کشف شواهد بیشتر از تلاقی میان انسان مدرن و انسان‌تبار دنیسووا در جنوب‌شرقی آسیا
جزیره‌ی جنوب‌شرقی آسیا مجموعه‌ای از رکوردهای فسیلی بزرگ و جذاب انسان‌تباران جهان را در خود جای داده است؛ اما پژوهشی جدید نشان می‌دهد احتمالا گونه‌های انسان ماقبل تاریخ دیگری نیز در این منطقه وجود داشته که فسیل آن‌ها هنوز کشف نشده است. ازجمله‌ی این گونه‌ها انسان‌تباران دنیسووا هستند که تاکنون هزاران کیلومتر دورتر در غارهایی در سیبری و فلات تبت پیدا شده‌اند.
مطالعه‌ای جدید که در مجله‌ی Nature Ecology and Evolution منتشر شده است، شواهدی ژنتیکی ارائه می‌دهد که حاکی از آن است انسان‌های مدرن (انسان خردمند یا هومو ساپینس) با انسان‌تباران دنیسووا در این منطقه آمیزش کرده‌اند. این در حالی است که فسیل انسان‌تبار دنیسووا هرگز در این منطقه پیدا نشده است.
به‌گزارش ساینس‌الرت، پژوهشگران مدرکی پیدا نکردند که نشان دهد اجداد مردمان امروزی جزیره‌ی جنوب‌شرقی آسیا با هر یک از دو گونه‌ی انسان‌تباری تلاقی پیدا کرده‌اند که شواهد فسیلی آن‌ها در این منطقه موجود است. منظور از این دو گونه، انسان فلورسی از فلورس اندونزی و انسان لوزونی از لوزون فیلیپین است. درمجموع، این مطالعه تصویری جالب، ولی همچنان ناقص از اجداد تکاملی انسان در جزیره‌ی جنوب‌شرقی آسیا ترسیم می‌کند.
پژوهشگران هنوز از رابطه‌ی دقیق میان انسان فلورسی و انسان لوزونی و سایر درخت خانوادگی انسان‌تباران بی‌اطلاع هستند. دو گونه‌ی مذکور مشخصا کوتاه‌قامت بودند. یافته‌های پژوهشگران موجب این احتمال می‌شود که شاید فسیل‌هایی از انسان‌تباران دنیسووا در جزیره‌ی جنوب‌شرقی آسیا وجود داشته باشد که هنوز کشف نکرده باشیم یا ممکن است آن‌ها را پیدا کرده باشیم؛ اما به‌عنوان گونه‌ی دیگری از انسان نام‌گذاری کرده باشیم.
سوابق ابزارهای سنگی نشان می‌دهد هر دو گونه‌ی انسان فلورسی و انسان لوزونی از جمعیت‌های انسان راست‌قامت منشأ گرفته‌اند که حدود هفتصدهزار سال پیش در جزیره ساکن بودند. انسان راست‌قامت اولین انسان باستانی شناخته شده است که از آفریقا خارج شد و حداقل ۱/۶ میلیون سال پیش اولین‌بار به جزیره‌ی جنوب‌شرقی آسیا رسید. این بدان‌معنا است که اجداد انسان فلورسی و انسان لوزونی از اجداد انسان‌های مدرن در آفریقا حدود دومیلیون سال پیش قبل از مسافرت انسان راست‌قامت منشعب شدند. انسان‌های مدرن بسیار دیرتر از آفریقا خارج شدند و احتمالا حدود هفتاد تا پنجاه‌هزار سال پیش به جزیره‌ی جنوب‌شرقی آسیا رسیدند.
انسان خردمند در سفرش به خارج از آفریقا حدود هفتادهزار سال پیش با انسان‌تباران نزدیک دیگری که قبلا در اوراسیا ساکن شده بودند، ملاقات و با آن‌ها تلاقی پیدا کرد. اولین مورد از این برخوردها با نئاندرتال‌ها صورت گرفت و این تلاقی‌ها دلیل ۲ درصد تبار ژنتیکی نئاندرتال است که در غیرآفریقایی‌های امروزی دیده می‌شود. برخوردهای دیگر شامل انسان‌تبار دنیسووا می‌شود. این گونه فقط براساس تجزیه‌و‌تحلیل DNA استخوان انگشتی توصیف شده که در غار دنیسووا در سیبری کشف شده است.
