در جوامع نوسنگی زنان کوچ می‌کردند، اما مردان در خانه می‌ماندند

در هزاره ششم پیش از میلاد، اولین کشاورزان به اروپای غربی رسیدند. این افراد چه کسانی بودند، چگونه زندگی می‌کردند و ساختار خانوادگی آن‌ها چگونه بود؟ محققان به‌لطف تجزیه و تحلیل ژنتیکی و ایزوتوپی در ترکیب با مشاهدات باستان‌شناسی، به پاسخ برخی از این پرسش‌ها دست یافته‌اند. تیمی از محققان با پژوهش بر بقایای بیش از ۱۰۰ شخص که بین سال‌های ۴۸۵۰ تا ۴۵۰۰ پیش از میلاد در گورستان «له‌نواَزات» در منطقه‌ی گورژی در مرکز فرانسه دفن شدند، دو شجره‌نامه‌ی خانوادگی را بازسازی کرده‌اند که چندین نسل را در بر می‌گیرد.

به‌گزارش ساینتیفیک امریکن، تیم محققان به سرپرستی مائیته ریولا بقایای یافت‌شده در گورستان را در دانشگاه بوردو در فرانسه بررسی و سپس یافته‌هایشان را در نشریه‌ی نیچر منتشر کردند. یکی از شواهدی که محققان به دست آوردند، این بود که در جوامع نوسنگی که با عنوان عصر حجر نیز شناخته می‌شود، مردان در نزدیکی کانون خانواده‌ی خود می‌ماندند و در همان مکان ازدواج و زندگی می‌کردند، در حالی که زنان از جوامع دیگری آمده بودند. اگرچه باستان‌شناسان این الگو را در مکان‌های دیگر نیز مشاهده کرده‌اند، همچنان یافته‌های گورژی تصویر بسیار دقیقی از چندین نسل در جوامع نوسنگی را به نمایش می‌گذارد.

اکتشافات در گورستان،‌ تقریباً برای تمام زنان دفن‌شده به هیچ سرنخی از حضور والدین نرسید. زنان مرده به ندرت با شجره‌نامه‌ها مرتبط بودند و نسبت جنسی نامتعادل بقایای یافت‌شده در محوطه حاکی از جای خالی بیشتر دختران بالغ بود. محققان توضیح می‌دهند که این الگو نشان می‌دهد که زنان در سن معینی خانواده و محل تولد خود را ترک و با شریک جنسی خود در مکان دیگری زندگی می‌کردند. در عین حال، به نظر می‌رسد که مردان در نزدیکی خانواده‌ی بیولوژیک و محل تولد خود می‌ماندند.

تیم همچنین به سرنخ‌های ژنتیکی از تاریخچه‌ی زنان دست یافت. برخی از این زنان ارتباطات فامیلی دوری باهم داشتند. ممکن است جا‌به‌جایی زنان به نوعی منعکس‌کننده‌ی یک رسم اجتماعی مشترک باشد. هیچ مدرکی دال بر ربوده شدن این زنان وجود نداشت؛ همچنین قبرها نشان می‌داد که زنان نسبت به مردان از جایگاه یکسانی برخوردار بودند.

محققان گمان می‌کنند که این نوع مشارکت بین مردان و زنان از جوامع مختلف به ایجاد اتحاد و روابط نزدیک‌تر کمک کرده است. به عنوان مثال، اگر مرد یک گروه، پدربزرگ کودکان گروه دیگری می‌شد، ممکن بود آن پیوند افراد جوامع مختلف را به یکدیگر نزدیک‌تر کرده باشد. شاید این رسم همزیستی مسالمت‌آمیزتر را تضمین یا از تجارت و تبادل فرهنگی حمایت می‌کرد.

علاوه بر این، هاک خاطرنشان می‌کند که به نظر می‌رسد نسل‌های مختلف مردم گورژی از زندگی نسبتاً امن و پایداری برخوردار بودند. در دوره‌ای که مرگ‌ومیر نوزادان بسیار رایج بود، زوج‌ها بسیاری از فرزندان خود را به سن بزرگسالی رساندند. چنین موفقیتی ممکن است به این معنی باشد که مردم از مواد غذایی و منابع فراوانی برخوردار بودند؛ همچنین می‌تواند نشان از وجود شبکه‌های ارتباطات اجتماعی قوی و حمایت‌کننده باشد.

اینکه آیا آداب اجتماعی گورژی در سایر جوامع نوسنگی اروپای غربی رواج داشت یا خیر، ناشناخته است. این گورستان از نظر طراحی بسیار ساده‌تر از مکان‌های تدفین تاریخی همان دوره است و به نظر می‌رسد که محل دفن مردم عادی بوده است.

پدیده‌ی مهاجرت زنان برای پیوستن به خانواده‌ی همسر در چندین مکان و دوره‌ی دیگر از ماقبل تاریخ نیز رخ داده است. تحقیقات در محوطه‌ی باستان‌شناسی «تپه‌های نولتلند» در وست‌ری، یکی از جزایر اورکنی در اسکاتلند، الگوهای مشابهی را نشان داده است. زنان در دور‌ه‌های ۲۳۰۰ تا ۱۵۰۰ پیش از میلاد از بریتانیا به جزایر اورکنی مهاجرت کردند. به عنوان یک نمونه قدیمی‌تر، تجزیه و تحلیل ژنتیکی نشان داده که زنان ۵۴ هزار سال پیش در قبایل نئاندرتال ساکن کوه‌های آلتای در آسیای مرکزی نیز مهاجرت می‌کردند.