ماهی کله‌گوسفندی: حقایق درباره ماهی جالبی که دندان انسانی دارد

ماهی کله گوسفندی (Archosargus probatocephalus) گونه‌ای از ماهی‌های گروه پرتوبالگان است که معمولاً در امتداد خط ساحلی شرقی آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی دیده می‌شود. این ماهی‌ها به خاطر دندان‌های جلوییشان که شباهتی غیرعادی به دندان‌های انسان دارد، معروف هستند.

ماهی کله گوسفندی را نباید با گونه‌ای از ماهی اشتباه گرفت که نامی مشابه دارد، در خط ساحلی غرب آمریکای شمالی دیده می‌شود و ماهی کله‌گوسفندی کالیفرنیایی (Semicossyphus pulcher) نامیده می‌شود. درحالی‌که هر دو گونه ماهی دارای دندان هستند، ارتباط نزدیکی با هم ندارند و به خانواده‌های متفاوتی تعلق دارند.

طبقه‌بندی ماهی کله گوسفندی به شکل زیر است:

• فرمانرو: جانوران
• شاخه: طنابداران
• رده: پرتوبالگان
• راسته: سوف‌ماهی‌سانان
• خانواده: شانَک‌ماهیان
• جنس و گونه: Archosargus probatocephalus

ماهی کله گوسفندی نوارهای عمودی تیره‌ای روی بدن خاکستری رنگ خود دارد که به‌علت شباهتی که به لباس‌های راه‌راه زندانیان دارد، به آن «ماهی مجرم یا محکوم» نیز گفته می‌شود. این ماهی‌ها همچنین روی پشت خود خارهای تیزی دارند. بیشتر ماهی‌های کله گوسفندی تا حدود ۴۳ تا ۴۵ سانتی‌متر رشد می‌کنند. اگرچه، برخی از آن‌ها می‌توانند به ۹۱ سانتی‌متر هم برسند.

ماهی کله گوسفندی در زمان بلوغ دندان‌هایی شبیه دندان انسان درمی‌آورد، بنابراین می‌تواند طعمه‌های دارای پوسته‌ی سخت را بخورد. این ماهی‌ها در جوانی جانوران دارای بدن نرم و انواعی از حیوانات پوسته‌دار کوچک ازقبیل سخت‌پوستانی مانند صدفیان را می‌خورند. زمانی که ماهی کله گوسفندی بزرگ‌تر می‌شود و به حدود ۵ سانتی‌متر می‌رسد، شروع به خوردن جانوران دارای پوسته‌ی سخت مانند نرم‌تنان و کشتی‌چسب‌ها می‌کند.

به‌گزارش لایوساینس، ماهیگران در سال ۲۰۲۱ در کارولینای شمالی یک ماهی کله گوسفندی را با مجموعه تماشایی از دندان‌ها صید کردند. تصاویر این ماهی نشان می‌دهد که این گونه می‌تواند دندان‌های جلویی مانند دندان‌های انسان درآورد و نیز ردیفی از دندان‌های آسیاب کوتاه در آرواره پایین آن‌ رشد می‌کند.

ماهی کله گوسفندی در اسکله جنت در کارولینای شمالی در اوت ۲۰۲۱ صید شد.

ماهی‌های کله گوسفندی در زیستگاه‌های دریایی و پای‌رودها در غرب اقیانوس اطلس، شرق کانادا، شرق ایالات متحده و خط ساحلی آمریکای مرکزی و حتی جنوب برزیل زندگی می‌کنند. درحالی‌که ماهی کله‌گوسفندی معمولاً در آب‌های شور زندگی می‌کند، گاهی‌اوقات در زمستان‌ها در زیستگاه‌های آب شیرین دیده می‌شود. در این زمان، آن‌ها به‌دنبال آب‌های گرم‌تری هستند که از چشمه‌ها و رودها به اقیانوس می‌ریزد. ماهی‌های کله گوسفندی در اواخر زمستان و اوایل بهار برای تخم‌ریزی از سواحل دور می‌شوند. در پاناما، ماهی‌های کله گوسفندی از سطح به عمق ۱۵ متری می‌روند.

برای تولیدمثل، ماهی ماده تخمک‌های خود را آزاد می‌کند که سپس ماهی نر آن‌ها را با اسپرم بارور می‌کند. دانشمندان درمورد رفتار تخم‌ریزی ماهی کله گوسفندی اطلاعات زیادی ندارند، اما ماده‌ها ممکن است بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ هزار تخم تولید کنند. بچه‌ماهی‌ها پس از ۲۸ ساعت از زمان بارورشدن تخم‌ها، متولد می‌شوند. ماهی کله گوسفندی معمولاً در سن دوسالگی به بلوغ می‌رسد و می‌تواند حداقل ۲۰ سال عمر کند.

ماهی‌های کله گوسفندی برای مصرف انسان بی‌خطر هستند و به‌طور تجاری و تفریحی در امتداد سواحل جنوب شرقی ایالات متحده و در خلیج مکزیک صید می‌شوند.

حتی زمانی که ماهی کله گوسفندی مجوعه کامل دندان‌های خود را داشته باشد، معمولاً برای انسان‌ها خطرناک نیست؛ اما تحریک آن‌ها ایده خوبی نیست. دیوید کاتانیا، از آکادمی علوم کالیفرنیا در سانفرانسیسکو در سال ۲۰۲۱ پس از انتشار ویدئویی در تیک‌تاک که ماهی کله گوسفندی را به‌عنوان ماهی اهریمنی توصیف می‌کرد، گفت:

من نسبت‌به شنا در آبی که این ماهی‌ها در آن زندگی می‌کنند، تردید نمی‌کنم. آن‌ها خطری برای انسان ندارند، مگر اینکه مورد آزار قرار گیرند. ازآنجا که این ماهی‌ها برای خوردن مناسب هستند، ماهیگیران در پی صید آن‌ها برمی‌آیند، بنابراین ممکن است دست زدن به آن‌ها در هنگام صید با خطر گاز گرفته‌شدن یا آسیب‌دیدن به‌وسیله‌ی خارهای تیز باله پشتی آن‌ها همراه باشد.

ماهی کله گوسفندی در خطر انقراض نیست. طبق آخرین ارزیابی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در سال ۲۰۱۱، این گونه در گروه گونه‌های با کمترین نگرانی قرار دارد. گونه‌های با کمترین نگرانی گونه‌هایی هستند که درمعرض خطر بسیار پایین انقراض قرار دارند. این گونه توزیع وسیعی دارد و در بسیاری از قسمت‌های محدوده خود با جمعیت‌های پایدار به فراوانی یافت می‌شود.

اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت متوجه شد که قبل از سال ۲۰۱۱، تعداد این ماهی‌ها در صیدهای سالانه کاهش پیدا کرده است؛ اما این کاهش را ناشی از قوانین محدودکننده و ممنوعیت استفاده از تورهای خاصی که برای ماهی‌ها خطر دارد، دانست، نه نشانه‌ای از کاهش جمعیت ماهی کله گوسفندی.