۸ سفر اکتشافی معروف به جنوبگان

سفرهای اکتشافی به جنوبگان، علاقه‌ی دیرینه به این قاره‌ی یخی را نشان می‌دهند. بسیاری از مهم‌ترین سفرهای اکتشافی به خاطر دستاوردها، تراژدی‌ها یا داستان‌های باورنکردنی بقا به یاد مانده‌اند.

تاریخچه‌ی دقیق سفرهای اکتشافی جنوبگان مشخص نیست اما قدمت این سفرها به صدها سال پیش بازمی‌گردد. کاوشگران شجاع با چالش‌برانگیزترین شرایط در این منطقه از جمله کولاک‌های شدید نفوذناپذیر و کاهش منابع غذا روبه‌رو بودند. در ادامه به ۸ سفر اکتشافی مشهور به سرزمین منجمد جنوبگان اشاره می‌کنیم.

پرتره‌ی جیمز کوک.

کاپیتان جیم کوک، کاوشگر بریتانیایی برای اولین بار در تاریخ ۱۷ ژانویه‌ی ۱۷۷۳ همراه با خدمه‌ی خود از مدار جنوبگان عبور کرد. کوک با کشتی HMS Resolution به دور دنیا سفر کرد. او در جستجوی خشکی بزرگی بود که براساس شایعات در نیم‌کره‌ی جنوبی قرار داشت. کوک قبل از یافتن جنوبگان به دلیل یخ‌های دریایی مجبور به بازگشت شد اما در آن زمان بیشترین پیشروی را در محدوده‌ی جنوبگان داشت. او علاقه‌ی بین‌المللی به قاره‌‌ی اسرارآمیز جنوبگان را افزایش داد و سفر او به نقطه‌‌ی آغازی برای اکتشافات بعدی جنوبگان تبدیل شد.

تمبر تصویر فابین گوتلیب فن بلینگسهاوزن، کاوشگر روس که مجارستان در سال ۱۹۸۷ منتشر کرد.

کاپیتان تادئوس فن بلینگسهاوزن که گاهی با نام فابین گوتلیب فن بلینگسهاوزن هم شناخته می‌شود، اولین شخصی بود که موفق به دیدن سرزمین اصلی جنوبگان شد. او در طول سفر اکتشافی روسی در ژانویه‌ی ۱۸۲۰ به «ساحلی یخی با ارتفاعی عظیم» اشاره کرد. وون بلینگشاوسن ادعای کشف جنوبگان را نداشت؛ ولی براساس پژوهش مجله‌ی Polar Record در سال ۱۹۷۱، توصیف‌های او منطبق با ظاهر لبه‌ی جنوبگان بودند. ادوارد برانسفیلد، افسر نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا هم احتمالاً جنوبگان را در سفر اکتشافی نقشه‌برداری در همان زمان دیده بود. به نقل از موزه‌ی سلطنتی گرینویچ، او «کوهستان‌های بلند پوشیده از یخ» را توصیف کرده بود.

پنگوئن‌های جنتو و چین استرپ روی کوه یخی در جنوبگان غربی.

سفرهای اکتشافی غربی از شناخته‌شده‌ترین سفرها به جنوبگان هستند اما براساس پژوهشی که در سال ۲۰۲۱ در مجله‌ی Royal Society of New Zeland منتشر شد، احتمالاً اهالی پلی‌نزی (جزایر واقع در اقیانوس آرام)، جنوبگان را ۱۰۰۰ سال پیش از غربی‌ها کشف کرده بودند. تاریخ‌نگاران شفاهی، تصاویر هنری و دیگر گزارش‌های تاریخی منتشرنشده، نشان می‌دهند که هوئیتی رانگیورا (Ui-Te Rangiora)، کاوشگر اهل پلی‌نزی و خدمه‌ی او در اوایل سده‌ی ۶۰۰ میلادی موفق به دیدن جنوبگان شدند. براساس توصیف‌هایشان آن‌ها سنگ‌هایی برآمده از دریا را توصیف کرده بودند.

تصویر کارستن بورکگروینک در جزیره‌ی پزیشن در جنوبگان در سال ۱۸۹۵.

