کشف هزاران اثر باستانی از تمدن مرموز سانشینگدوی در چین

تمدن سانشینگدوی که زمانی در جنوب‌غربی کشور چین شکوفا شده بود، مجموعه‌ای بی‌نظیر از نقاب‌های برنزی پر‌نقش‌ونگار و سایر کالاهای زینتی چشم‌نواز را از خود به‌جای گذاشت و سرانجام درحدود سال‌های ۱۱۰۰ یا ۱۲۰۰ ق‌م برای همیشه ناپدید شد.

به‌نقل از مجله‌ی اسمیتسونیان، باور بر این است که این تمدن روزگاری بخشی از ایالت باستانی شو بوده است و حالا بیش از ۳۰۰۰ سال پس از فروپاشی، همچنان جذابیت باورنکردنی برای باستان‌شناسان دارد. خبرگزاری دولتی شین‌هوآ در گزارشش از حفاری‌های اخیر عنوان کرد باستان‌شناسان موفق شدند مجموعه‌ای از ۱۳ هزار اثر باستانی را در ویرانه‌های سانشینگدوی کشف کنند. این حفاری‌ها که از سال ۲۰۲۰ آغاز شده‌اند، قرار است اطلاعات ارزشمندی از یکی از فرهنگ‌های مرموز عصر برنز دراختیار محققان قرار دهد.

روزنامه‌ی انگلیسی‌‌زبان چاینا‌دیلی نیز گزارش داد که این مجموعه‌آثار باستانی از گودال مخصوص قربانی به‌دست آمده‌اند. در این مجموعه، ۱۲۳۸ ظرف برنز و ۵۴۳ مجسمه و سایر آثار هنری از جنس طلا و ۵۶۵ شیء از یَشم سبز به‌چشم می‌خورد. یکی از آثار باستانی جالب‌ این مجموعه جعبه‌ای برنزی به‌شکل لاک‌پشت است. این جعبه‌ی برنزی دستگیره‌هایی به‌شکل سر اژدها و نوارهای برنزی دارد. درون جعبه ظرفی یشمی قرار داشت که به‌نظر می‌رسد زمانی درون پارچه‌‌ای ابریشمی پیچیده شده بود.

لی هایچائو، باستان‌شناسی از دانشگاه سیچوان، در‌این‌باره به شین‌هوآ گفت:

با‌‌‌توجه‌‌‌‌به شکل منحصر‌به‌فرد و هنردست خوب و طراحی مبتکرانه‌ی خود نباید چندان اغراق‌آمیز باشد که بگویم این ظرف در نوع خود نظیر ندارد. اگرچه نمی‌دانیم این ظرف برای چه منظوری به‌کار رفته است، هرچه هست، فرض ما این است که برای مردم باستان گران‌بها بوده است.

سری برنزی با نقاب طلا که در ویرانه‌های سانشینگدوی کشف شد.

سایر آثار باستانی مهم شامل یک سنگ محراب قربانی از جنس برنز و یک نقاب برنز غول‌آسا و مجسمه‌ای برنزی با سر انسان و بدن مار بود. این موجود اساطیری دست‌های خود را به ظرفی موسوم به «لی» تکیه داده است. در همین حال، روی سر مجسمه نوع دیگری از ظروف باستانی مشهور به «زون» حّکاکی شده است.

ران هونگلین، محققی از مرکز باستان‌شناسی و آثار فرهنگی استان سیچوان، نیز به شین‌هوآ گفت:

ترکیب سبک‌های هنری به‌کار‌رفته در این مجسمه نشان‌دهنده‌ی جابه‌جایی و آمیختگی فرهنگ‌ها در چین است. ترکیب اجزای بدن انسان و مار نمونه‌ای از آثار باستانی سلسله شو است. لی نیز بیشتر به سلسله ژو ارتباط دارد. زون هم به‌نظر می‌رسد از تراوش‌های هنری و فرهنگی منطقه‌ی ژانگیوان باشد.

هونگلین در‌ادامه افزود که ترکیب این سه سبک حاکی از آن است که سانشینگدوی زمانی بخش مهمی از تمدن چین بوده است.

