بازنویسی تاریخ ورود انسان به آمریکا؛ اولین آمریکایی‌ها خیلی قبل‌تر به این قاره رسیدند

در طول آخرین عصر یخبندان، انسان‌ها به دو قاره‌ی وسیع و کاملا ناشناخته راه پیدا کردند: آمریکای جنوبی و شمالی. به مدت تقریبا یک قرن، پژوهشگرها فکر می‌کردند که از چگونگی انجام این مهاجرت مخاطره‌آمیز اطلاع دارند. براساس تصور آن‌ها، اولین ساکنان آمریکا یا کلوویسی‌ها، اندکی پیش از ۱۳ هزار سال پیش، وقتی سطح آب دریاها پایین‌تر بود، از پل خشکی برینگیا که آسیا و آمریکای شمالی را به هم وصل می‌کرد، سفر بین‌قاره‌ای خود را انجام دادند.

براساس نظریه‌ی کلوویس اول، هر فرد بومی آمریکا را می‌توان تا همین مهاجرت واحد انجام‌شده از درون خشکی ردیابی کرد. اما در دهه‌های اخیر کشف‌های تازه نشان داده‌اند که اولین انسان‌ها هزاران سال پیش از آنچه فکر می‌کردیم، به دنیای به‌اصطلاح جدید راه یافتند و احتمالا از طریق مسیر درون‌سرزمینی این کار را انجام ندادند. بنابراین اولین آمریکایی‌ها چه افرادی بودند و چگونه به سرزمین جدید خود رسیدند؟

براساس پژوهش‌های ژنتیکی، ریشه‌ی اولین افرادی که به قاره آمریکا وارد شدند، به گروهی از اهالی سیبری شمالی و آسیای شرقی می‌رسد که در حدود ۲۰ هزار تا ۲۳ هزار سال قبل با یکدیگر درهم‌آمیختند. آن‌ها احتمالا بین این زمان تا حدود ۱۵٬۵۰۰ سال پیش از پل خشکی برینگیا عبور کردند.

بااین‌حال، برخی سایت‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهند که آمریکایی‌ها احتمالا خیلی قبل‌تر از آن زمان به قاره آمریکا پا گذاشتند. برای مثال، ردپاهایی فسیلی از انسان‌ها در پارک ملی وایت سندز واقع در نیومکزیکو وجود دارد که قدمتشان احتمالا بین ۲۱ هزار تا ۲۳ هزار سال قبل است؛ بنابراین انسان‌ها در طول آخرین بیشینه یخچالی (LGM) که بین ۲۶٬۵۰۰ تا ۱۹ هزار سال پیش رخ داد، به آمریکای شمالی رسیدند. در آن زمان صفحات یخی بخش زیادی از آلاسکای کنونی، کانادا و آمریکای شمالی را پوشانده بودند.

به علاوه، داده‌های مبهم دیگری نشان می‌دهند که اولین افراد تا ۲۵ هزار یا حتی ۳۱٬۵۰۰ سال پیش در نیم‌کره‌ی غربی زمین ساکن شده بودند. اگر این تاریخ‌ها تأیید شوند، می‌توانند تصویری پیچیده‌تر از چگونگی و زمان رسیدن انسان به آمریکا را ارائه دهند.

تقریبا تمام دانشمندان موافق هستند که مسیر خارق‌العاده‌ی مهاجرت به آمریکا با ظهور برینگیا امکان‌پذیر شد؛ پهنه‌ای عظیم از خشکی با وسعت ۱۸۰۰ کیلومتر که امروزه به زیر آب رفته، اما در گذشته آلاسکای کنونی را به شرق دور روسیه وصل می‌کرد. در طول آخرین عصر یخ، بخش زیادی از آب‌های زمین به شکل صفحات یخی منجمد شده بود و همین مسئله باعث پائین‌رفتن سطح آب اقیانوس‌ها شد. آب‌های منطقه‌ی برینگیا به ۵۰ متر زیر سطح کنونی رسیدند و به این ترتیب در حدود ۳۰ هزار تا ۱۲ هزار سال پیش، مسیری قابل عبور به وجود آمد.

از زمان ظهور برینگیا، چشم‌انداز باستان‌شناسی تیره و تار می‌شود. نسخه‌ی قدیمی‌تر داستان مهاجرت انسان به آمریکا در دهه‌ی ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ سرچشمه گرفت؛ زمانی که باستان‌شناس‌های غربی سنگی برگ‌مانند و تیز را در نزدیکی منطقه‌ی کلوویس نیومکزیکو کشف کردند. افرادی که این سنگ را ساخته بودند و اکنون با عنوان مردمان کلوویس شناخته می‌شوند، در حدود ۱۳ هزار تا ۱۲٬۷۰۰ سال پیش در آمریکای شمالی زندگی می‌کردند. این داده‌ها بر اساس تجزیه‌وتحلیلی در سال ۲۰۲۰ از استخوان‌ها، زغال‌ها و بقایای گیاهان در سایت‌های کلوویس به دست آمدند.

