آیا باتلاق شنی همان‌طور که در فیلم‌ها نشان داده می‌شود، مرگبار است؟

باتلاق شنی یا ماسه روان در طول شکوفایی پس از جنگِ فیلم‌های اکشن درجه ب، به یکی از موضوعات رایج تولیدات هالیوود تبدیل شد. به‌گزارش مجله‌ی اسلیت، تقریبا سه درصد فیلم‌ها در دهه ۱۹۶۰ شخصیتی را نشان می‌دادند که در نوعی گل، رس یا ماسه روان فرومی‌رفت. معروف‌ترین مورد غرق شدن در شن و ماسه در فیلم کلاسیک «لورنس عربستان» نمایش داده شد که محصول سال ۱۹۶۲ بود. این موضوع همچنان در طول دهه ۱۹۸۰ کلیشه‌ای معمول بود، به‌طوری‌که تقریبا از هر ۷۵ فیلم جدید، در یک مورد غرق شدن در ماسه روان دیده می‌شد.

باتلاق شنی محلولی غلیظ و لجنی از ماسه (یا مواد دانه ریز دیگری مانند سیلت یا خاک رس) است که با مقدار مناسب آب مخلوط شده و سطحی را ایجاد می‌کند که همچون جامدی سخت به‌نظر می‌رسد، اما همچون مایعی چسب‌سان رفتار می‌کند.

باتلاق شنی بیشتر در مناطقی مانند سواحل رودخانه‌ها یا جاهایی که رسوبات مستعد اشباع شدن هستند، دیده می‌شود. ماسه روان می‌تواند به‌عنوان سیال غیرنیوتنی عمل کند، به این معنا که هرگونه تنش اعمال‌شده (مانند فرورفتن) موجب کاهش گران‌روی ظاهری آن می‌شود و عملا آن را جامد کند. این بدان معنا است که ازنظر تئوری، باید بتوانید بدون غرق شدن از آن عبور کنید. از سوی دیگر، هر تلاشی برای بیرون‌کشیدن عضوی از بدن از ماسه روان موجب می‌شود خواص جامدمانندی بگیرد. شعار قدیمی «هرچه بیشتر مبارزه کنید، بیشتر غرق خواهید شد»، از همین‌جا ریشه می‌گیرد.

هر چقدر هم این مساله ناخوشایند به‌نظر برسد، غرق شدن کامل انسان در ماسه روان بسیار دشوار است. آزمایش دانشمندان هلندی که در سال ۲۰۰۵ در مجله‌ی Nature گزارش شد، نشان داد چگالی انسان تقریبا نصف چگالی ماسه روان است، به این معنا که باید ازنظر فنی روی شن‌های روان شناور شود، البته به شرطی که دست به تقلا نزند و خود را مدفون نکند. نکته مفید برای زنده ماندن این است که به سرعت کل وسایل خود مانند کوله پشتی را کنار بگذارید. طبق این مطالعه، فردی که در ماسه روان گرفتار شده است، درمعرض خطر غرق شدن کامل قرار ندارد.

هیچ سازمان خاصی در سراسر جهان اطلاعاتی را درباره تعداد مرگ‌ومیرهایی که هر سال براثر غرق شدن در باتلاق شنی رخ می‌دهد، جمع‌آوری نمی‌کند. علت آن است که آن‌ها بسیار نادر هستند. با‌این‌حال، تصادفات عجیب‌وغریب ممکن است رخ دهد. بیشتر حوادث مرگبار با باتلاق شنی شامل گیر کردن افراد در زمین و تسلیم شدن دربرابر عوامل دیگری مانند کم‌آبی، سرمازدگی یا غرق شدن براثر بالا آمدن آب می‌شود.

اگر در شن‌های روان گیر کردید، وحشت نکنید (هرچند سخت است). دست و پا زدن و تقلا برای بیرون کشیدن اندام‌های خود احتمالا موجب می‌شود بیشتر در باتلاق شنی فرو روید. هرچند ممکن است غیرمنتظره به‌نظر برسد، اغلب توصیه می‌شود به عقب خم شوید و دراز بکشید تا وزن خود را به‌طور یکنواخت پخش کنید. این امر باید به شما کمک کند، روی سطح شناور شوید. می‌توانید به آرامی پاهای خود را تکان دهید تا آب بیشتری وارد رسوب شود و حالت آن را مایع کند. هرچه سریع‌تر از بیرون کمک بگیرید. زمان بسیار مهم است، پس سریع و با آرامش عمل کنید.