آیا نوشیدنی‌های گرم می‌توانند به خنک شدن ما کمک کنند؟

با بالا رفتن دما، بسیاری از افراد به‌سراغ نوشیدنی‌های سرد می‌روند؛ اما در این میان افرادی هم هستند که برای خنک‌ کردن خود چای را انتخاب می‌کنند. چای داغ در کشورهایی مانند بنگلادش، عربستان، هند، ژاپن و البته ایران، نوشیدنی بسیار محبوبی است که در تمام طول سال مصرف می‌شود.

بیشتر مردم عقیده دارند که چای داغ در روزهای گرم بسیار فرح‌بخش است؛ در طب سنتی چین نیز گفته شده که برخی از انواع خاص چای، حتی اگر داغ هم مصرف شوند خاصیت خنک‌کنندگی دارند. سوال اینجاست که آیا واقعا نوشیدنی‌های گرم می‌توانند در یک روز گرم ما را خنک کنند؟ به‌ گزارش لایو‌ساینس، کارشناسان معتقدند که نوشیدنی‌های گرم می‌توانند خاصیت خنک‌کنندگی داشته باشند؛ اما این موضوع به عوامل دیگری نیز بستگی دارد.

پیتر مک‌ناتون، استاد داروشناسی در کالج کینگ لندن معتقد است که نوشیدنی‌های گرم واقعاً می‌توانند ما را خنک کنند. او می‌گوید: « غیرمنطقی به‌نظر می‌رسد؛ اما مصرف نوشیدنی‌های داغ واقعاً باعث می‌شود دمای بدنتان پایین بیاید.»

به‌گفته‌ی ناتون، وقتی نوشیدنی گرم‌تر از بدن ما باشد، بدیهی است که ابتدا باعث افزایش دمای بدن شود؛ اما بدن انسان نیز مانند سایر حیوانات خونگرم، دائماً درحال تنظیم دمای داخلی خود است. ناتون می‌افزاید نوشیدنی‌های گرم و فلفل تند، با فعال‌کردن گیرنده‌ای عصبی به‌ نام «TRPV1» این پیام را به بدن انسان می‌دهند که باید خنک شود؛ بدن انسان هم در پاسخ به این پیام شروع به عرق‌کردن می‌کند.

عرق‌کردن پوست، احساس ناخوشایندی است؛ اما اگر مقداری باد خنک به این شرایط اضافه شود، جریان هوای ایجادشده به تبخیر عرق کمک کرده و با پایین‌آوردن دمای بدن، احساس خوشایندی ایجاد می‌کند. به‌طورکلی همان‌طور که مک‌ناتون هم می‌گوید، زندگی ما به تعرق بستگی دارد. عرق‌کردن به انسان کمک می‌کند تا در بالاترین دماهای ثبت‌شده روی زمین و در گرمای خشک، زنده بماند.

عرق در رطوبت بالا تأثیر کمتری دارد؛ زیرا میزان رطوبت موجود در هوا به‌قدری است که نمی‌تواند مقدار زیادی از عرق روی پوست را جذب کند؛ به‌همین دلیل نیز دمای قابل‌تحمل در رطوبت بالا کمتر از مواقع دیگر است.

براساس نتایج مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۲ انجام شد، پس از تبخیر کامل عرق از روی پوست، نوشیدنی‌های گرم می‌توانند به‌طور موقت به‌ افراد کمک کنند تا وضعیت آرام‌تری را تجربه کنند. این مطالعه به بررسی دوچرخه‌سوارانی می‌پرداخت که با سرعت مناسب دوچرخه‌سواری می‌کردند و شرایط لازم را برای تبخیر عرق در آب‌وهوای بدون رطوبت فراهم می‌آوردند. آب‌وهوای بدون رطوبت، ایدئال‌ترین شرایط برای تبخیر عرق است.

عملکرد نوشیدنی‌های سرد، دقیقاً عکس نوشیدنی‌های گرم است. آن‌ها با پایین‌آوردن دمای بدن، مغز را تحریک می‌کنند تا ضمن کاهش میزان عرق، دمای بدن را به حالت اولیه برگرداند. مقاله‌ی منتشرشده در سال ۲۰۱۸ نشان داد که استفاده از نوشیدنی‌های سرد برای خنک‌کردن بدن زمانی منطقی است که شرایطی همچون رطوبت بالا، باد کم یا موانعی برای تعریق مؤثر (مانند لباس‌های سنگین‌ آتش‌نشانان) وجود داشته باشد.

سینی بانو، محقق بالینی در کالج دانشگاهی لندن که آب‌رسانی در بدن افراد مسن را در بریتانیا بررسی کرده است، می‌گوید این افراد که اغلب چای داغ کافئین‌دار را در لیست نوشیدنی‌های روزانه‌ی خود قرار می‌دهند، فکر می‌کنند برای تأمین آب موردنیاز بدن خود، باید علاوه بر چای آب هم مصرف کنند؛ درصورتی‌که اگر هیچ آبی درطول روز ننوشند و فقط ۱۰ فنجان چای مصرف کنند باز هم وضعیت آب‌رسانی بدن آن‌ها در شرایط عالی قرار خواهد داشت.

باتوجه به اینکه احساس تشنگی با افزایش سن کاهش می‌یابد، افراد مسن باید بدون توجه به این موضوع که آیا احساس تشنگی دارند یا نه، آب کافی مصرف کنند. افرادی که به چای خود افزودنی‌هایی مانند خامه، شکر یا نمک اضافه می‌کنند، از مزایای این کار بهره‌مند می‌شوند. این افزودنی‌ها درست مانند نوشیدنی‌های ورزشی، برخی از الکترولیت‌های ازدست‌رفته در نتیجه‌ی تعریق را جایگزین می‌کنند.

مت برلی، پس از مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۷ انجام داد به این موضوع پی برد که بسیاری از کارگران، با وجود تمایل به آب سرد، از مصرف آن خودداری می‌کند؛ زیرا معتقدند که این‌ کار باعث وارد آمدن شوک به بدنشان می‌شود. این موضوع باعث می‌شد تا درحالت‌کلی آب کمتری مصرف کنند و بدن آن‌ها از نظر آب‌رسانی در وضعیت نامناسبی قرار داشته باشد.

برلی هم مانند بانو توصیه می‌کند که افراد به ترجیحات خود پایبند باشند و آب بیشتری در طول روز مصرف کنند؛ البته او روی این نکته تأکید می‌کند که مصرف آب به‌تنهایی برای خنک‌ نگه‌داشتن کارگران فضای باز در روزهای گرم کافی نیست و این افراد باید علاوه‌بر استراحت طولانی‌تر، به تهویه‌ی مناسب نیز دسترسی داشته باشند.

براساس توصیه‌ی برلی، مردم باید هنگام تجربه‌ی تنش گرمایی (یعنی زمانی که بدن قادر به خلاص‌شدن از گرمای اضافی نیست) از خوردن نوشیدنی‌های گرم خودداری کنند؛ البته وی این سناریو را غیرمعمول می‌داند. هرچند مردم در فصل تابستان اغلب هنگام استراحت نوشیدن چای را ترجیح می‌دهند، افراد بسیار کمتری ممکن است این نوشیدنی داغ را هنگام کار در خارج از منزل انتخاب کنند.