باستان‌شناسان می‌گویند قصر هلاکوخان، نوه چنگیزخان را پیدا کرده‌اند
گروهی از باستان‌شناسان می‌گویند بقایای قصری که برای هلاکوخان، نوه چنگیزخان، ساخته شده بود، ممکن است در استان وان در شرق ترکیه پیدا کرده باشند. دراین‌میان، پژوهشگرانی که در این پژوهش مشارکت نکرده‌اند، می‌گویند برای تأیید این موضوع به اطلاعات بیشتری نیاز است.
هولاکوخان یکی از رهبران مغول بود که بین سال‌های ۱۲۱۷ تا ۱۲۶۵م زندگی و لشکرکشی‌های نظامی را در خاورمیانه رهبری می‌کرد. او به‌دلیل غارت بغداد در سال ۱۲۵۸م که موجب تخریب بخش زیادی از شهر ازجمله بیت‌الحکمه یا کتابخانه بزرگ بغداد شد و اعدام خلیفه بغداد، یعنی مستعصم، مشهور بود.
اتحاد امپراتوری مغول در سال ۱۲۵۹م پس از مرگ منگوقاآن، یکی دیگر از نوادگان چنگیزخان، پایان یافت و امپراتوری کوچک‌تری از مغول به رهبری هولاکوخان در خاورمیانه تشکیل شد که ایلخانات (ایلخانان) نام گرفت. سلسله‌ی ایلخانات عمر کوتاهی داشت و اوایل قرن ۱۴ میلادی سقوط کرد و آخرین بقایای آن در سال ۱۳۵۷م ویران شد.
سوابق تاریخی به یک کاخ و پایتخت تابستانی در این منطقه اشاره می‌کنند؛ اما مکان دقیق آن را مشخص نمی‌کنند. کاوش‌های یک کاخ ادامه دارد؛ ولی به‌نظر می‌رسد به‌شدت غارت شده باشد. با وجود غارت، پژوهشگران بقایای کاشی‌های لعاب‌دار سقف، آجرها، ظروف سرامیکی و ظروف چینی را پیدا کرده‌اند.
مونختولگا رینچینخورول، باستان‌شناس آکادمی علوم مغولستان و یکی از اعضای تیم کاوش، در ایمیلی به لایوساینس گفت یکی از یافته‌های مهم این است که برخی از کاشی‌های سقف علامت‌هایی شبیه S دارند. این علامت‌ها که با عنوان نقوش سواستیکا یا تمگا شناخته می‌شوند، از نمادهای قدرت خان‌های مغول بوده‌اند. شکل‌های مختلفی از نقوش سواستیکا در دوران باستان و قرون وسطی استفاده می‌شد و نازی‌ها هم در قرن ۲۰ نسخه‌ای از آن‌ها را استفاده می‌کردند.
رینچینخورول خاطرنشان کرد کاشی‌های دارای این نشانه‌ها دلیل مهمی هستند که چرا دانشمندان معتقدند کاخی را پیدا کرده‌اند که به هلاکوخان تعلق داشته است. این آثار به‌همراه سوابق تاریخی به حضور قوی مغول در این منطقه اشاره می‌کند و پژوهشگران را به این باور می‌رساند که این کاخ مربوط به دوران ایلخانان است.
نقاشی از هولاکو خان حاکم مغول با همسر مسیحی‌اش، دوقوز خاتون
واکنش باستان‌شناسان
لایوساینس با چند کارشناس غیرمرتبط با پژوهش جدید تماس گرفت تا نظر آن‌ها را درباره‌ی این یافته جویا شود. تیموتی می، استاد تاریخ اوراسیای مرکزی در دانشگاه جورجیا شمالی، با اشاره به اینکه اطلاعات بیشتری نیاز است تا با اطمینان نتیجه‌گیری کرد، گفت: «این احتمال وجود دارد که کاخ هلاکوخان بوده باشد. پژوهشگرانی که مطالعه را انجام داده‌اند، بسیار بادانش هستند و ممکن است نتیجه‌گیری آن‌ها درست باشد.»
دانشمندان دیگر نیز دیدگاه‌های مشابهی داشتند. مایکل هوپ، رئیس بخش مطالعات آسیا در دانشگاه یانسه کره‌جنوبی، گفت این کشف هیجان‌انگیز است؛ اما به اطلاعات بیشتری نیاز است.
روایت‌هایی تاریخی وجود دارد که ممکن است به این کاخ اشاره کند. هوپ گفت گیراگوس گنجه‌ای، مورخ ارمنی قرن سیزدهم میلادی (۱۲۰۰ تا ۱۲۷۱م)، از قصری یاد کرده است که بین دریاچه وان و دریاچه ارومیه قرار داشت. به‌گفته‌ی هوپ، مورخ ارمنی دیگر به نام گریگوری آکنری (۱۲۵۰ تا ۱۳۳۵م) اشاره کرده است که ایلخانان پایتختی تابستانی را در شمال شرقی دریاچه وان بنا کردند که احتمالاً شامل یک کاخ هم می‌شد.
چیزی که مشخص است، این است که منطقه‌ی مذکور برای مغول‌ها مهم بوده است. هوپ گفت: «نباید از پیداکردن بقایای کاروانسراها و سکونتگاه‌های کوچک و شاید حتی کاخ‌هایی در این منطقه تعجب کنیم. اینکه آیا این همان کاخی هولاکوخان است که گیراگوس توصیف کرده، مشخص نیست؛ اما مشتاقانه منتظر اطلاعات بیشتر هستم.»
بررسی در این محوطه به‌دست گروهی از ترکیه و مغولستان ادامه دارد. به‌گفته‌ی رینچینخورول، گزارشی از این پژوهش در چند ماه آینده تهیه خواهد شد.