یکی از کشاورزان در سال ۱۹۲۹ به‌صورت اتفاقی به ویرانه‌های سانشینگدوی پای گذاشت. اولین کاوش‌های باستان‌شناسی در این محوطه‌ی باستانی نیز در سال ۱۹۳۴ انجام شد؛ اما خیلی زود حفاری‌ها به‌دلیل هرج‌ومرج‌های سیاسی اواسط قرن بیستم متوقف شدند. تنها در سال ۱۹۸۶ بود که محققان به اهمیت این ویرانه‌های باستانی پی بردند.

در آن زمان، باستان‌شناسان دو گودال مملو از ۱۰۰۰ اثر باستانی از‌جمله مجسمه‌های برنزی با ارتفاع خیره‌کننده ۲٫۴۲ متری را پیدا کردند که از قابلیت‌های فنی و هنری بی‌نظیر سازندگانشان حکایت می‌کرد. باستان‌شناسان در زمان حفاری‌ها اعلام کردند مشابه این آثار باستانی را در هیچ‌کجای دنیا ندیده‌اند. با‌‌‌توجه‌‌‌‌به اینکه این مصنوعات قبل از دفن شکسته یا سوزانده شده بودند، باور بر این است که بخشی از مراسم قربانی در گودا‌ل‌ها بوده باشند.

یک سر بزرگ برنزی با چشم‌های بیرون‌زده از کانکونگ، اولین پادشاه نیمه‌افسانه‌ای سلسله‌ی شو.

در حفاری‌ها علاوه‌بر مجسمه‌های غول‌پیکر، نقاب‌های برنزی بزرگی با خصوصیت‌های چهره‌ی فراواقعی کشف شد. این نقاب‌ها با عرضی حدود ۹۰ سانتی‌متر چندین خصوصیت یکسان داشتند: ابرهای تیزِ خنجری، چشم‌های بیرون‌زده مثلثی، گوش‌های کشیده‌‌ی بزرگ، بینی‌های پهن و کوتاه و دهان‌های کوچک. عقیده بر این است که این نقاب‌ها ممکن است گونه‌ای از یادگارهایی از اجداد یا خدایان بوده باشند.

درحال‌حاضر، سابقه‌ی مکتوب یا بقایای انسانی از تمدن سانشینگدوی باقی‌ نمانده است؛ اما عموم باستان‌شناسان عقیده دارند این فرهنگ بخشی از پادشاهی شو بوده است. قلمرو اصلی سلسله‌ی شو دشت‌های چنگدو بود و بعدها در سال ۳۱۶ ق‌م پادشاهی کین آن را فتح کرد. محققان به‌درستی دلیل انحطاط تمدن سانشینگدوی را نمی‌دانند؛ ولی فرضیه‌های زیادی درباره‌ی آن وجود دارد. زلزله و جنگ و سیل همگی از‌جمله فرضیه‌های نابودی سانشینگدوی هستند.

• حل معمای ناپدید شدن تمدن پیشرفته چینی در ۴۰۰۰ سال پیش
• شواهد جدید افسانه‌ سیل بزرگ و شروع تمدن چین را تأیید می‌کنند

برخی باستان‌شناسان با‌‌‌‌توجه‌‌‌‌به کشف آثار باستانی مشابهی در جینشا در ۴۸ کیلومتری ویرانه‌های سانشینگدوی، عقیده دارند مردم این فرهنگ باستانی پس از نابودی سرزمین خود به جینشا رفتند و دوباره از نو تمدن ویران‌شده‌ی خود را بازسازی کردند. باستان‌شناسان در دور جدیدی از حفاری‌ها بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲، شش گودال دیگر را در محوطه‌ی باستانی سانشینگدوی کشف کردند.

باستان‌شناسان سال قبل قطعاتی از یک نقاب طلا، آثاری از ابریشم، ظروف برنزی با نقوشی از حیوانات، کنده‌کاری‌هایی از عاج و سایر آثار باستانی را پیدا کردند. دور فعلی حفاری‌ها قرار است تا اکتبر (مهر) ادامه داشته باشد؛ بنابراین، در ماهه‌های آینده باید انتظار کشف تعداد زیادی از آثار باستانی را داشته باشیم.