با این‌حال اکتشاف‌های جدید به مرور، لحظه‌ی ورود اولین آمریکایی‌ها را تغییر دادند. پژوهشگرها در سال ۱۹۷۶، نکاتی را درباره‌ی سایت مونت ورده ۲ در جنوب شیلی آموختند که بر اساس تاریخ‌گذاری رادیوکربی، قدمت آن به ۱۴٬۵۵۰ سال پیش می‌رسید. ده‌ها سال طول کشید تا باستان‌شناس‌ها تاریخ‌گذاری مونت ورده را بپذیرند، اما خیلی زود سایت‌های دیگر تاریخ ورود اولین انسان‌ها به قاره‌ی آمریکا را باز هم به عقب بردند.

غار‌های پیزلی در اورگان حاوی کورپولیت‌های انسانی یا مدفوع فسیل‌‌شده‌ای هستند که قدمتشان به ۱۴٬۵۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. قدمت سایت پیشاکلوویسی پیج لادسون در فلوریدا با ابزارهای سنگی و استخوان‌های ماستودونی به ۱۴٬۵۵۰ سال پیش بازمی‌گردد. سپس در سال ۲۰۲۱، دانشمندان ردهای باستانی بیشتری را از فعالیت‌های انسان پیدا کردند. یکی از این نمونه‌ها ردپاهای فسیل‌شده در وایت سندز نیومکزیکو بود که قدمتشان به ۲۱ هزار تا ۲۳ هزار سال قبل می‌رسید.

ده‌ها سایت دیگر وجود دارند؛ هرچند برخی انواع قدیمی‌تر بحث‌برانگیز هستند. برای مثال برخی باستان‌شناس‌ها می‌گویند سنگ‌های ۳۱٬۵۰۰ ساله در غاری دورافتاده‌ی در مکزیک، ابزارهای سنگی ساخت دست انسان بودند، اما براساس نظریه‌ای دیگر این سنگ‌ها به شکل طبیعی شکل گرفتند. سایت دیگری در برزیل دارای استخوان‌های عظیمی است که احتمالا توسط انسان حداقل ۲۵ هزار سال پیش تغییر پیدا کردند؛ اما این احتمال وجود دارد که حفره‌های کوچک داخل استخوان‌ها به صورت طبیعی شکل گرفته باشند. همچنین بر اساس پژوهشی دیگر در سال ۲۰۲۲، ابزارهای سنگی ۵۰ هزار ساله در پدرا فورادای برزیل هم احتمالا توسط میمون‌های کاپوچین ساخته شده‌اند.

سایت‌هایی مثل وایت سندز و فری کوپر نتایج احتمالی بزرگی برای چگونگی رسیدن اولین انسان‌ها به قاره آمریکا در خود دارند. براساس تصورها، گذرگاه بدون یخ درون آمریکای شمالی تا ۱۳٬۸۰۰ سال پیش به‌طور کامل باز نشده بود؛ بنابراین اگر ساکنان آمریکا مدت‌ها پیش‌تر به این قاره راه یافته باشند، احتمالا در امتداد سوال اقیانوس آرام سفر کردند. سفر ساحلی با پای پیاده یا با استفاده از مهارت قایق‌رانی یا ترکیبی از هر دو انجام شده است، اما هیچ شواهد فسیلی یا باستانی از چنین سفری تاکنون به دست نیامده است.

با این‌حال مسیر ساحلی چندان هم عجیب نیست. شواهد دیگری نشان می‌دهند انسان‌های باستانی از قابلیت عبور از اقیانوس‌های بزرگ برخوردار بودند. برای مثال ممکن است افراد در حدود ۵۰ هزار سال پیش با قایق به استرالیا رسیده باشند.

با وجود عدم قطعیت‌ها، پژوهشگرها برخی از غیرواقع‌بینانه‌ترین نظریه‌ها را حذف کردند. برای مثال اولین آمریکایی‌ها، جزیره‌نشین‌های اقیانوس آرام نبودند که در اقیانوس آرام قایق‌سواری می‌کردند؛ زیرا انسان‌ها تا حدود ۳۰۰۰ سال پیش به پلی‌نزی (مجموعه جزایر اقیانوس آرام) وارد نشدند و شواهد ژنتیکی هم نشان می‌دهند که اولین آمریکایی‌ها نسبت بسیار دوری با اهالی پلی‌نزی دارند.

به همین ترتیب پژوهش‌های ژنتیکی احتمال‌هایی مثل فرضیه‌ی سلوترین را حذف می‌کنند؛ ایده‌ای که فرض می‌کند اروپایی‌های عصر پارینه‌سنگی در حدود ۲۰ هزار سال پیش از اقیانوس اطلس عبور کردند.

