انسان‌ها هزاران سال پیش مرگ‌بارترین پرنده جهان را پرورش می‌دادند

کاسواری جنوبی اغلب به‌عنوان خطرناک‌ترین پرنده جهان در نظر گرفته می‌شود. زیستگاه طبیعی این پرنده در جنگل‌های گینه نو و شمال استرالیا است. کاسواری جنوبی پرنده‌ای خجالتی و پنهان‌کار است؛ ولی در اسارت می‌تواند تهاجمی شود.

سال ۲۰۱۹، مردی فلوریدایی براثر ضربه‌های یک کاسواری جان باخت. این پرندگان با کسانی که قصد دارند آن‌ها را شکار کنند، با مهربانی برخورد نمی‌کنند. برای مثال، سال ۱۹۶۲ یک کاسواری با حمله نوجوانی استرالیایی مواجه شد؛ اما با استفاده از پنجه‌های چهاراینچی‌اش به گردن پسر ضربه زد و گلوی او را برید. به‌عبارت‌دیگر، کاسواری پرنده‌ای نیست که بتوان مدت زیادی را با او در مکانی مشترک و در فاصله نزدیک ماند.

طبق شواهد جدید، مردم باستانی گینه نو از هجده‌هزار سال پیش ممکن است جوجه‌های کاسواری را تا نزدیکی بزرگ‌سالی پرورش می‌دادند. این احتمالا اولین نمونه شناخته‌شده از پرورش پرندگان به‌دست انسان است. به‌گفته‌ کریستینا داگلاس، باستان‌شناس دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا و نویسنده اصلی مطالعه‌ای که در مجله PNAS منتشر شده است، «این زمان هزاران سال قبل‌تر از اهلی‌شدن مرغ است».

کاسواری‌ها پرندگان فاقد قدرت پرواز و بومی گینه نو و استرالیا هستند. آن‌ها معمولا مقابل انسان‌ها احتیاط می‌کنند؛ اما اگر خشمگین شوند، ممکن است حمله کنند

اولین انسان‌ها حداقل ۴۲ هزار سال پیش وارد گینه نو شدند. این مردم دریافتند جنگل‌های بارانی زیر سلطه کاسواری‌های بزرگ و تندخویی است که پاهای چنگال‌مانندی دارند. آن‌ها درنهایت نحوه بهره‌گیری از آن‌ها را یاد گرفتند.

در کاوش‌ پناهگاه‌های سنگی در ارتفاعات شرقی جزیره، سوزان بولمر، باستان‌شناسی از نیوزیلند، با همکاری پژوهشگران دیگر، دست‌ساخته‌ها و بقایای پرندگان را جمع کرد و آن‌ها را به موزه ملی و گالری هنر پاپوآ گینه نو برد. در میان بقایا، ۱،۰۱۹ قطعه پوسته تخم کاسواری پیدا شد که احتمالا از آشیانه‌های کاسواری وحشی برداشته شده بود.

ساکنان این پناهگاه‌های سنگی با این تخم‌ها چه می‌کردند؟ دکتر داگلاس و همکارانش پوسته‌ها را با استفاده از میکروسکوپ لیزری سه‌بُعدی اسکن کردند. آن‌ها با استفاده از مدل‌سازی آماری و مقایسه با تخم شترمرغ‌های امروزی و بررسی دقیق ریزساختارهای پوسته مشخص کردند که طول هر تخم سالم چقدر بوده است.

چنگال درنده و یک دسته تخم کاسواری جنوبی

برخی از تخم‌ها در ابتدای مراحل رشد آثار سوختگی را نشان می‌دادند که حاکی از آن بود که پخته شده‌اند؛ اما قطعات زیادی خصوصا قطعاتی که به حدود یازده تا نُه‌هزار سال پیش مربوط می‌شد، به تخم‌هایی تعلق داشتند که جنین درون آن‌ها تقریبا کاملا رشد کرده بود.

دکتر داگلاس در حمایت از ادعایش به برخی از مردمان بومی جزیره اشاره می‌کند که گوشت و پر کاسواری را به‌عنوان کالاهای تجاری و آیینی ارزشمند می‌دانند. آن‌ها هنوز جوجه‌های کاسواری را از تخم‌هایی که از لانه‌های وحشی درآورده‌اند، پرورش می‌دهند. جوجه‌ها به‌راحتی از روی انسان نقش‌پذیری می‌کنند و نسبتا مهارشدنی هستند و فقط هنگام بلوغ خطرناک می‌شوند.

درحالی‌که جمع‌آوری تخم‌ها و پرورش جوجه‌ها مرحله اولیه اهلی‌کردن است، بعید به‌نظر می‌رسد که هشت‌هزار سال پیش، کاسواری‌ها مانند مرغ‌ها کاملا به‌دست انسان پروش داده می‌شدند.

طبق نتیجه‌گیری پژوهشگران، اگر ساکنان اولیه گینه نو کاسواری‌ها را پرورش می‌دادند، از اولین انسان‌های شناخته‌شده‌ای بوده‌اند که با روشی معین و باقاعده پرندگان را رام کرده‌اند. مگان هیکس، باستان‌شناس کالج هانتر در نیویورک گفت:

این یافته‌ها ممکن است به‌طور اساسی جدول زمانی و جغرافیای شناخته‌شده از اهلی‌کردن را تغییر دهد. درحالی‌که پستانداران شناخته‌ترین موارد اولیه هستند، اکنون می‌دانیم باید تعامل میان انسان‌ها با پرندگان را بیشتر در کانون توجه قرار دهیم.

کاسواری جنوبی در ساحل شلوغی در کوئینزلند استرالیا پرسه می‌زند

پوسته‌های تخم‌ها از موضوع جالب دیگری نیز حکایت می‌کند. پژوهشگران براساس الگوهای موجود در تخم‌ها، پیشنهاد می‌کنند که انسان‌ها تخم‌ها را عمدا در روزهای آخر جوجه‌کشی برمی‌داشتند. این کار ساده‌ای نیست؛ زیرا پیداکردن لانه‌های کاسواری اغلب دشوار است و نرهای عصبانی از آن‌ها محافظت می‌کنند و دوره جوجه‌کشی تخم‌های آن‌ها حدودا پنجاه روز است.

به‌گفته دکتر داگلاس، مردم باستانی گینه نو برای اینکه تخم‌های کاسواری را به‌منظور خوردن یا جوجه‌کشی در مراحل ثابتی از رشد به‌دست آوردند، باید می‌دانستند که کاسواری‌ها چه زمانی و در کجا لانه می‌سازند. این دقت حاکی از دانش پیچیده این مردمان و حتی تبحر آن‌ها در مدیریت حرکات کاسواری‌ها است. دکتر داگلاس گفت: «افرادی که در جوامع جست‌وجوگر غذا زندگی می‌کردند، این دانش اساسی از محیط را داشتند؛ بنابراین، می‌توانستند آن را به‌گونه‌ای مدیریت کنند که قبلا تصور نمی‌کردیم.»

اِیپریل اِم. بیساو، رئیس گروه مردم‌شناسی در کالج وسار می‌افزاید:

مطالعه جدید نمونه‌ای عالی است که نشان می‌دهد چگونه کوچک‌ترین و شکننده‌ترین بقایای گذشته می‌تواند حاوی شواهدی از آداب و رسوم فرهنگی مهم باشد. از تکنیک‌های توصیف‌شده می‌توان در مکان‌های دیگر استفاده کرد تا درک ما از این موضوع افزایش پیدا کند که مدت‌ها پیش از اهلی‌کردن مرغ، پرندگان برای انسان‌ها چقدر مهم بوده‌اند.