با Ameca، آینده ربات‌های انساننما، آشنا شوید
تا‌به‌حال به این فکر کرده‌اید که چقدر ما انسان‌ها شیفته‌ی ربات‌ها هستیم؟ در تخیل بسیاری از ما، آینده‌ای ترسیم شده است که در آن، ربات‌های انساننما بخشی از زندگی روزمره‌‌مان شده‌اند؛ یعنی در کنار ما راه می‌روند، با ما صحبت می‌کنند، گاهی کارهای خانه را انجام می‌دهند و گاهی از آن‌ها به‌سبک اندرویدهای Nier:Automata، به‌عنوان سلاح‌هایی خطرناک و خستگی‌ناپذیر در جنگ با موجودات فضایی استفاده می‌شود.
به‌نظر شما دلیل این شیفتگی چیست؟ بعید می‌دانم دلیلش نیاز به نیروی کار باشد؛ چون همین حالا هم هوش مصنوعی بسیاری از کارهای روزمره‌ی انسان، از جارو‌کشیدن گرفته تا رانندگی و حتی پردازش‌های سنگین و پیچیده را انجام می‌دهد، بدون اینکه لازم باشد هنگام انجام این کارها شبیه انسان به‌نظر برسد.
به‌نظرم اینکه برخی از ما این چنین مصرانه در تصور آینده‌ای هستیم که در آن ربات‌ها درست شبیه انسان‌ها حرف می‌زنند و رفتار می‌کنند، به میل ما به جاودانگی برمیگردد. داستان‌های علمی‌تخیلی زیادی از آینده‌ای خبر می‌دهند که در آن انسان‌ها موفق شده‌اند ذهن و خاطرات خود را به جسم ماشینی و نامیرایی منتقل و از این طریق به زندگی جاودان دست پیدا کنند.
تا تحقق چنین آرزویی، اگر اصلاً امکان‌پذیر باشد، شاید هزاران سال زمان مانده باشد؛ اما امروز که به این ربات‌های انساننما نگاه می‌کنیم، شاید به‌طور ناخودآگاه خود را در این قالب فلزی تصور می‌کنیم که از پیری، درد، بیماری و مرگ برای همیشه رهایی یافته است؛ تصوری که بی‌شک برای بسیاری از ما شبیه رؤیایی شیرین لذت‌بخش است.
بشر هنوز برای انتقال یا به‌اصطلاح «آپلود‌کردن» ذهن در جسمی ماشینی راهی پیدا نکرده است؛ اما امروز به تحقق دستیابی به ربات‌های انساننما بیشتر از آنکه فکرش را کنید، نزدیک هستیم. فقط کافی است به ربات «اَمِکا» (Ameca) که اولین‌بار در نمایشگاه CES امسال رونمایی شد، نگاهی بیندازید تا پیشرفت چشمگیر بشر در زمینه‌ی ساخت ربات‌های انساننما را به‌خوبی متوجه شوید.
ربات اَمِکا با آن چهره‌ی خاکستری‌‌رنگ اواخر ۲۰۲۱ بود که در ویدئویی در توییتر چشم‌هایش را گشود و با نمایش‌دادن حالات صورتش که به‌طرز شگفت‌انگیزی انسان‌گونه بود، در شبکه‌های اجتماعی غوغا به‌پا کرد. ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا و ثروتمندترین مرد جهان، تا این لحظه زیر این ویدئو در توییتر بُهت و حیرتش را از دیدن ربات مذکور با نوشتن کلمه‌ی «Yikes» نشان داد و کریسی تیگن، مدل آمریکایی با ۱۳ میلیون فالوور، در آن زمان این ویدئو را ری‌توییت کرد و برای نشان‌دادن ترس یا مخالفتش با مسیری که توسعه‌‌ی ربات‌های انساننما در پیش گرفته، نوشت: «اصلا و ابدا!»
درحالی‌که برخی از افراد با دیدن اَمِکا و توانایی حیرت‌انگیزش به تقلید حالت‌های چهره انسان از ترس یا انزجار سر به بیابان گذاشته بودند، خالقان این ربات در شرکت انگلیسی Engineered Arts از هیجان و خوشحالی در پوست خود نمی‌گنجیدند. مورگان رو، مدیر عملیاتی Engineered Arts، در نمایشگاه CES ۲۰۲۲ با Cnet مصاحبه‌ای کرد. وی درحالی‌که کنار اَمِکا ایستاده بود و توانایی‌های شگفت‌انگیز این ربات را به‌رخ می‌کشید، گفت:
از این اتفاق به‌شدت غافلگیر شده بودیم. به فاصله‌ی یک شب، کل اینترنت حرف از امکا بود. ویدئویی که در توییتر پست کردیم، ۲۴ میلیون بار دیده شد.
