قوم گناهکار کتاب مقدس احتمالا در اثر برخورد سنگ فضایی نابود شد

وقتی ساکنان شهری باستانی در خاورمیانه که اکنون تال‌الحمام نامیده می‌شود، در یک روز معمولی در حدود ۳۶۰۰ سال پیش به سراغ کسب‌وکار روزانه خود رفتند، هیچ ایده‌ای نداشتند که سنگ فضایی یخی و ناپیدایی با سرعت تقریبا ۶۱ هزار کیلومتر بر ساعت در حال نزدیک‌ شدن به آن‌ها است.

سنگ فضایی چشمک‌زنان از درون جو عبور کرد و در ارتفاع چهار کیلومتری از سطح زمین، همچون بمبی عظیم منفجر شد. این انفجار نزدیک به هزار برابر قدرتمندتر از بمب اتمی هیروشیما بود. ساکنان شهر درحالی‌که وحشت‌زده به سنگ مرگبار خیره شده بودند، در آن واحد بینایی‌شان را از دست دادند. دمای هوا به‌سرعت به فراتر از دو هزار درجه سانتی‌گراد افزایش یافت. لباس‌ها و چوب‌ها بلافاصله آتش گرفتند و شمشیرها، نیزه‌ها، خانه‌های خشتی و ظروف سفالی شروع به ذوب‌ شدن کردند. تقریبا در یک لحظه، کل شهر در آتش سوخت.

چند ثانیه بعد، موج شوکی عظیم شهر را در هم‌ کوبید. این موج که با سرعت تقریبا ۱۲۰۰ کیلومتر بر ساعت در حال حرکت بود، بیش از شدیدترین تورنادو ثبت‌شده تاکنون قدرت داشت. باد مهلک شهر را درنوردید، تک‌تک ساختمان‌ها را از بین برد و بقایای مخلوط‌شده را در دره بعدی منفجر کرد. از ۸ هزار جمعیت شهر، هیچ‌کس زنده نماند و تمام حیوانات نیز نابود شدند. اجساد آن‌ها ازهم‌پاشیده و استخوان‌هایشان به قطعات کوچک تبدیل شد.

تقریبا یک دقیقه بعد، در ۲۲ کیلومتری غرب تال‌الحمام، طوفان ناشی از انفجار به شهر باستانی اریحا در فلسطین امروزی اصابت کرد. دیوارهای اریحا در اثر این ضربه فروریخت و شهر با خاک یکسان شد. تمام وقایع توصیف‌شده، به نقطه اوج میخکوب‌کننده فیلمی هالیوودی شباهت دارد. چگونه می‌دانیم تمام این اتفاقات واقعا هزاران سال پیش در نزدیکی دریای مرده در اردن امروزی رخ داد؟

به‌ دست‌ آوردن پاسخ به تقریبا ۱۵ سال کاوش‌های طاقت‌فرسا به‌ دست صدها نفر نیاز داشت. علاوه‌ بر این، بیش از ۲۰ دانشمند در ۱۰ ایالت آمریکا و همچنین کانادا و جمهوری چک برای حل معمای شهر تال‌الحمام، مواد کاوش‌شده را به‌دقت تجزیه‌وتحلیل کردند. گروه پژوهشی نتایج یافته‌هایش را به‌تازگی در نشریه ساینتیفیک ریپورتس منتشر کرده است. ۲۱ نویسنده‌ی متخصص در چندین رشته مختلف شامل باستان‌شناسی، زمین‌شناسی، ژئوشیمی، ژئومورفولوژی، کانی‌شناسی، دیرین‌گیاه‌شناسی، رسوب‌شناسی، پزشکی و متخصصان برخورد کیهانی در نگارش مقاله مشارکت کردند.

