برای سگ‌های ساکن در چرنوبیل اتفاقی عجیب رخ داده است

برای نسل‌های متمادی، محل زیست سگ‌های چرنوبیل حاوی بقایای رادیواکتیو نیروگاه هسته‌ای بوده است. در اولین تجزیه‌و‌تحلیل ژنتیکی این حیوانات، دانشمندان کشف کرده‌اند سگ‌هایی که در منطقه صنعتی نیروگاه زندگی می‌کنند، از نظر ژنتیکی از سگ‌هایی که دورتر زندگی می‌کنند، متمایز هستند. ساینس نیوز می‌نویسد، اگرچه پژوهشگران می‌توانستند بین جمعیت‌های سگ تمایز قائل شوند، تشعشعات را به‌عنوان علت تفاوت‌های ژنتیکی مشخص نکردند.

بااین‌حال مطالعات بعدی که براساس یافته‌های منتشرشده در سوم مارس در مجله‌ی Science Advances انجام خواهند شد، ممکن است به کشف این موضوع کمک کنند که محیط‌های رادیواکتیو چه آثاری را روی ژنوم حیوانات برجای می‌گذارد. تیموتی موسو، بوم‌شناس تکاملی در دانشگاه کارولینای جنوبی در کلمبیا می‌گوید این یافته‌ها می‌تواند برای سایر حوادث هسته‌ای و حتی سفرهای فضایی انسان، کاربردهای احتمالی داشته باشد. او می‌گوید: «امیدواریم آنچه از مطالعه‌ی این سگ‌ها یاد می‌گیریم، برای درک تأثیر قرارگیری انسان در معرض تابش‌ها در آینده مفید باشد.»

موسو از اولین سفرش در سال ۱۹۹۹ بارها به چرنوبیل رفته، به‌طوری‌که تعداد دقیق سفرهایش را فراموش کرده است. وی اولین‌ بار در سال ۲۰۱۷ در سفری به همراه سازمانی که مراقبت‌های دامپزشکی را برای حیوانات ارائه می‌دهد، با سگ‌های نیمه‌وحشی چرنوبیل برخورد کرد.

در مورد چگونگی زنده‌ماندن سگ‌های محلی پس از حادثه‌ی هسته‌ای اطلاعات زیادی در دست نیست. در سال ۱۹۸۶، انفجار در یکی از رآکتورهای نیروگاه فاجعه‌ای را آغاز کرد و مقادیر زیادی از ایزوتوپ‌های رادیواکتیو را وارد هوا کرد. آلودگی ناشی از ابر رادیواکتیو نیروگاه تا حد زیادی در نزدیکی منطقه‌ای که اکنون منطقه ممنوعه چرنوبیل نامیده می‌شود، مستقر شد.

پس از فاجعه چرنوبیل، سگ‌هایی که در این منطقه زندگی می‌کردند، توسط کارگران پاک‌سازی چرنوبیل و گردشگران تغذیه می‌شوند. حدود ۲۵۰ سگ ولگرد درون و اطراف نیروگاه و در میان تأسیسات فرآوری سوخت مصرف‌شده و در سایه رآکتور ویران‌شده زندگی می‌کردند. صدها سگ دیگر نیز دورتر از نیروگاه در منطقه ممنوعه پرسه می‌زدند.

در طول بازدیدهای موسو، تیم او نمونه خون سگ‌های چرنوبیل را برای تجزیه‌و‌تحلیل دی‌ان‌ای جمع‌آوری کرد که به پژوهشگران اجازه داد ساختار خانوادگی سگ‌ها را رسم کنند. الین اوستراندر، ژنتیکدان مؤسسه تحقیقات ژنوم انسان در مریلند می‌گوید: «می‌دانیم کدام سگ با کدام سگ خویشاوند است. این سگ‌ها فقط گروهی از سگ‌های رمیده وحشی نیستند. آن‌ها خانواده‌هایی از سگ‌ها هستند که در نیروگاه زندگی و تولیدمثل می‌کنند.»

طبق گزارش تیم پژوهشی، مانند بسیاری از سگ‌های آزادی که در شرق اروپا پرسه می‌زنند، سگ‌های درون منطقه ممنوعه از نژاد ژرمن شپرد و سایر نژادهای شپرد هستند.

اوستراندر می‌گوید اگرچه مطالعه آن‌ها نشان داد سگ‌ها در منطقه نیروگاه از نظر ژنتیکی با سگ‌های شهر چرنوبیل که ۱۵ کیلومتر دورتر است، تفاوت دارند، آن‌ها نمی‌دانند که آیا تشعشعات رادیواکتیو موجب این تفاوت‌ها شده است یا نه. سگ‌ها ممکن است به این علت از نظر ژنتیکی متمایز شده باشند که در منطقه نسبتاً ایزوله‌ای زندگی می‌کنند.

جیم اسمیت، دانشمند محیط زیست در دانشگاه پورتسموث انگلستان، می‌گوید یافته جدید چندان تعجب‌آور نیست. او در مطالعه جدید مشارکت نداشت، اما دهه‌ها در این زمینه کار کرده است. او نگران است که برخی افراد چنین فرض کنند که تشعشعات رادیواکتیو با این موضوع ارتباط دارد، درحالی‌که مدرکی برای آن وجود ندارد.

دانشمدان در تلاش بوده‌اند تا مشخص کنند چگونه قرارگرفتن در معرض تشعشعات چرنوبیل روی حیات‌ وحش تأثیر گذاشته است. موسو می‌گوید: «در حال بررسی پیامدهای آن برای پرندگان، جوندگان، باکتری‌ها و گیاهان بوده‌ایم.» تیم او حیواناتی با نرخ جهش بالا، طول عمر کوتاه و آب‌مروارید زودرس پیدا کرده است. اسمیت می‌گوید: «تفکیک اثرات تشعشعات خفیف از عوامل دیگر آسان نیست. این مطالعات بسیار دشوار هستند، زیرا عوامل تأثیرگذاری بسیاری در محیط‌های طبیعی وجود دارد. علاوه‌بر‌این، وقتی انسان‌ها منطقه آلوده را ترک می‌کنند، حیوانات می‌توانند از مزیت‌هایی برخوردار شوند.»

اوستراندر می‌گوید آن‌ها اکنون روی این موضوع کار می‌کنند که آسیب ناشی از تشعشع به چه شکلی در ژنوم سگ‌ها تجمع پیدا می‌کند. بریجت فون‌هولت، متخصص ژنتیک تکاملی در دانشگاه پرینستون که در مطالعه نقشی نداشت، می‌گوید: «دانستن پیشینه ژنتیکی سگ‌ها تشخیص آثار ناشی از تشعشعات را آسان‌تر خواهد کرد. این همچون ماجرای هیجان‌انگیزی است که می‌خواهم درباره‌ی آن بیشتر بدانم.»