تعداد انگشت‌شماری از فسیل‌های انسان‌تبار دنیسووا پیدا شده است. یکی از این فسیل‌ها، این استخوان آرواره است که در غاری در تبت کشف شده
جالب است که بیشترین آثار اجدادی انسان‌تبار دنیسووا در جمعیت‌های انسانی امروزی در جزیره‌ی جنوب‌شرقی آسیا و قاره‌ی سابق ساهول (گینه‌ی نو و استرالیا) دیده می‌شود. این امر به‌احتمال زیاد نتیجه‌ی تلاقی محلی میان انسان‌تباران دنیسووا و انسان‌های مدرن است؛ اگرچه فسیل انسان‌تباران دنیسووا برای حمایت از این تئوری وجود ندارد.
پژوهشگران توالی‌های ژنوم بیش از چهارصد فرد زنده‌ی امروزی را جست‌وجوی کردند که بیش از دویست فرد از ساکنان جزیره‌ی جنوب‌شرقی آسیا را شامل می‌شد. هدف آن‌ها پیداکردن توالی‌هایی بود که مربوط به انسان‌تباران گذشته است. آن‌ها شواهد ژنتیکی را پیدا کردند که نشان می‌داد اجداد مردم امروزی ساکن در جزیره‌ی جنوب‌شرقی آسیا با انسان‌تباران دنیسووا تلاقی پیدا کرده بودند، درست همان‌طورکه گروه‌های بسیاری در خارج از آفریقا با نئاندرتال‌ها تلاقی پیدا کردند.
بااین‌همه، پژوهشگران شاهدی درباره‌ی تلاقی با گونه‌های دورتر انسان فلورسی و انسان لوزونی و حتی انسان راست‌قامت پیدا نکردند. این نتیجه‌ای مهم است؛ زیرا جزیره‌ی جنوب‌شرقی آسیا هزاران کیلومتر از سیبری فاصله دارد و یکی از رکوردهای فسیلی غنی و متنوع انسان‌تباران در جهان را شامل می‌شود؛ بنابراین، فسیل‌های بیشتری وجود دارد که هنوز کشف نشده است.
پس انسان‌تباران دنیسووا کجا هستند؟
دو احتمال هیجان‌انگیز وجود دارد که ممکن است نتایج ژنتیکی حاضر را با شواهد فسیلی سازگار کند.
- ممکن است انسان‌تباران دنیسووا در مناطقی از جزیره‌ی جنوب‌شرقی آسیا با انسان‌های خردمند تلاقی پیدا کرده باشند که فسیل‌های انسان‌تباران در آن هنوز پیدا نشده است. یکی از مکان‌های احتمالی سولاوِسی (از جزایر اندونزی) است که در آن ابزارهای سنگی با قدمت حداقل دویست‌هزار سال پیدا شده است. دیگری استرالیا است که در آن اخیرا مصنوعات ۶۵ هزار ساله‌ی منتسب به انسان مدرن در پناهگاهی سنگی در آرنهم‌لند پیدا شده است.
- شاید لازم باشد درباره‌ی تفسیر خود از فسیل‌های انسان‌تبارانی بازنگری کنیم که در جزیره‌ی جنوب‌شرقی آسیا کشف شده است. فسیل‌های تأییدشده انسان‌تباران دنیسووا بسیار نادر هستند و تاکنون فقط در آسیای‌مرکزی یافت شده‌اند. بااین‌حال، شاید انسان‌تباران دنیسووا ازنظر اندازه و شکل بسیار متنوع‌تر از چیزی بوده باشند که تصور می‌کنیم. این یعنی ممکن است قبلا آن‌ها را در جزیره‌ی جنوب‌شرقی آسیا پیدا کرده؛ ولی نام دیگری به آن‌ها داده باشیم.
با‌توجه‌به اینکه اولین شواهد استقرار انسان‌تباران در این منطقه مربوط به زمان قبل از واگرایی میان انسان‌های مدرن و انسان‌تباران دنیسووا است، نمی‌توان با اطمینان گفت آیا این منطقه در کل این دوران به‌طور پیوسته در اشغال انسان‌تباران بوده است. پس، ممکن است انسان فلورسی و انسان لوزونی و نیز اشکال بعدی انسان راست‌قامت درمقایسه‌با آنچه درحال‌حاضر تصور می‌شود، به انسان‌های مدرن نزدیک‌تر بوده باشند و حتی ممکن است مسئول آثار اجدادی انسان‌تباران دنیسووا باشند که امروزه در جمعیت‌های انسانی جزیره‌ی جنوب‌شرقی آسیا دیده می‌شود.
اگر این تفسیر واقعیت داشته باشد، بدان‌معنا است که انسان‌تباران دنیسووا از دید ما پنهان مانده‌اند و به‌عنوان انسان فلورسی و انسان لوزونی یا انسان راست‌قامت شناسایی شده‌اند. مطالعات باستان‌شناسی و DNA و پروتئومیک آینده می‌تواند به حل این معما کند.