در ۲۴ ژانویه‌ی ۱۸۹۵، هفت مرد از کشتی شکار وال به نام آنتارکتیک (Atrarctic) برای اولین بار در جنوبگان لنگر گرفتند؛ اما اینکه کدام یک از خدمه برای اولین بار روی سردترین قاره قدم گذاشت، هنوز موضوع بحث است. برخی گزارش‌های متناقض، کارستن بورکگروینک، کاوشگر نروژی یا لئونارد کریستنسن، کاپیتان کشتی را به‌عنوان نخستین اشخاصی معرفی می‌کنند که در سفر اکتشافی سال ۱۸۹۵ روی جنوبگان قدم گذاشتند. به‌نقل از یک وب‌سایت دولت نیوزیلند، الکساندر فون تونزلمان، کاوشگر نیوزیلندی هم تا لحظه‌ی مرگش در سال ۱۹۵۷ به‌عنوان اولین شخصی شناخته می‌شد که از کشتی خارج شد و به ساحل جنوبگان رسید.

بورکگروینک، رهبریِ اولین سفر اکتشافی بریتانیا به جنوبگان را در سال ۱۸۹۹ برعهده داشت. به نقل از موزه‌ی سلطنتی گرینویچ، برای اولین بار در این سفر اکتشافی بود که خدمه یک زمستان کامل را در سرزمین اصلی جنوبگان گذراندند. این سفر آغازگر دوره‌ای بود که با عنوان عصر قهرمانانه‌ی اکتشافات جنوبگان شناخته می‌شود.

کاپیتان اسکات و خدمه‌ی او در قطب جنوب. چپ به راست: لاورنس اوتس، اچ ار بوررز، رابرت اسکات، ادوارد ویلسون و ادگار ایوانس.

رابرت فالکون اسکات، کاوشگر و افسر نیروی دریایی بریتانیا رهبری دو سفر اکتشافی به جنوبگان را برعهده داشت که در طول آن‌ها برای رسیدن به قطب جنوب جغرافیایی تلاش کرد. خدمه‌ی او در اولین تلاش برای رسیدن به قطب جنوب در سال ۱۹۰۲ به دلیل وضعیت سلامتی و آب و هوای سرد، مجبور به بازگشت شدند. اسکات و خدمه‌ی او برای بار دوم با کشتی ترا نوا در سال ۱۹۱۰ به جنوبگان رفتند.

اسکات در جنوبگان لنگر گرفت و در ۱ نوامبر ۱۹۱۱ سفر خود به قطب را آغاز کرد. او در ۱۷ ژانویه‌ی ۱۹۱۲ به قطب جنوب رسید و در آن زمان متوجه شد که تیمی نروژی به رهبری روئالد آموندسن قبلا این منطقه را فتح کرده است. اسکات ناامید در راه بازگشت با مشکلات زیادی مثل آب و هوای بد، سرمازدگی، نشت سوخت و کمبود غذا روبه‌رو شد. به نقل از مؤسسه‌ی پژوهشی قطبی اسکات، یکی از خدمه‌ی به نام لاورنس اوتس به دلیل سرمازدگی سرعت گروه را پائین آورده بود و به‌همین‌دلیل، در ۱۵ مارس با رفتن به داخل کولاک خود را قربانی کرد.

اسکات و دو خدمه‌ی باقیمانده هم در کولاک دیگری اسیر شدند و تنها در فاصله‌ی ۱۸ کیلومتر مانده به منبع غذا و انبار سوخت جان خود را از دست دادند. آخرین قسمت دفتر خاطرات اسکات در ۲۹ مارس ۱۹۱۲ نوشته شده است. او در این دفتر کمبود غذا و تندباد پیوسته را توصیف می‌کند:

هر روز برای رفتن به انبار آماده می‌شویم که در فاصله‌ی ۱۸ کیلومتری قرار دارد اما خارج از چادر گردبادی مداوم در جریان است. فکر نمی‌کنم بتوانیم به بهبود وضع امید داشته باشیم. باید تا آخر بمانیم اما هر روز ضعیف‌تر می‌شویم و پایان از ما دور نیست.

تصویر روئال آموندسن در حال قرار دان پرچم نروژ در قطب جنوب.

