور و مرور کشتی‌های بادبانی را امکان‌پذیر کند

واضح است که داوینچی قرن‌ها از مردمان روزگار خود جلوتر بود. اکنون، گروهی از پژوهشگران MIT (مؤسسه فناوری ماساچوست)، طرح داوینچی را پس از تجزیه‌و‌تحلیل بازسازی کردند و دریافتند، آنچه نابغه فلورانسی در روزگار خود طراحی کرده بود، نه‌تنها طرحی بی‌نظیر بود، بلکه در صورت ساخته‌شدن تا همین حالا هم به‌عنوان یکی از نمونه‌های برجسته‌ی مهندسی عصر رنسانس سالم باقی می‌ماند.

پژوهشگران MIT پس از بررسی مصالح، تجهیزات ساخت‌وساز و وضعیت زمین‌شناختی منطقه خلیج شاخ طلایی (که قرار بود پل روی آن ساخته شود) ماکتی از این پل ساختند. داوینچی در توضیحات خود مصالح و تجهیزات لازم برای ساخت این پل را مشخص نکرده، اما کارلی باست و همکارانش دریافتند که تنها مصالح موجود در آن زمان که زیر بارِ چنین پلی عظیمی فرو نمی‌ریخت، سنگ بود. علاوه بر این، پژوهشگران فرض را بر این گذاشتند که چنین پلی به‌تنهایی و با اتکا به نیروی جاذبه و بدون هیچ ملات یا بستی برای نگهداشتن سنگ‌ها می‌توانست استوار و محکم باقی بماند.

 کارلی باست در کنار ماکت ۸۱ سانتی‌متری پل داوینچی

باست و همکارانش برای آزمایش استحکام این پل، ۱۲۶ قالب سنگی را به‌صورت سه‌بعدی چاپ کردند. ماکتی که باست و همکارانش ساختند، ۵۰۰ برابر از طرح اصلی پل داوینچی کوچک‌تر بود که قرار بود ۲۸۰ متر طول داشته باشد. در حالی که پل داوینچی تقریبا حدود ۴ برابر از پل جرج واشینگتن (در منهتن نیوریوک) و چهارونیم برابر از پل گلدن‌گیت (در سانفرانسیسکو) کوتاه‌تر بود، اما در روزگار خود به طولانی‌ترین پل جهان بدل می‌شد.

باست در این خصوص گفت:

(طرح داوینچی) به‌شدت جاه‌طلبانه بود. این پل (اگر ساخته می‌شد) تقریبا ۱۰ برابر طولانی‌تر از پل‌های عصر خودش می‌بود.

اکثر پل‌های آن زمان به‌صورت تاق‌های نیم‌دایره‌ای طراحی می‌شدند که نیاز به ۱۰ ستون یا بیشتر داشتند تا پل را محکم نگه دارند. اما طرح داوینچی کاملا تاقی شکل بود که قسمت فوقانی آن مسطح و قسمت تهتانی آن نیز به‌قدری بلند بود که عبور و مرور کشتی‌های بادبانی را از زیر پل امکان‌پذیر می‌کرد. پژوهشگران در ابتدا قالب‌های چاپ سه‌بعدی را با یک داربست سرهم کردند، اما بعد از اتمام کار، داربست را برداشتند و متوجه شدند که پل همان‌طور که از نابغه‌ای مانند داوینچی انتظار می‌رفت بدون داربست و سازه‌های اضافی دیگر کاملا سرپا و استوار باقی می‌ماند. باست این طراحی را نمایانگر «نبوغ هندسه» دانست و گفت که پل تنها با فشردگی مصالح مستحکم می‌شد.

آیا این طرح تنها یک طراحی سَردستی بود، کاری که داوینچی می‌توانست ظرف ۵۰ ثانیه ترسیم کند یا اینکه عمیقا به آن فکر کرده بود؟ دانستن این موضوع دشوار است.

او در ادامه افزود، اما آزمایشی که از روی طراحی داوینچی انجام گرفت نشان می‌دهد که او زمانی را صرف فکر کردن به آن کرده است. در حالی که نتایج یافته‌های اخیر هنوز در هیچ‌کدام از نشریات علمی معتبر منتشر نشده، باست و همکارانش نتایج یافته‌های خود را هفته گذشته در «کنفرانس بین‌المللی چارچوب‌‌ها و سازه‌های فضایی» در بارسلون، اسپانیا شرح دادند.