چرا قطب جنوب به‌طرز چشمگیر سردتر از قطب شمال است؟
هم قطب شمال و هم قطب جنوب سرد هستند؛ زیرا موقعیت آن‌ها در بالا و پایین سیاره بدین‌معنا است که نور مستقیم خورشید به آن‌ها نمی‌رسد. در هر دو مکان، خورشید همیشه و حتی در وسط تابستان نزدیک به خط افق قرار دارد. در طول زمستان، خورشید آن‌قدر پایین‌تر از افق قرار دارد که تا چندین ماه طلوع نمی‌کند.
علاوه‌بر‌این، سطوح سفید یخ و برف در قطب‌ها به‌شدت بازتابنده است؛ بنابراین، بیشتر انرژی خورشید که به آن‌ها می‌رسد، به فضا برمی‌گردد و هوای بالای سطوح را نسبتاً سرد نگه می‌دارد. اگرچه این عوامل موجب سرد‌بودن هر دو قطب می‌شوند، قطب جنوب بسیار سردتر از قطب شمال است.
میانگین دمای سالانه در قطب شمال در زمستان ۴۰- درجه‌ی سانتی‌گراد و در تابستان صفر درجه‌ی سانتی‌گراد است. درمقابل، دمای قطب جنوب بسیار کمتر است و میانگین دمای سالانه این منطقه در زمستان ۶۰- درجه‌ی سانتی‌گراد و در تابستان ۲۸٫۲- درجه سانتی‌گراد است.
قطب شمال درمقایسه‌با قطب جنوب
دلیل اصلی سردتر‌بودن قطب جنوب از قطب شمال در تفاوت مهم بین آن‌ها نهفته است. رابین بل، دانشمند رصدخانه زمین لامونت‌دوهرتی در نیویورک، به وب‌سایت لایوساینس می‌گوید: «قطب شمال اقیانوس و قطب جنوب قاره است.» درواقع، شمالگان اقیانوسی است که با خشکی احاطه شده؛ ولی جنوبگان سرزمینی است که اقیانوس آن را فرا‌گرفته. آب درمقایسه‌با خشکی کُندتر سرد و گرم می‌شود و این امر دماهای شدید کمتر را به‌دنبال دارد.
حتی زمانی که اقیانوس شمالگان پوشیده از یخ است، دمای نسبتاً گرم آب‌های آن تأثیر تعدیل‌کنندگی بر اقلیم آنجا می‌گذارد و به شمالگان کمک می‌کند تا گرم‌تر از جنوبگان بماند. علاوه‌بر‌این، درحالی‌که شمالگان در سطح دریا قرار دارد، جنوبگان با متوسط ارتفاع حدود ۲۳۰۰ متر، مرتفع‌ترین قاره است. هرچه ارتفاع بیشتر باشد، دما سردتر است.
کدام قطب یخ بیشتری دارد؟
قطب جنوب قاره است؛ درحالی‌که قطب شمال در اقیانوس قرار دارد.
هم در قطب شمال و هم در قطب جنوب پوشش یخ در طول سال تغییر می‌کند و در زمستان‌های طولانی و تاریک گسترش پیدا می‌کند و در تابستان‌های روشن و گرم‌تر ذوب می‌شود. بیشتر اختلاف در پوشش یخ در قطب شمال و جنوب ناشی از یخ دریا است که روی اقیانوس شناور است و رشد می‌کند و ذوب می‌شود.
ازآن‌‌‌جاکه شمالگان را تقریباً خشکی به‌طورکامل احاطه کرده است، یخ دریایی که آنجا تشکیل می‌شود، به‌اندازه‌ی یخ دریا در جنوبگان متحرک نیست. بدین‌ترتیب، یخ‌های شناور روی دریا در شمالگان با احتمال بیشتری به‌هم نزدیک می‌شوند و معمولاً یخی را تشکیل می‌دهند که ضخامت آن به ۲ تا ۳ متر می‌رسد. این در حالی است که ضخامت یخ دریا در جنوبگان به ۱ تا ۲ متر می‌رسد.
به‌طور متوسط، حداقل وسعت یخ دریا در شمالگان حدود ۶٫۵ میلیون کیلومتر‌مربع و حداکثر وسعتش ۱۵٫۶ میلیون کیلومتر‌مربع است. درمقابل به‌طور متوسط، حداقل وسعت یخ جنوبگان ۳٫۱ میلیون کیلومتر‌مربع و حداکثر وسعت آن ۱۸٫۸ میلیون کیلومتر‌مربع است. با‌این‌حال، شکی نیست که درمجموع یخ قطب جنوب بیشتر از قطب شمال است. دلیل این مسئله آن است که قطب جنوب علاوه‌بر یخ دریا، یخ خشکی نیز دارد.
ضخامت ورقه‌ی یخی روی جنوبگان به ۴٫۸ کیلومتر هم می‌رسد و حدود ۱۳٫۷ میلیون کیلومتر را دربر می‌گیرد که به‌اندازه‌ی کل وسعت ایالات متحده و مکزیک است. درمجموع، جنوبگان حدود ۹۰ درصد از کل یخ‌های زمین را در خود جای داده است.
دو پنگوئن جنتو (Pygoscelis papua) در جزیره‌ی پیترمن نزدیک کانال لمیر، ناحیه‌ی گراهام لند، شبه‌جزیره‌ی جنوبگان.
بررسی‌های انجام‌شده درباره‌ی مقدار یخ در قطب‌ها نشان داده است که هم ضخامت و هم وسعت یخ دریا در تابستان شمالگان در ۳۰ سال گذشته کاهش چشمگیری پیدا کرده است. سیسیلیا بیتز، دانشمند متخصص درزمینه‌ی اقلیم قطبی در دانشگاه واشنگتن در سیاتل می‌گوید:
یخ‌های شمالگان و گرینلند به‌دلیل گرم‌شدن زمین به‌سرعت درحال کاهش هستند. کاهش سطح یخ دریا در شمالگان موجب گرمایش بیشتر می‌شود و گرمایی را تقویت می‌کند که باعث از‌بین‌رفتن یخ‌ها می‌شود. درمقابل، کاهش یخ دریا در اطراف جنوبگان و از‌بین‌رفتن یخ یخچالی روی خشکی در جنوبگان فراز‌و‌نشیب‌هایی را در ۴۰ سال گذشته داشته است. دینامیک اقلیم جنوبگان پیچیده‌تر است؛ زیرا جریان هوا و اقیانوس در آن عوامل بسیار مهمی هستند.
نظرات