سال‌ها پیش، وقتی باستان‌شناسان به کاوش‌های شهر ویران‌شده توجه کردند، توانستند به وجود لایه‌ای سیاه و درهم‌آمیخته از زغال، خاکستر، خشت خام ذوب‌شده و سفال ذوب‌شده با ضخامت تقریبا ۱٫۵ متر پی ببرند. به‌وضوح می‌شد فهمید که طوفان آتشی شدید، مدت‌ها قبل شهر را نابود کرده بود. این نوار سیاه بعداً لایه ویرانی نامیده شد. هیچ‌کس دقیقا نمی‌دانست چه اتفاقی افتاده بود؛ اما لایه مورد بحث در اثر آتشفشان، زمین‌لرزه یا جنگ تشکیل نشده بود. هیچ‌کدام از این رخدادها توانایی ذوب فلز، خشت خام و سفال را ندارند.

پژوهشگران برای فهمیدن آنچه می‌توانست رخ داده باشد، با استفاده از محاسبه‌گر آنلاین برخورد، سناریوهایی را مدل‌سازی کردند که با شواهد تطابق داشتند. این محاسبه‌گر که به‌ دست متخصصان برخورد ساخته شده است، به پژوهشگران امکان می‌دهد بسیاری از جزئیات رویداد برخوردی کیهانی را بر اساس رویداد‌های برخوردی شناخته‌شده و انفجارهای هسته‌ای تخمین بزنند.

به‌ نظر می‌آید عامل حادثه تال‌الحمام، سیارک کوچکی مشابه با نمونه‌ای بود که ۸۰ میلیون درخت را در سال ۱۹۰۸ در تونگوسکا نابود کرد. این سنگ فضایی نسخه‌ای بسیار کوچک‌تر از سنگ عظیمی بود که ۶۵ میلیون سال قبل موجب انقراض دایناسورها شد. با شناختن عامل احتمالی، اکنون پژوهشگران باید آنچه در روز برخورد در تال‌الحمام رخ داد، اثبات می‌کردند.

مطالعه پژوهشگران، مجموعه‌ای واقعا گسترده از شواهد را فاش کرد. در محوطه، دانه ماسه‌های ریز شکسته‌ای به نام کوارتزهای ضربه‌دیده وجود دارد که در فشار ۷۲۵ هزار پوند در اینچ مربع (۵ گیگاپاسکال) شکل می‌گیرند. برای درک بزرگی این مقدار فشار، تصور کنید که ۶ تانک ۶۸ تنی مدل آبرامز روی انگشت شست شما قرار گرفته است.

تصاویر میکروسکوپ الکترونی از ترک‌های متعدد کوچک در دانه‌های کوارتز ضربه‌دیده

لایه ویرانی حاوی الماس‌واره‌های ریزی نیز است که همان‌طور که از نامشان برمی‌آید، به سختی الماس هستند. هرکدام از الماس‌واره‌ها کوچک‌تر از ویروس آنفلوانزا است. به‌ نظر می‌آید چوب و گیاهان موجود در ناحیه در اثر فشار و دمای بالای گلوله آتشین، به‌طور آنی به این مواد الماس‌مانند تبدیل شدند. آزمایش‌ها با ابزارهای آزمایشگاهی نشان داد که خشت خام و سفال به جوش‌آمده در تال‌الحمام در دمای بالای ۱۵۰۰ درجه سانتی‌گراد به مایع تبدیل شد. این حرارت برای ذوب خودرو در ظرف مدت چند دقیقه کفایت می‌کند.

لایه ویرانی همچنین توپ‌های ریزی از مواد ذوب‌شده‌ی کوچک‌تر از ذرات گردوغبار موجود در هوا در بر داشت. این مواد با نام گویچه از آهن و ماسه تبخیرشده در دمای فراتر از ۱۵۹۰ درجه سانتی‌گراد تشکیل شده‌اند. علاوه‌ بر این، سطوح سفال و شیشه‌ذوب با دانه‌های فلزی ذوب‌شده شامل ایریدیوم با نقطه ذوب ۲۴۶۶ درجه سانتی‌گراد، پلاتینیوم با نقطه ذوب ۱۷۶۸ درجه سانتی‌گراد و زیرکونیم سیلیکات با نقطه ذوب ۱۵۴۰ درجه سانتی‌گراد لکه‌دار شده‌اند.