سال ۱۹۱۱، آموندسن اولین شخصی بود که به قطب جنوب رسید. این کاوشگر نروژی در خانواده‌ای کشتی‌دار به دنیا آمد و به‌عنوان کاوشگر فصلی مشغول به کار شد. او در ابتدا قصد داشت برای رفتن به قطب شمال در سال ۱۹۰۹ سرمایه جمع کند اما متوجه شد دو شخص آمریکایی به نام‌های رابرت پری و فردریک کوک به قطب شمال رسیده‌اند. در سال ۱۹۱۰، اسکات به صورت عمومی اعلام کرد که به سمت قطب جنوب حرکت می‌کند اما به نقل از موزه‌ی تاریخ طبیعی آمریکا در نیویورک، آموندسن مخفیانه تصمیم گرفت این کار را انجام دهد.

آموندسن کشتی خود را در خلیج نهنگ‌ها لنگر انداخت که درمقایسه با محل لنگر گرفتن اسکات، تقریباً ۱۰۰ کیلومتر به قطب نزدیک‌تر بود. او سفر خود به قطب جنوب را سه هفته زودتر از اسکات شروع کرد و ۳۳ روز زودتر از او در ۱۴ دسامبر ۱۹۱۱ به قطب رسید و سپس به صورت ایمن به خانه بازگشت. آموندسن علاوه بر ترک زودهنگام قطب جنوب، به دلایل دیگری توانست اسکات را شکست دهد. او در مسیر ناشناخته عملکرد بهتری داشت و تنها با چند سگ سورتمه توانست با سرعت بیشتری به راه خود ادامه دهد، درحالی‌که اسکات از اسبچه استفاده کرد.

خدمه‌ی اندورنس که در جزیره‌ی الفنت در انتظار نجات توسط شکلتون هستند، اوت ۱۹۱۶.

ارنست شکلتون تا سال ۱۹۱۴ دو مرتبه به جنوبگان رفته بود؛ اما در آن سال او و خدمه‌اش هدفی جاه‌طلبانه‌تر داشتند: اولین عبور کامل از قاره‌ی جنوبگان که مسیری ۲۹۰۰ کیلومتری بود. این سفر اکتشافی در اکتبر ۱۹۱۵ به دلیل به دام افتادن کشتی اندورنس در دریای یخی متوقف شد. شکلتون و یاران او هر آنچه را که می‌توانستند از جمله غذا و قایق‌های نجات را قبل از تخریب و غرق‌شدن کشتی از آن خارج کردند.

تیم شکلتون در آوریل ۱۹۱۶ به نزدیک‌ترین سرزمین یعنی جزیره‌ی الفنت در شبه‌جزیره‌ی جنوبگان رسیدند. از آنجا شکلتون و پنج نفر از خدمه‌ی او سفر خطرناک ۱۳۰۰ کیلومتری را با قایق‌های نجات به ایستگاه والینگ در جزیره‌ی جورجیای جنوبی آغاز کردند که در نهایت در این جزیره برای نجات بقیه‌ی افراد کشتی نجاتی را یافتند. به طرز شگفت‌انگیزی هر ۲۸ خدمه نجات پیدا کردند.

این یکی از زیباترین بقایای کشتی بود که تاکنون دیده بودم. کاملاً استوار و دست‌نخورده در بستر دریا باقی مانده بود. دقیقاً می‌توانستید نام کشتی را که در عقب کشتی حک شده بود ببینید.

ویویان فوکس، کاوشگر بریتانیایی پس از آنکه شکلتون در عبور از جنوبگان شکست خورد، در سال ۱۹۵۸ توانست در سفر اکتشافی کشورهای مشترک المنافع، با موفقیت از جنوبگان عبور کند. فوکس ۳٬۴۷۳ کیلومتر در سرتاسر جنوبگان از دریای ودل تا مک موردو ساوند سفر کرد و به نقل از یک وب‌سایت دولت نیوزیلند، توانست در مسیر خود از قطب جنوب هم عبور کند. فوکس همچنین تحت حمایت کاوشگری نیوزیلندی به نام ادموند هیلاری قرار داشت. تیم هیلاری منابع موردنیاز را از دریای ودل به قطب جنوب ارسال کرد تا فوکس حین عبور آن‌ها را تحویل بگیرد.