پستانداران عصر کرتاسه گاهی‌اوقات دایناسورهای بزرگ‌تر از خود را شکار می‌کردند

به‌ نظر می‌رسد که دنیا در دوره‌ی کرتاسه مکان خطرناکی برای از بین رفتن حیات بوده، درواقع جهان سرزمینی بوده که در آن اگر شکار نمی‌کردی،‌ شکار می‌شدی. و حال، شواهدی از یک دایناسور وجود دارد که به‌عنوان ضیافت یک شکارچی غیرمحتمل با چنین پایان رنج‌آوری روبه‌رو شده است.

فسیل شگفت‌انگیزی که توسط جردن مالون دیرینه‌شناس و همکارانش در چین کشف شده، نشان می‌دهد گونه‌ای‌ از پستانداران کوچکی که حدود ۱۲۵ میلیون سال پیش زندگی می‌کردند، احتمالاً دایناسورهایی تا سه‌برابر بزرگ‌تر از خودشان را شکار می‌کردند. تعداد انگشت‌شماری از فسیل‌های چینی نشان می‌دهد که گونه‌ای از پستانداران کوچک از دوره‌ی کرتاسه، دو نوع پستاندار گوشتخوار به نام‌های رپنوماموس گیگانتیکوس و رپنوماموس ربوستوس، احتمالاً از باقی‌مانده‌ی لاشه‌ی دایناسورها یا دایناسورهای نابالغ تغذیه می‌کرده‌اند.

به‌گزارش ساینس‌آلرت، فسیل کشف‌شده صحنه‌ی نبرد دایناسور پسیتاکوسوروس لوجیاتوننسیس را نشان می‌دهد. اسکلت این حیوان درهم تنیده، دنده‌هایش در دهان مملؤ از دندان‌های تیز شکارچی دریده، آرواره‌ی منقاری‌اش با چنگال گرفته شده و پای عقبی‌اش به رانش چسبیده است. درواقع صحنه‌ی این نبرد به ذات خود اصلاً عجیب نیست، اما هویت شکارچی بسیار شگفت‌انگیز است: یک پستاندار کوچک شبیه گورکن، بسیار کوچک‌تر از پسیتاکوسوروس به نام رپنوماموس ربوستوس.

دانشمندان می‌دانستند که رپنوماموس ربوستوس از پسیتاکوسوروس تغذیه می‌کند؛ اما این اولین بار است که شواهدی به‌دست آمده که نشان می‌دهد این حیوانات چابک با طعمه‌های بزرگ‌تر از خود رودرو می‌شده‌اند.

گونه‌ی دایناسورهای پسیتاکوسوروس بین ۱۲۵ تا ۱۰۱ میلیون سال پیش روی زمین زندگی می‌کرده و در آسیای فعلی، روسیه، مغولستان و تایلند گسترده بوده است. این دایناسورهای گیاهخوار منقارهای قدرتمند و طوطی‌مانندی داشتند، روی پاهای عقب خود راه می‌رفتند، اندام‌های جلویی پنجه‌ای شکل داشتند و تا حدود دو متر رشد می‌کردند.

رپنوماموس ربوستوس کوچکتر از دو گونه‌ی دیگر رپنوماموس‌ها بود و در اوایل دوره‌ی کرتاسه می‌زیست. گونه‌های بزرگ‌تر رپنوماموس می‌توانستند به اندازه‌ی گورکن رشد کنند، ولی ربوستوس بسیار کوچک‌تر بود. با‌این‌حال، رپنوماموس ربوستوس در آن زمان که هنوز دوران اوج دایناسورها روی زمین بود و تعداد پستانداران کمتر بود، یکی از بزرگ‌ترین پستانداران جهان محسوب می‌شد.

فسیل یافت‌شده که در بسترهای فسیلی لوجیاتون در استان لیائونینگ کشف شد، لحظه‌ای را به تصویر می‌کشد که به نظر می‌رسد جانور پستاندار، دایناسور گیاهخوار، دوپا و منقارداری را شکار کرده است، اما بلافاصله بعد هردو آن‌ها در فوران مواد مذاب آتشفشانی مدفون شدند.

بررسی دقیق‌تر که توسط تیمی به سرپرستی گانگ هان، دیرینه‌شناس از دانشگاه علم و فناوری هاینان در چین انجام شد، ثابت کرد که این پستاندار خاص در حال جمع‌آوری لاشه‌ی دایناسور نبوده است. مالون می‌گوید: «سنگینی وزن شواهد نشان می‌دهد که یک حمله‌ی فعال در جریان بوده است.» محققان تخمین می‌زنند که در زمان مرگ، دایناسور حدود ۱۰٫۶ کیلوگرم و پستاندار حدود یک‌سومش، یعنی ۳٫۴ کیلوگرم وزن داشته است.

در دوران مدرن، حیوانات کوچک و مهاجم می‌توانند طعمه‌های بزرگ‌تر از خود را شکار کنند. حیواناتی مانند شیر و گرگ، در این زمینه به یک شکل عمل می‌کنند، اما برخی از شکارچیان کوچک رویکردی ستیزه‌جویانه دارند که ممکن است الهام‌گرفته‌شده از رپنوماموس‌ها باشد. مثلاً پستاندار گوشتخوار ولورین، گوزن کاریبو را شکار می‌کند که بیش‌ از ۱۰ برابر از خودش بزرگ‌تر است. گورکن عسل‌خوار نیز با نسبت اندازه‌ی مشابه، غزال‌های بزرگ آفریقایی را شکار می‌کند.

به‌گفته‌ی مالون، «ممکن است این مورد در فسیل کشف‌شده به تصویر کشیده شده باشد، پسیتاکوسوروس درحالی‌که هنوز زنده بود، توسط رپنوماموس خورده شده است، قبل‌ از اینکه هر دو حیوان در سرنوشتی تلخ کشته شوند.» سپس این دو استخوان‌هایشان را به‌جا گذاشتند تا میلیون‌ها سال بعد، ما با کنار گذاشتن قطعات به‌جامانده، داستانشان را بازنویسی کنیم.

این پژوهش در Scientific Reports منتشر شده است.