وایکینگ‌ها دقیقا هزار سال پیش در آمریکای شمالی زندگی می‌کردند
۶ دهه پیش، زوجی باستان‌شناس بقایای سکونتگاهی را در بخش بادخیز شمالی جزیره نیوفاندلند کانادا یافتند. هشت ساختار چوبی محوطه، یادآور ساختمان‌های وایکینگ در گرینلند است و آثار باستانی یافت‌شده در آنجا، ازجمله پین شنل برنزی بدون شک در سبک نورس (اسکاندیناویایی) هستند.
دانشمندان اکنون باور دارند در محوطه یادشده با نام «لانس او مدوز»، وایکینگ‌هایی سکونت داشتند که از گرینلند آمده بودند. تا به امروز، لانس او مدوز تنها محوطه به‌طور قطع شناسایی‌شده‌ی وایکینگ‌ها، خارج از گرینلند در قاره آمریکا محسوب می‌شود.
بااین‌حال، همچنان پرسش‌های بسیاری درباره لانس او مدوز وجود دارد: دقیقا چه کسی در آن سکونت داشت؟ چرا؟ و احتمالا از همه مهم‌تر، محوطه از چه زمانی مسکونی بود؟ تعیین عمر سکونتگاه، چالش‌برانگیز بوده است. اندازه‌گیری رادیوکربن آثار باستانی لانس او مدوز، کل دوران وایکینگ‌ها را از اواخر قرن ۸ تا پایان قرن ۱۱ میلادی تعیین کرد.
اما دانشمندان در پژوهشی جدید که هفته گذشته در نشریه نیچر منتشر شد، پاسخ‌هایی تازه را برای معمای سکونت وایکینگ‌ها در آمریکای شمالی ارائه داده‌اند. پژوهشگران با تجزیه‌وتحلیل رد طوفان خورشیدی نادر در حلقه‌های درخت چوب یافت‌شده در محوطه، زمان سکونت کاوشگران وایکینگ در نیوفاندلند کانادا را قاطعانه مشخص کردند: سال ۱۰۲۱ پس از میلاد یا دقیقا هزار سال پیش.
مایکل دی، زمین‌شناس در دانشگاه گرونینگن هلند و نویسنده مطالعه به نیویورک تایمز گفت انجام بررسی دقیق‌تر درباره زمان سکونت وایکینگ‌ها در لانس او مدوز، مهم است؛ زیرا این نخستین‌بار بود که کسانی از اقیانوس اطلس عبور کردند. تعیین تاریخ دقیق به نشانه‌گذاری نقطه‌ای عطف در تاریخ مهاجرت انسان در سرتاسر سیاره کمک می‌کند.
دکتر دی و همکارانش به‌منظور تعیین زمان سکونت در محوطه با دقت بسیار بیشتر، سه تکه چوب جمع‌آوری‌شده از لانس او مدوز در دهه ۱۹۷۰ را تجزیه‌وتحلیل کردند. هر تکه چوب که از درختی متفاوت منشأ می‌گیرد و هنوز پوست بیرونی‌اش را دارد، به‌طور دقیق با ابزار فلزی، احتمالا تبر بریده شده بود. به‌گفته مارگوت کویتمز، باستان‌شناس در دانشگاه گرونینگن و عضو تیم پژوهشی، این نشان می‌دهد که وایکینگ‌ها آن چوب را بریدند؛ «زیرا مردم بومی از ابزارهای فلزی استفاده نمی‌کردند.»
دکتر کویتمز مقدار کمی از چوب حلقه‌های درخت هر تکه را در آزمایشگاه برید. او گفت «این کار مانند کشیدن مو از ماست بود. من از اسکالپل (تیغ جراحی) استفاده کردم؛ اما گاهی اوقات حتی آن هم خیلی ضخیم بود.»
تصویر میکروسکوپی یکی از قطعات چوب لانس او مدوز که به‌دست پژوهشگران بررسی شد.
تیم پژوهشی با کار روی آن نمونه‌ها که هرکدام نماینده یک سال از رشد درخت هستند، کربن موجود در چوب را جدا کردند. تمام آن کربن در اصل از جو زمین آمده است. دکتر دی گفت «این کربن با فتوسنتز جذب می‌شود.»