از دیدگاه مورگان رو، دلیل این بازخورد حیرت‌انگیز به ظاهر اَمِکا برمیگردد که نه کاملاً شبیه ربات است و نه کاملاً شبیه انسان. در حوزه‌ی زیبایی‌شناختی، فرضیه‌ای وجود دارد به نام «دره‌ی وهمی» (Uncanny Valley) که می‌گوید اگر شباهت ربات به انسانِ واقعی زیاد، اما همچنان تفاوت بین آن‌ها تشخیص‌دادنی باشد، انسان‌ها از دیدن این ربات واکنش احساسی منفی نشان خواهند داد.
در‌حال حاضر، تمام ربات‌هایی که سعی کرده‌اند به چهره‌ی واقعی انسان نزدیک شوند، در ما نوعی حس دافعه ایجاد کرده‌اند. بههمیندلیل، شرکت Engineered Arts این‌بار تصمیم گرفت در طراحی اَمِکا، بخش‌های ربات‌گونه‌ی آن را درمعرض دید قرار دهد.
بدن اَمِکا تمام فلز و پلاستیک است و هیچ «پوست» انسان‌گونه‌ای رویش را نپوشانده. صورتش هم از عمد خاکستری و بدون جنسیت طراحی شده تا فاصله‌اش را با ظاهر کاملاً انسانی حفظ کند. در جمجمه‌ی اَمِکا، ۱۷ موتور مجزا قرار داده شده است تا به‌کمک آن‌ها حرکات سر و حالات صورتش را کنترل کند. این حالات صورت و چین‌و‌چروک‌هایش چنان دقیق و پرجزئیات است که تماشای آن همه را شگفت‌زده می‌کند.
ربات‌های انساننما در آینده ترکیبی از ظاهری ماشینی و انسان‌گونه خواهند بود
به‌گفته‌ی رو، ربات‌های انساننما در آینده به همین شکل خواهند بود: ترکیبی از ظاهری ماشینی و انسان‌گونه.
شرکت Engineered Arts قبل از اینکه به این نتیجه برسد که بهترین ظاهر برای ربات‌ها ترکیب ویژگی‌های انسانی و ماشینی است، پروژه‌ی «مِزمر» (Mesmer) را توسعه داده بود که در آن، ربات‌ها از اسکن سه‌بعدی انسان‌های واقعی طراحی شده بودند تا استخوان‌بندی و بافت پوست و حالات چهر‌ه‌‌شان تاحدممکن شبیه انسان واقعی باشد.
باوجوداین به‌‌دلیل ایجاد حس «دره‌ی وهمی»، تماشای ربات‌های مِزمر بسیار دلهره‌آورتر از تماشای ربات اَمِکا بود؛ بههمیندلیل، رو معتقد است آینده‌ی ربات‌های انساننما متعلق به ربات‌هایی شبیه اَمِکا است. وی درادامه افزود:
متوجه شدیم که وقتی سعی می‌کنیم چیزی را تاحدممکن به واقعیت نزدیک کنیم، مثل خط‌تولید ربات‌های مزمر، نتیجه‌ی کار کمی ترسناک می‌شود؛ چون در بیننده حس دره‌ی وهمی ایجاد می‌کند. بااین‌حال، وقتی داشتیم امکا را طراحی می‌کردیم، آن را عامدانه از دره‌ی وهمی عقب کشیدیم. امکا شباهت کمتری به انسان دارد؛ چون بدنش پلاستیکی و فلزی است و ازآنجاکه پوستش خاکستری است، کمتر انسان‌ها را می‌ترساند.
علاوه‌بر‌اینکه اَمِکا از عمد شبیه انسان‌ها ساخته نشده است، هنوز نمی‌تواند مثل ربات‌های بوستون داینامیکس بدود یا بپرد یا برقصد و فقط می‌تواند دست‌ها و سرش را تکان بدهد و به برخی از سؤالاتی که از او می‌شود، جواب دهد؛ مثلاً «حست درباره‌ی CES چیست؟» «خب، به‌عنوان یک ربات من حسی ندارم؛ اما اگر داشتم، از اینکه اینجا هستم، بسیار خوشحالم.»
اگر بی‌صبرانه منتظر روزی هستید تا یکی از این ربات‌های انساننما را برای خودتان بخرید، متأسفانه باید بگوییم که تا آن روز زمان بسیار زیادی باقی مانده و دست‌کم ۱۰ سال طول می‌کشد تا ربات اَمِکا در محیط‌های خدماتی مثل فرودگاه‌ها به‌کار گرفته شود. بااین‌حال، اگر ازجمله کسانی هستید که از رسیدن روزی می‌ترسید که این ربات‌ها در بین ما راه بروند، می‌توانیم این خبر خوش را به شما بدهیم که هنوز مانده تا بخواهیم نگران افول انسان‌ها و به‌قدرت‌رسیدن ربات‌ها باشیم.