دانشمندان صدای مومیایی سه هزار ساله را بازسازی کردند

نسیامون، کاهنی مصری بود که در زندگی‌اش با آوازخوانی خدای خود را در معبد کارنک در تبس عبادت می‌کرد. او پس از مرگ برحسب سنت مومیایی شد و به‌همراه سنگ‌نوشته‌ای با عبارت «نسیامون، پذیرفته‌شده» درون تابوت قرار گرفت. اکنون نسیامون تقریبا سه‌هزار سال پس از مرگش می‌تواند به لطف مجرای صوتی ساخته‌شده با فناوری چاپ سه‌بعدی دوباره صدایش را به گوش دیگران برساند. به‌گفته‌ی دیوید هوارد، متخصص دستگاه گفتاری در رویال هالووی دانشگاه لندن، نسیامون «آرزو داشت که صدایش به‌نحوی جاودانه شود».

دکتر هوارد و تیم او از دستگاه سی‌تی اسکن استفاده کردند تا نسخه‌ای از دهان و گلو نسیامون را با چاپگر سه‌بعدی بسازند. آن‌ها اندام‌های چاپ‌شده را  با حنجره‌ای مصنوعی ترکیب کردند تا صدایی را بازسازی کنند که در صورت زنده‌شدن دوباره‌ی نسیامون از مجرای صوتی‌اش بیرون می‌آمد.

تاکنون تیم پژوهشی تنها یک صدا را  از مومیایی ساخته است که به حروف صدادار در کلمات شباهت دارد؛ اما یافته‌های آن‌ها که روز پنجشنبه در نشریه‌ی ساینتیفیک ریپورتس منتشر شد، ممکن است مسیر را برای بازسازی و شنیدن صدای اشخاص باستانی هموار کند.

• مصر ده‌ها مومیائی جدید را در معرض دید عموم قرار داد
• ۱۰ اکتشاف عجیب و مرموز دنیای باستان‌شناسی

نای و دهان چاپ‌شده‌ی نسیامون (راست). نسیامون درون تابوتش در موزه‌ی لیدز در انگلیس (چپ)

در سپتامبر ۲۰۱۶، کارکنان موزه‌ی لیدز سیتی در انگلیس که از ۲۰۰ سال گذشته تاکنون سکونتگاه نسیامون بوده است، مومیایی را برای تصویرداری با دستگاه سی‌تی اسکن به بیمارستانی نزدیک منتقل کردند. اسکن کامپیوتری نشان داد که بخش زیادی از گلو او سالم باقی مانده است. به‌گفته‌ی جووان فلچر، مصرشناس در دانشگاه یورک انگلیس و نویسنده‌ی مقاله، فرایند مومیایی‌سازی موجب سالم‌ماندن گلو نسیامون شده است. او گفت

کیفیت فوق‌العاده‌ی نگه‌داری که به‌دست مومیایی‌کاران باستانی حاصل شده، بدان معنا است که مجرای صوتی نسیامون همچنان در وضعیت عالی قرار دارد.

تیم پژوهشی با استفاده از سی‌تی اسکن و چاپگر سه‌بعدی نسخه‌ای از مجرای صوتی بین حنجره و لب‌ها را چاپ کرد. دکتر هوارد سپس بلندگویی معمولی را برداشت و بخش شیپور آن را حذف و با مجرای صوتی چاپ‌شده جایگزین کرد.. او همچنین بلندگو را به کامپیوتر متصل کرد و به کمک آن توانست شکل‌موجی الکترونیکی بسازد که به نمونه‌ی استفاده‌شده در ابزارهای تبدیل متن به گفتار شباهت دارد. دستگاهی که دکتر هوارد ساخت، به‌عنوان حنجره‌ای مصنوعی عمل کرد. او درنهایت با استفاده از نرم‌افزار کامپیوتری موفق شد صدایی را تولید کند که با رفتن درون بلندگو و وارد شدن به مجرای صوتی چاپ‌شده حرف صدادار مومیایی را ساخت. دکتر هوارد گفت:

نسیامون قطعا در این لحظه نمی‌تواند صحبت کند؛ اما تصور می‌کنم کاملا پذیرفتنی است که بگویم یک روز می‌توان کلماتی ساخت که تا جای ممکن به کلمات اداشده توسط او شباهت داشته باشد.

دکتر هوارد در اداامه گفت تیم پژوهشی در آینده ممکن است با بهبود نرم‌افزار کامپیوتری مولفه‌هایی نظیر اندازه و حرکت زبان و موقعیت فک را نیز تخمین بزند. دکتر کاترین باکستر، متصدی باستان‌شناسی در موزه‌ی لیدز و نویسنده‌ی همکار مقاله گفت: «می‌توان نتیجه‌ی کار را به نمونه‌ی طبیعی نزدیک کرد. آیا ما می‌توانیم واقعا نسیامون را وادار کنیم تا کلمات اصلی نوشته‌شده روی تابوتش را بخواند؟» اگر چنین اتفاقی بیفتد، شاید مومیایی بتواند همان کلماتی را برای بازدیدکنندگان موزه روخوانی کند که پیش‌تر برای نوت، خدابانوی آسمان و بهشت در مصر باستان می‌خواند.

روزلین کمپل، زیست‌باستان‌شناس در مؤسسه‌ی تحقیقاتی گتی که در پژوهش مشارکت نداشته است، مقاله پژوهشگران را شگفت‌انگیز می‌داند. به‌گفته‌ی او نویسندگان از محدودیت‌های پژوهششان و پیچیدگی‌های بازسازی گذشته کاملا مطلع بوده‌اند همچنین بپیرو کوزی، متخصص دستگاه گفتاری در مؤسسه‌ی علوم و فناوری‌های شناختی در ایتالیا که بخشی از تیم پژوهشی سازنده‌ی صدای اوتزی مرد یخی در سال ۲۰۱۶ بود، پژوهش اخیر را شگفت‌انگیز اما نظری دانست. او گفت:

حتی اگر ما مشخصات هندسی سه‌بعدی دقیق دستگاه صوتی مومیایی را دراختیار داشته باشیم، قادر به بازسازی دقیق صدای اصلی او نخواهیم بود.