گربه‌ها احساساتشان را از طریق ۳۰۰ حالت مختلف چهره بروز می‌دهند

گربه‌ای را تصور کنید که در سکوت به گربه‌ی دیگری در نزدیکی‌اش خیره شده است، پلک‌هایش را به هم می‌زند، با گوش‌های صافی که به سمت عقب خم شده، زبانش را بیرون می‌آورد و دهانش را می‌لیسد. گربه‌ی دیگر نیز به پشت سر او خیره می‌شود، بینی‌اش را چین می‌دهد و سبیل‌هایش را به عقب خم می‌کند. افرادی که با گربه‌ها در ارتباط هستند خیلی سریع می‌فهمند که چه اتفاق شومی در شرف وقوع است: دعوای گربه‌ها. اگر مشکل با چشم‌غره و غرزدن حل نشود، ناخن‌های تیز از غلاف پنجه‌ها بیرون کشیده می‌شود و دو موجود پشمالو به سمت هم پرواز می‌کنند.

حالت دعوا تنها شکل چهره‌ی گربه‌ها برای برقراری ارتباط با یکدیگر نیست. محققان در مطالعه‌ای که به‌تازگی منتشر شده است، ۲۷۶ حالت مختلف چهره‌ی گربه‌ها در زمان برقراری ارتباط با یکدیگر را سنجیدند. این حالت‌های مختلف چهره‌ی گربه‌ای برای برقراری ارتباط شامل اهداف خصمانه، دوستانه و حالات دیگر می‌شد. مطالعه می‌گوید گربه‌ها این رفتار را مدیون ما هستند؛ این ادا و اصول‌های گربه‌ای در طول تاریخ زندگی ۱۰ هزار ساله‌اش در کنار انسان تکامل یافته است.

گربه‌ها می‌توانند موجوداتی تک‌زی باشند، اما اغلب با همنوعان خود در خانه و خیابان روابط دوستانه‌ای تشکیل می‌دهند. گربه‌های وحشی در هزاران دسته زندگی می‌کنند و گاهی اوقات یک جزیره‌ را کاملاً تحت تصرف خود درمی‌آورند.

محققان برای مدت‌ها کنجکاو بودند که چگونه این گربه‌سانان با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. در روابط گربه‌ها با یکدیگر نه فقط جنگ و دعوا، بلکه عشق و تدبیر هم وجود دارد. بااین‌حال، تاکنون بیشتر مطالعات در مورد حالات بیان احساسات گربه‌ها بر پرخاشگری و خشونت متمرکز بوده است.

در سال ۲۰۲۱ لارن اسکات دانشجوی پزشکی که به قول خودش عاشق گربه‌ها است، در دانشگاه کالیفرنیا لس‌آنجلس، با فاصله‌ی چند دقیقه‌ای از «لانژ کافه گربه» درس می‌خواند. بازدیدکنندگان این کافه می‌توانند با ده‌ها گربه‌ی خانگی تعامل داشته باشند، بازی کنند و حتی آن‌ها را به سرپرستی بگیرند.

سپس اسکات و بریتانی فلورکیوویچ، روان‌شناس تکاملی تمام حرکات ماهیچه‌های صورت گربه‌های ویدیو را رمزگذاری کردند؛ البته به جز حالت‌های معمولی مانند تنفس، جویدن و خمیازه. فلورکیوویچ می‌گوید در مجموع ۲۷۶ حالت چهره‌ی متمایز کشف شد که گربه‌ها را در حال برقراری ارتباط با یکدیگر نشان می‌داد.

هر حالت چهره شامل ترکیب چهار نمونه از ۲۶ حالت منحصربه‌فرد، از جمله لب‌های جدا از هم، فک باز، مردمک‌های منبسط یا منقبض، پلک و نیم‌پلک زدن، کشیدگی گوشه‌های لب، لیسیدن بینی، سبیل‌های کشیده یا جمع‌شده و یا مدل‌های مختلف گوش بود. در مقایسه، انسان‌ ۴۴ حالت منحصر‌به‌فرد چهره دارد، البته محققان همچنان در حال بررسی ترکیب حالات مختلف هستند. یا مثلاً سگ‌ها ۲۷ حالت چهره دارند، اما باز هم تعداد کلی به طور دقیق مشخص نیست.

بر اساس نتایج مطالعه، محققان دریافتند که بخش بسیار بزرگی از حالات چهره‌ی گربه‌ها یا کاملاً دوستانه (۴۵ درصد) یا به طور مشخص پرخاشگرانه (۳۷ درصد) بود. ۱۸ درصد باقیمانده مانند خنده‌ی پیشی چشایری در سرزمین عجایب آلیس آنقدر مبهم بود که در هر دو دسته قرار گرفت.

فلورکیوویچ می‌گوید مشخص نیست گربه‌سانان به هم چه می‌گویند؛ اما به طور کلی گربه‌ها تمایل دارند هنگام تعاملات دوستانه، گوش‌ها و سبیل‌های خود را به گربه‌ی دیگر نزدیک کنند و در هنگام تعاملات غیردوستانه آن‌ها را از هم‌نوع خود دور کنند. منقبض شدن مردمک‌ها و لیسیدن لب‌ها نیز نشانه‌ی رفتار برتری‌خواهانه است.

میلز می‌گوید برخی از حالات دوستانه‌ی گربه‌ها دقیقاً شبیه انسان، سگ‌ها، میمون‌ها و سایر حیوانات است. او خاطرنشان می‌کند که «ممکن است بازی با چهره‌ بین این گونه‌ها مشترک باشد.»

اگرچه محققان نتوانسته‌اند نتایج مطالعه را با گربه‌سانان وحشی مقایسه کنند، اما می‌دانند که تمامی اقوام نزدیک گربه‌های اهلی (از جمله گربه‌ی وحشی آفریقایی) حیواناتی به‌شدت تک‌زی هستند. ممکن است گربه‌های خانگی بخشی از رفتارهای دفاعی ارثی را حفظ کرده باشند، اما احتمالاً این نوادگان خانگی یاد گرفته‌اند که برای دریافت غذا از انسان باید حالت چهره‌ی دوستانه‌ای نشان بدهند.

جورجیا میسون، زیست‌شناس رفتاری از دانشگاه گوئلف، می‌گوید روزی ممکن است از یافته‌های این مطالعه برای طراحی اپلیکیشنی به‌منظور سهولت ارتباط صاحبان گربه‌ها با حیوان‌های خانگی و درک بهتر ظرافت‌های رفتاری گربه‌ها استفاده شود. یافته‌ها می‌تواند برای بهبود ارتباط میان گربه‌ها و انسان بسیار مفید باشد.