متخصصین ژنتیکی که به بررسی اولین آمریکایی‌ها پرداختند، تصویر پیوسته‌تری را نسبت به باستان‌شناسان ترسیم می‌کنند. دلیل این مسئله هم استفاده از بقایای انسان‌ها و مجموعه‌داده‌های ژنتیکی است. براساس تحلیل‌های ژنتیکی، ساکنان باستانی سیبری شمالی و گروهی از اهالی آسیای شرقی در حدود ۲۰ هزار تا ۲۳ هزار سال پیش با یکدیگر تشکیل گروه دادند.

خیلی زود، این جمعیت به دو گروه مجزای ژنتیکی تقسیم شدند: گروهی که در سیبری ماندند و گروهی دیگر موسوم به شاخه‌ی اولیه‌ی آمریکا که در حدود ۲۰ هزار تا ۲۱ هزار سال قبل ظهور کرد. براساس داده‌های ژنتیکی، نوادگان گروه شاخه‌ی اولیه‌ی آمریکا از پل خشکی برینگیا عبور کردند و به اولین آمریکایی‌ها تبدیل شدند.

هر سه گروه یادشده در نهایت به آمریکای شمالی راه یافتند؛ اما ژنتیک واگرای آن‌ها نشان می‌دهد به صورت مستقل به مقصد رسیدند. برخی از آن‌ها نتوانستند راه زیادی را طی کنند؛ برینگیایی‌های باستانی وارد آلاسکا شدند اما هرگز نتوانستند به جنوب صفحات یخی قاره‌ای راه یابند. آخرین برینگیایی باستانی شناخته‌شده معروف به Trail Creek، حدود ۹۰۰۰ سال پیش در آلاسکا درگذشت.

در عین‌حال رسته‌ی ANA هم به چند دسته تقسیم شدند و همین مسئله نشان می‌دهد این افراد در مناطق مختلفی از آمریکای شمالی ساکن شدند؛ زیرا جریان ژنی بین آن‌ها محدود بود. یک تقسیم بین ۲۱ هزار و ۱۶ هزار سال پیش و تقسیم دوم حدود ۱۵٬۷۰۰ سال پیش دیده می‌شود. در دوره‌ی تقسیم دوم، آمریکایی‌های بومی شمالی که نوادگانشان به زبان‌های الگانکویان، سالیشی، تسیمشیانی و نادین صحبت می‌‌کردند، از آمریکایی‌های بومی جنوبی (SNA) که به سمت جنوب رفتند و نوادگانشان همان گروه کلوویس بودند، جدا شدند. بنابراین بومیان زنده و مرده‌ی شناخته‌شده جنوب کانادا متعلق به گروه SNA هستند.

در شرایط ایده‌آل، باستان‌شناس‌ها به دنبال سایت‌های بیشتری برای تمام شاخه‌ها و بقایایی می‌روند که بتوانند ژنتیک مردم وایت سندز بین ۲۳ هزار تا ۲۱ هزار سال پیش را توصیف کنند. پژوهشگرها در این مرحله در جستجوی شواهدی هستند که با حضور انسان در وایت سندز در طول دوره‌ی LGM سازگار باشند. همچنین به دنبال سایت‌هایی از برینگیای شرقی هستند که بتوانند به درک جابه‌جایی انسان‌ها در این منطقه کمک کنند.

در درجه‌ی اول، وقتی باستان‌شناس‌ها سایت‌های حفاظت‌شده را حفاری کنند، متوجه می‌شوند تا ۹۰ درصد از آنچه افراد ساخته‌اند و به کار برده‌اند نابود شده‌اند. فیبرهای گیاهان، پرها، پوست‌ حیوانات از این دست اقلام هستند. چنین مصنوعات زیستی و بقایای آن‌ها تنها در شرایط نادر مثل مکان‌های به‌شدت مرطوب یا جاهای خشک و سرد مثل غارها، پناهگاه‌های سنگی یا سایت‌های آبی حفظ می‌شوند.

حتی اگر سایت‌هایی غنی از مواد زیستی وجود داشته باشند، بسیاری از دانشمندان در جستجوی آن‌ها نیستند؛ زیرا در ذهنیت کلوویسی گیر افتاده‌اند و به جستجوی ابزار سنگی افراد باستانی می‌روند. با این‌حال شواهد این مردم را می‌توان در بقایای حیواناتی که سلاخی کرده‌اند، زغالی که سوزاندند، ابزاری که ساختند و حتی خویشاوندانی که دفن کردند، پیدا کرد. پژوهشگرها بر ردپاهای فسیل‌شده‌ای که افراد از خود به‌جا گذاشتند تمرکز می‌کنند. البته تا وقتی باستان‌شناس‌های بیشتر روی شواهد تمرکز کنند، پژوهش‌ها پیشرفت نخواهند کرد.