نهنگ قطبی طولانی‌ترین دوره بارداری را در بین پستانداران دارد

به‌عنوان حیواناتی که انسان تقریبا آن‌ها را به سمت انقراض کشانده است، هنوز نادانسته‌های زیادی درمورد نهنگ‌ها وجود دارد. برای مثال، نهنگ قطبی را در نظر بگیرید.

نادین لیزیاک، زیست‌شناس دریا که سال‌ها است روی نهنگ‌های قطبی و سایر نهنگان بی‌دندان مطالعه می‌کند، می‌گوید: «نهنگ‌های قطبی می‌توانند بیش از ۲۰۰ سال عمر کنند، آن‌ها دیر به بلوغ جنسی می‌رسند و خیلی دیر رشد می‌کنند. اما هنوز درحال یادگیری مسائل پایه‌ای درباره‌ی چرخه تولیدمثلی این حیوانات هستیم. آن‌ها بسیار اسرارآمیز هستند و ما بیشتر عمرِ آن‌ها را نمی‌بینیم، زیرا بخش کمی از عمر خود را در سطح آب می‌گذارنند.»

بااین‌حال به‌گزارش نیویورک‌تایمز، دکتر لیزیاک و همکارانش ممکن است شاهکار خارق‌العاده‌ای از طبیعت را کشف کرده باشند: نهنگ‌های قطبی ماده ممکن است قبل از به دنیا آوردن بچه نهنگ، ۲۳ ماه باردار باشند. بنابراین، مدت بارداری آن‌ها یک ماه از دوره بارداری فیل‌ها که طولانی‌ترین مدت حاملگی را در بین کل پستانداران شناخته‌شده دارند، طولانی‌تر است.

یافته‌های پژوهشگران که اخیرا در مجله‌ی Royal Society Open Science منتشر شده است، پیچیدگی‌های رشد جمعیت نهنگ‌ها را نشان می‌دهد و دکتر لیزیاک امیدوار است به هدایت تلاش‌های حفاظتی خصوصا در اقلیم نامساعد آینده کمک کند.

به‌منظور مطالعه‌ی پستانداران دارای قلمرو وسیع مانند نهنگ‌های قطبی، دانشمندان باید روی بررسی‌ها و مشاهدات میدانی و همچنین لاشه‌هایی که به سواحل آورده می‌شوند، تکیه کنند. اما برای مطالعه‌ی جدید، دکتر لیزیاک و همکارانش نمونه‌های جمع‌آوری شده از ۱۰ نهنگ قطبی ماده را بررسی کردند که از سال ۱۹۹۸ تا سال ۲۰۱۱ توسط شکارچیان اینوئیت در شرق شمالگان کانادا و غرب گرینلند جمع‌آوری شده بود.

مطالعه روی پرزهای خاص درون دهان نهنگ‌ها تمرکز داشت. درحالی‌که نمونه‌های بافت چربی یا پوست تصویری فوری از یک لحظه از زندگی حیوان ارائه می‌دهند، صفحه‌های شانه‌ای تصویر گسترده‌تری فراهم می‌کنند. این برجستگی‌های دندان‌مانند در دهان نهنگ (سیستم فیلتراسیون که غذا را از آب جدا می‌کند) از لثه بیرون می‌زند و دارای سابقه‌ی مولکولی از هورمون‌های در گردش بدن حیوان است.

پژوهشگران پس از جمع‌آوری نمونه‌های کوچک از صفحات شانه‌ای نهنگ‌ها، غلظت سه هورمون را اندازه‌گیری کردند: پروژسترون که اندکی قبل و در طول بارداری تولید می‌شود؛ استرادیول (نوعی استروژن) که وقتی حیوان وارد چرخه استروس (فحلی) می‌شود، به میزان قابل‌توجهی آزاد می‌شود و کورتیکوسترون، نشانگر زیستی استرس که در رشد جنین نیز نقش دارد.

تجزیه‌وتحلیل داده‌ها جهش‌هایی را در پروژسترون در طول زمان نشان داد که با انتظار پژوهشگران از بارداری ۱۴ ماهه نهنگ قطبی مطابقت نداشت. دکتر لیزیاک گفت: «همه چیز را چند بار بررسی کردم تا درباره‌ی اعداد جدول زمانی که استفاده می‌کردیم، مطمئن شدم.»

دو سناریو برای توضیح داده‌ها وجود دارد. در یک سناریو، بارداری نهنگ قطبی ۲۳ ماه طول می‌کشد. در مورد دیگر، نهنگ‌ها در طول اولین جهش پروژسترون باردار نبودند، بلکه درحال تجربه فحلی طولانی یا تخمک‌گذاری بودند. در این صورت، جهش دوم پروژسترون که حدود ۱۴ ماه طول کشید، زمانی بود که این پستانداران دریایی واقعا باردار بودند.

سناریوی دوم با آنچه زیست‌شناسان درباره اندازه جنین نهنگ قطبی می‌دانستند، سازگاری داشت: بزرگ یا کوچک در بهار، متوسط در پاییز.

اما به‌گفته‌ی دکتر لیزیاک، پدیده‌ای وجود دارد که می‌تواند سناریوی اول را توضیح دهد: لانه‌گزینی دارای تاخیر که به دیاپوز رویانی نیز معروف است. وقتی تخمک بارورشده به رویان تبدیل می‌شود، نقطه‌ای وجود دارد که در آن بدن مادر می‌تواند بارداری را متوقف کند.

این توانایی ازنظر بقا مزیت در نظر گرفته می‌شود زیرا به بدن مادر اجازه می‌دهد درباره زمان مناسب بچه‌دار شدن تصمیم بگیرد. بسته به گونه، این توقف می‌تواند از چند روز تا ۱۱ ماه طول بکشد. دکتر لیزیاک گفت: «این پدیده در بسیاری از پستانداران دریایی مانند و بسیاری از جانوران خشکی زی رخ می‌دهد اما تا‌به‌حال در نهنگ‌های قطبی ثابت نشده است.»

درحالی‌که برای مشخص کردن این مساله که آیا باردار نهنگ قطبی ۲۳ ماه طول می‌کشد، به پژوهش‌های بیشتری نیاز است، یافته‌ها زمانی به دست می‌آیند که این گونه در معرض خطر قرار دارد.

لوگان پالین، زیست‌شناس دریا در دانشگاه کالیفرنیا که در مطالعه نقشی نداشت، می‌گوید: «این مقاله به ما کمک می‌کند پیچیدگی فیزیولوژیکی این گونه بزرگ و ازنظر اکولوژیکی مهم را بهتر درک کنیم. چنین مطالعاتی ما را در مسیر درست استفاده از علم برای تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تر درمورد حفاظت هدایت می‌کند.»