انقراض بیخ گوش اجداد ما؛ یک میلیون سال پیش فقط ۱۲۰۰ انسان باقی مانده بود

یافته‌های مطالعه‌ای جدید و بحث‌برانگیز نشان می‌دهد که اجداد انسان در آفریقا تقریبا ۹۰۰ هزار سال پیش تا مرز انقراض رانده شدند. این مطالعه که ۳۱ اوت در نشریه ساینس منتشر شد، از کاهش شدید جمعیت اجداد ما پیش از ظهور گونه هوموساپینس یا انسان خردمند حکایت می‌کند. به‌نقل از یافته‌ها، جمعیت افراد مولد تقریبا یک میلیون سال پیش به تنها ۱۲۸۰ نفر کاهش یافت و تا ۱۱۷ هزار بعد با افزایش روبه‌رو نشد.

هایپینگ لی، متخصص ژنتیک جمعیت در دانشگاه آکادمی علوم چین در پکن و سرپرست مطالعه‌ی اخیر، به‌نقل از نیچر می‌گوید: «تقریبا ۹۸٫۷ درصد اجداد انسان از بین رفتند.» او می‌افزاید سوابق فسیلی در آفریقا و اوراسیا بین ۹۵۰ هزار تا ۶۵۰ هزار سال پیش، پراکنده است و کشف این فروپاشی جمعیتی ممکن است شکاف زمانی را توضیح دهد.

به‌باور پژوهشگران، رانده‌شدن اجداد انسان به مرز انقراض، ممکن است نقش مهمی در تکامل انسان امروزی و نزدیک‌ترین خویشاوندان منقرض‌شده‌ی ما، یعنی نئاندرتال‌ها و دنیسوواها ایفا کرده باشد. پژوهش‌های پیشین حاکی از آن است که انسان امروزی تقریبا ۳۰۰ هزار سال پیش در آفریقا ظهور کرد. با وجود شمار اندک فسیل‌ها از آن زمان، بسیاری از مراحل تکامل نسل انسان، پیش از ظهور انسان امروزی نامشخص باقی مانده است.

داده‌های ژنتیکی نشان می‌دهد که بین ۸۱۳ هزار تا ۹۳۰ هزار سال پیش، اجداد انسان با فروپاشی چشمگیر جمعیت مواجه شدند. این کاهش جمعیت چنان شدید و طولانی‌مدت بود که خطر انقراض واقعا در بیخ گوش اجداد انسان قرار داشت.

دانشمندان خاطرنشان می‌کنند که این سقوط جمعیت همزمان با سرمایش شدیدی بود که به ظهور یخچال‌ها، کاهش دمای سطح اقیانوس‌ها و احتمالا خشکسالی‌های طولانی در آفریقا و اوراسیا منجر شد. پژوهشگران هنوز نمی‌دانند که این تغییر اقلیمی چه تاثیری بر انسان‌ها داشت؛ زیرا فسیل‌ها و مصنوعات انسانی در این مدت، شاید به دلیل جمعیت بسیار اندک باقی‌مانده، نسبتا کم هستند.

درحدود ۸۱۳ هزار سال پیش، جمعیت اجداد انسان دوباره شروع به افزایش کرد. پژوهشگران هنوز نمی‌دانند که اجداد ما چگونه توانستند زنده بمانند و چه چیز امکان شکوفایی دوباره‌ی آن‌ها را فراهم کرد.

پژوهش‌های پیشین نشان می‌دهد که آخرین جد مشترک انسان‌های امروزی، نئاندرتال‌ها و دنیسوواها درحدود ۷۶۵ هزار تا ۵۵۰ هزار سال پیش، یعنی تقریبا همزمان با فروپاشی جمعیتی مورد بحث زندگی می‌کرده است. این مسئله نشان می‌دهد که نزدیک‌بودن اجداد انسان به انقراض به‌نحوی با تکامل آخرین جد مشترک ما و خویشاوندانمان مرتبط بوده است.

اگر آن آخرین جد مشترک درطول یا بلافاصله پس از فروپاشی جمعیتی زندگی می‌کرده، سقوط جمعیت ممکن است در تقسیم گروه‌های انسانی باستانی به انسان‌های امروزی، نئاندرتال‌ها و دنیسوواها تاثیرگذار بوده باشد. به‌عنوان مثال، با کاهش جمعیت احتمالا انسان‌ها به گروه‌های جداگانه‌ای تفسیم شدند و با گذشت زمان، تفاوت‌ها بین آن‌ها آن‌قدر فزونی گرفت که بازماندگان به جمعیت‌های متمایز تبدیل شدند.