در مجموع، تمام شواهد اشاره‌شده نشان می‌دهند که درجه حرارت شهر به فراتر از دمای آتشفشان، جنگ و آتش‌سوزی معمولی افزایش یافته بود. تنها فرایند طبیعی باقی‌مانده برای توجیه شکل‌گیری شواهد موجود، برخورد کیهانی است. دانشمندان در محوطه‌های برخوردی شناخته‌شده نظیر تونگوسکا و دهانه چیکسولوب که در اثر برخورد سیارک قاتل دایناسورها ایجاد شده است، شواهد مشابه یافته‌اند.

یک معما همچنان بدون پاسخ بود: چرا تال‌الحمام و بیش از صد ناحیه سکونتگاهی دیگر پس از حادثه برخورد سنگ فضایی، به‌ مدت چندین قرن رها شدند. شاید سطوح بالای نمک رسوب‌کرده در جریان رویداد برخوردی، رشد محصولات کشاورزی را غیر ممکن کرده بود. پژوهشگران هنوز مطمئن نیستند؛ اما تصور می‌کنند که انفجار احتمالا سطوحی سمی از آب نمک دریای مرده را در سرتاسر دره تبخیر کرده یا پاشیده بود. بدون محصولات کشاورزی، هیچ‌کس نمی‌توانست تا ۶۰۰ سال در دره زندگی کند؛ تا اینکه بارندگی حداقلی در این اقلیم بیابانی، نمک را از زمین‌های کشاورزی خارج کرد.

این احتمال وجود دارد که روایت شفاهی ویرانی شهر برای نسل‌ها سینه به سینه نقل شده بود تا آنکه به‌عنوان داستان سدوم در کتاب مقدس ثبت شد. کتاب مقدس در این داستان، ویرانی دو نقطه شهری در نزدیکی دریای مرده را شرح می‌دهد و می‌گوید خداوند دو فرشته را برای مجازات مردم گناهکار سدوم فرستاد. قرآن نیز بدون آنکه نامی از سدوم بیاورد، نابودی این شهر را در داستان لوط شرح داده است. «روزی که لوط از شهر خارج شد، سنگ و آتش از آسمان بارید و تمام آن‌ها را نابود کرد.»

آیا داستان سدوم می‌تواند یک گزارش عینی باستانی باشد؟ اگر چنین باشد، ویرانی تال‌الحمام ممکن است پس از تخریب روستای ابو هریره در سوریه در تقریبا ۱۲,۸۰۰ سال پیش، دومین نابودی قدیمی سکونتگاهی انسانی در اثر رویداد برخوردی کیهانی باشد. مهم‌تر از همه، این روایت می‌تواند نخستین گزارش مکتوب از چنین رویداد فاجعه‌باری محسوب شود.

انفجارهای هوایی هم‌اندازه با تونگوسکا نظیر آنچه در تال‌الحمام رخ داد، می‌توانند کل شهرها و مناطق را نابود کند. آن‌ها در دنیای امروز نیز برای بشریت تهدید به شمار می‌آیند. تا سپتامبر ۲۰۲۱، دانشمندان بیش از ۲۶ هزار سیارک نزدیک زمین و صدها دنباله‌دار کوتاه‌مدت نزدیک زمین را شناسایی کرده‌اند. یکی از این سنگ‌های فضایی یک روز به طرز اجتناب‌ناپذیر به زمین برخورد خواهد کرد. میلیون‌ها جرم بیشتر هنوز کشف نشده‌اند و برخی از آن‌ها ممکن است اکنون در مسیر اصابت با زمین قرار داشته باشند.

تا وقتی تلسکوپ‌های در حال گردش در مدار یا نمونه‌های موجود روی زمین، این اجرام سرگردان را شناسایی نکنند، جهان ممکن است درست مانند مردم تال‌الحمام هیچ هشداری نداشته باشد. خوشبختانه ناسا به‌زودی با پرتاب مأموریتی به‌ نام دارت، تلاش خواهد کرد تا آزمایشی برای انحراف مسیر حرکت سیارکی به نام دیمورفوس اجرا کند. اگر این آزمایش موفقیت‌آمیز باشد، نشان می‌دهد که می‌توانیم از وقوع رویداد برخوردی بعدی جلوگیری کنیم.