کشف میراث ژنی دیرپای نئاندرتال‌ها و دنیسوواها در مردمان ملانزی

بسیاری از انسان‌های امروزی DNA انسان‌تبارهای منقرض‌شده‌ای مانند نئاندرتال‌ها را به‌ارث برده‌اند؛ اما اکنون مشخص شده است این میراث ژنی قدمتی بیش از تصورات پیشین دارد. تجزیه‌وتحلیل‌های ژنتیکی از DNA انسان‌های امروزی در یک دهه‌ی گذشته حاکی از آن بوده است که انسان‌ها به دفعات زیادی با انسان‌تباران دیگر ازجمله نئاندرتال‌ها آمیزش کرده‌اند؛ درنتیجه، DNA این انسان‌تبارهای منقرض‌شده را می‌توان در بسیاری از مردمان امروزی یافت.

نئاندرتال‌ها و دنیسوواها حدود ۳۵ تا ۴۰ هزار سال قبل منقرص شدند؛ اما اکنون تمامی انسان‌های زنده‌ی خارج از آفریقا، درصدی از DNA نئاندرتال و بسیاری از مردم آسیا، به‌ویژه جنوب‌شرق آسیا، DNA دنیسوواها را به‌ارث برده‌اند. بخشی از این DNA ممکن است برای انسان‌های مدرن مزایایی نیز داشته باشد. با‌این‌حال، پژوهشگران در بررسی اخیر قطعات کوچکی از DNA باستانی را تجزیه‌وتحلیل کردند و پاسخی برای این پرسش نداشتند.

به‌گفته‌ی اِوان آیکلر، متخصص ژنتیک از دانشگاه واشنگتن در سیاتل، در بررسی‌های پیشین بیشتر پژوهشگران تمرکز خود را روی تغییرات تک‌نوکلئوتیدی گذاشته بودند. حال، آیکلر و همکارانش یک قدم جلوتر رفته‌ و در پژوهش خود چگونگی حذف و تکثیر توالی ژنی را بررسی کرده‌اند.

این تغییرات ژنتیکی بزرگ‌تر ازنظر زیست‌شناختی تأثیرات مهمی بر انسان می‌گذارد. پژوهشگران در بررسی خود به حضور طولانی‌مدت DNA نئاندرتال و دنیسووا در مردم ملانزی پی بردند. آنچه پژوهشگران یافتند، دو قطعه‌ی بزرگ از DNA در مردمان ملانزی بود. یکی از قطعات DNA روی کروموزوم ۱۶ قرار داشت که از انسان دنیسووا نشئت می‌گرفت و تکثیرپذیر بود. قطعه‌ی دیگر روی کروموزوم ۸ قرار داشت و از نئاندرتال‌ها به‌ارث رسیده بود و قابلیت حذف و تکثیر را داشت. ازآنجاکه قابلیت تکثیر درصورت سودمندی به ژن اصلی اجازه‌ی تکثیر را می‌دهد، اهمیت فراوانی برای انسان دارد و ممکن است موجب مزایای تکاملی متعددی در مردمان ملانزی شده باشد.

درواقع، اجداد بومیان کنونی ملانزی عمدتا در ۵۰ هزار سال تاریخ خود جمعیتی منزوی بوده و فقط از حدود سه‌هزار قبل با جمعیت‌های غیربومی آمیزش کرده‌اند. باوجوداین، یافته‌های اخیر نشان می‌دهد DNAهای باستانی حاصل از این دو انسان‌تبار منقرض‌شده بین ۴۰ تا ۱۲۰ هزار سال قبل وارد جمعیت ملانزی‌ها شده است.

آیکلر می‌گوید این ژن‌های باستانی به موفقیت انسان‌های امروزی خارج از آفریقا کمک شایانی کردند. نئاندرتال‌ها و دنیسوواها قبل از اینکه انسان‌های مدرن از آفریقا مهاجرت کنند، صدهاهزار سال در اروپا و آسیا زندگی کرده بودند؛ به‌همین‌دلیل، سازگاری‌های تکاملی لازم برای شرایط آب‌وهوایی و غذاها و بیمار‌های مختلف را به‌دست آورده بودند. ازاین‌رو، آیکلر این ژن‌های مفید را «نوعی آزمایش برای پیش‌ماده‌ی انسان‌های مدرن» می‌داند.

با‌این‌همه، مشخص نیست این میراث ژنی چه مزایایی برای مردمان ملانزی داشته‌ است. آیکلر می‌گوید:

 فکر می‌کنم بزرگ‌ترین مسئله‌ی پیش روی ما، اثبات عملکرد این ژن‌ها باشد. بررسی این امر نیز به‌دلیل اینکه این ژن‌ها فقط در انسان‌ یافت می‌شود و نمی‌توان از آزمایش‌ روی نمونه‌های حیوانی استفاده کرد، دشواری‌های خاص خود را دارد.