بزرگ‌ترین خزنده پرنده زمین عجیب‌تر از چیزی بود که فکر می‌کردیم

پتروسور کتزلکوآتلوس نورتروپی (Quetzalcoatlus northropi) بزرگ‌ترین جانور پرنده‌ی شناخته‌شده است که بیش از ۶۷ میلیون سال پیش، روی زمین زندگی می‌کرد. اکنون، پژوهش‌های جدیدی درباره‌ی این موجود و خویشاوند کوچک‌تر تازه‌کشف‌شده‌ی آن، یعنی کتزلکوآتلوس لاسونی (Quetzalcoatlus lawsoni)، ایده‌ی بهتری از نحوه‌ی پرواز این جانور به ما می‌دهد.

دانش ما درباره‌ی کتزلکوآتلوس نورتروپی مبتی‌بر صدها فسیل کشف‌شده در تگزاس امروزی است و روش برخاستن آن از زمین برای پرواز موضوع بحث و اختلاف‌نظر دانشمندان بوده است. برخی گفته‌اند این جانور پیش از پرواز مانند آلباتروس می‌دوید تا سرعتش را زیاد کند. برخی نیز اظهار کرده‌اند که مانند خفاش نوک بال‌هایش را به‌شدت حرکت می‌داد تا بتواند پرواز را شروع کند. برخی حتی گفته‌اند این جانور قدرت پرواز نداشته است.

مطالعه‌ی جدید نشان می‌دهد که پتروسور مذکور ابتدا جهشی ۲/۵ متری انجام می‌داد و سپس با بال‌های ۱۱ متری خود بال می‌زد تا بتواند در آسمان پرواز کند. او می‌توانست مانند هواپیما فرود بیاید و قبل از اینکه روی زمین بنشیند، سرعت خود را در هوا کم کند و برای حفظ تعادل خود پرش کوچکی انجام دهد.

شواهدی برای این روش فرودآمدن و راه‌رفتن غیرعادی از مسیرهای فسیل‌شده‌ای می‌آید که قبلا در فرانسه کشف شده بود. دانشمندان می‌گویند وقتی این موجود روی زمین بود، مانند حَواصیل‌ها از منقار خود برای صید و قورت‌دادن ماهی‌ها، بی‌مهرگان و دوزیستان کوچک درون آب استفاده می‌کرد.

اولین تجزیه‌و‌تحلیل کامل استخوان‌های کوچک‌تری که در محوطه‌ی تگزاس یافت شد، گونه‌ی کوچک‌تر (Q. lawsoni) را نیز نمایان کرد که به‌نظر می‌رسد طول بال‌های آن حدود ۴/۵ متر بوده است. تفاوت‌های فراوانی با پتروسور بزرگ‌تر ازجمله در ساختار جمجمه و ستون فقرات وجود دارد. متیو براون، دیرینه‌شناس دانشگاه تگزاس در آستین می‌گوید: «اولین‌باری است که چنین مطالعه‌ی جامعی داریم. اگرچه ۵۰ سال است کتزلکوآتلوس شناسایی شده است، اطلاعات زیادی درباره‌ی آن نداشته‌ایم.»

یافته‌های جدید که در قالب شش مقاله منتشر شده است، به ما درک بهتری از این جانوران ماقبل تاریخ می‌دهد و بیان می‌کند احتمالا گونه‌های بیشتری وجود دارد که هنوز پیدا نکرده‌ایم.

مطالعه‌ی بیشتر باید بتواند به سؤالات باقی‌مانده درباره‌ی کتزلکوآتلوس ازجمله شکل غشای بال آن پاسخ دهد. سایر موضوعات پوشش‌داده‌شده با مجموعه جدید مقالات بینش بیشتری درباره‌ی پراکندگی، زیستگاه و درخت خانوادگی تکاملی گونه کتزلکوآتلوس فراهم می‌کند.

پژوهش‌های جدید احتمالا برای سال‌های آینده مرجعی برای مطالعه‌ی درباره این موجودات خواهد بود. پتروسورها که میلیون‌ها سال بر آسمان فرمانروایی می‌کردند، به سرنوشت غم‌انگیز بقیه دایناسورها دچار شدند؛ اما ازطریق تجزیه‌و‌تحلیل دقیق فسیل‌ها می‌توانیم تاحدودی آن‌ها را به زندگی برگردانیم. کوین پادیان، دیرینه‌شناس موزه‌ی دیرینه‌شناسی دانشگاه کالیفرنیا می‌گوید:

این خزندگانِ پرنده‌ی باستانی افسانه‌ای هستند؛ اگرچه درک عمومی از آن‌ها عمدتا هنری است، نه علمی. تا آنجا که می‌دانیم، این اولین نگاه واقعی به کلیت بزرگ‌ترین جانوری است که تاکنون پرواز کرده است. نتایج برای مطالعه‌ی پتروسورها تحول‌آفرین است. آن‌ها اولین حیواناتی بودند که پس از حشرات قدرت پرواز به‌دست آوردند.

نتایج این مجموعه مطالعات در مجله‌ی Journal of Vertebrate Paleontology منتشر شده است.