بخش عمده کربن موجود در جو، کربن ۱۲ است؛ اتمی پایدار با ۶ پروتون و ۶ نوترون. تنها کسری ناپایدار، رادیواکتیو کربن ۱۴ یا رادیوکربن است. این ایزوتوپ کربن زمانی تولید می‌شود که پرتوهای کیهانی (ذرات پرانرژی ساطع‌شده از خورشید یا فراتر از منظومه شمسی) با اتم‌های موجود در جو زمین برهمکنش می‌کنند.
دانشمندانی که پرتوهای کیهانی را مطالعه می‌کنند، قبلا تصور می‌کردند که این ذرات به‌صورت رگباری نسبتا پیوسته از راه می‌رسند؛ بدین معنا که نسبت کربن ۱۴ به کربن ۱۲ در جو تا حد زیادی درطول زمان ثابت مانده است. اما سال ۲۰۱۲، پژوهشگران دو درخت سدر را در ژاپن یافتند که به‌طرز عجیب سطوح بالایی از رادیوکربن را از سال ۷۷۴ تا ۷۷۵ پس از میلاد در حلقه‌هایشان ثبت کرده بودند.
کشف مورد بحث اکنون به احترام فوسا میاک، کاشف آن و فیزیکدان پرتوهای کیهانی در دانشگاه ناگویا ژاپن، رویداد میاک نامیده می‌شود. از آن زمان تاکنون، دیگر رویدادهای میاک در حلقه‌های چوب مشاهده شده‌اند؛ اما همچنان به‌شدت نادر محسوب می‌شوند. دکتر دی گفت «در حال حاضر، فقط سه یا چهار مورد در تمام ۱۰ هزار سال گذشته داریم.»
اما با وجود کمیابی شدید، به‌طرز غیرمنتظره یک رویداد میاک دیگر در عصر وایکینگ‌ها در ۹۹۲ تا ۹۹۳ پس از میلاد رخ داد. درختان یافت‌شده در سرتاسر جهان، سطح بالایی از کربن ۱۴ را در حوالی آن زمان ثبت کردند و چوب پیداشده در لانس او مدوز نیز نباید از این قاعده مستثنی باشد. دکتر دی و همکارانش به امید تعیین عمر تنها سکونتگاه تأییدشده وایکینگ‌ها در آمریکا، به اتحاد غیرمنتظره درخت‌گاه‌شماری (مطالعه حلقه‌های درخت) و اخترفیزیک رو آوردند. دکتر دی گفت «ما فهمیدیم که این کار می‌تواند بازی را تغییر دهد.»
پژوهشگران دریافتند سه تکه چوب آن‌ها همگی افزایش درخورتوجهی را در رادیوکربن نشان می‌دهند که از ۲۸ حلقه قبل از پوست بیرونی‌شان آغاز می‌شود. تیم پژوهشی نتیجه گرفت که حلقه ۲۸ باید به سال ۹۹۳ پس از میلاد مربوط باشد. آن‌ها براساس نسبت‌های کربن ۱۴ به کربن ۱۲ اندازه‌گیری‌شده در چوب که به روش‌های شناخته‌شده در طول قرن‌ها تغییر می‌کند، رویدادهای میاک قبلی و بعدی را رد کردند.
دکتر دی گفت با تعین تاریخ حلقه درونی درخت، «تمام آنچه باید انجام دهید، شمارش تا زمان رسیدن به لبه برش است.» پژوهشگران حساب کردند که سه تکه چوب تجزیه‌وتحلیل‌شده، همگی در سال ۱۰۲۱ به زمین افتادند.
استوارت منینگ، باستان‌شناس در دانشگاه کرنل و مدیر آزمایشگاه حلقه درخت کرنل که در پژوهش مشارکتی نداشت، به نیویورک تایمز گفت «تاکنون، برآوردها از زمان اشغال لانس او مدوز، عمدتا ارزیابی‌های حدسی بوده‌اند؛ [اما اکنون] این مدرک محکم و مشخصی است که به یک سال مربوط می‌شود.»
بااین‌حال، ماتیاس نوردویگ، تاریخ‌شناس متخصص در ادبیات و فرهنگ نورس باستان می‌گوید هنوز تمام اسرار لانس او مدوز فاش نشده است و باید جزئیات بیشتری را درباره سکونتگاه‌های وایکینگ این محوطه شناخت. او افزود «این محوطه چه اهمیتی داشت و وایکینگ‌ها از آنجا به کجا رفتند؟»
نظرات