باستان‌شناسان می‌گویند هرم ۲۵هزار ساله اندونزی ساخت دست انسان نیست

مطالعه‌ای که ۲۰ اکتبر درباره‌ی هرم ۲۵ هزار ساله‌ی اندونزی منتشر شد، به‌دلیل ادعای کم‌نظیرش توجه بسیاری از رسانه‌ها را به خود جلب کرد. محققان این پژوهش ادعا کردند که کوه عجیبی در اندونزی، قدیمی‌ترین هرم جهان به‌شمار می‌آید و به‌دست انسان‌های باستانی ساخته شده است. بااین‌حال، واکنش باستان‌شناسان از آن زمان تاکنون باعث ایجاد شک‌و‌تردید درباره‌ی ماهیت نتایج مطالعه شده است.

بر‌اساس یافته‌های مطالعه، گونونگ پادانگ که به‌معنای «کوه روشنگری» است، به‌طور طبیعی شکل نگرفته؛ بلکه بین ۲۵ هزار تا ۱۴ هزار سال پیش به‌دقت به‌شکل فعلی‌اش تراشیده شده است. اگر این موضوع صحت داشته باشد، گونونگ پادانگ از اولین هرم عظیم مصر به نام هرم جوزر با عمر ۴۶۰۰ سال بسیار کهن‌سال‌تر محسوب می‌شود.

همچنین، این ادعا بدین‌معنی است که گونونگ پادانگ از قدیمی‌ترین سازه‌ی خرسنگی شناخته‌شده به نام گوبکلی‌تپه در ترکیه که درحدود ۱۱هزار سال پیش به‌دست سنگ‌تراشان باستانی ساخته شد، عمر بیشتری دارد.

گروه محققان مطالعه نوشته‌اند: «شواهد موجود در گونونگ پادانگ نشان می‌دهد که روش‌های ساخت‌و‌ساز پیشرفته از گذشته‌های دور وجود داشته است، شاید از زمانی‌که کشاورزی هنوز ابداع نشده بود.»

یکی دیگر از ادعاهای جسورانه‌ی محققان این بود که «حفره‌ها یا تالارهای پنهان» در محوطه‌ی هرم وجود دارد و به‌نظر می‌رسد که این سازه احتمالاً در موارد متعدد به‌دلیل مخفی‌کردن هویت واقعی‌اش و اهداف حفاظتی، عمداً دفن شده است.

بااین‌حال، ادعاهای خارق‌العاده به شواهد خارق‌العاده نیاز دارد و باستان‌شناسان دیگر به‌هیچ‌وجه قانع نشده‌اند؛ به‌ویژه آنکه یافته‌های مطالعه تاریخ تمدن انسان را بازنویسی می‌کند. لطفی یوندری، باستان‌شناس از باندونگ اندونزی می‌گوید:

شواهد نشان می‌دهد که مردم این منطقه بین ۱۲ هزار تا ۶ هزار سال پیش در غارها زندگی می‌کردند و مدرکی مبنی‌بر داشتن توانایی‌های چشمگیر سنگ‌تراشی باقی نمانده است که نشان بدهد مردم منطقه هزاران سال قبل از توانایی لازم برای ساختن «هرم» برخوردار بودند.

- لطفی یوندری، باستان‌شناس از باندونگ اندونزی

نویسندگان مطالعه می‌گویند که این مراحل هزاران سال پیش از میلاد قدمت دارند و فاز اولیه‌ی ساخت بنا به دوران پارینه‌سنگی بازمی‌گردد. بااین‌همه، دیبل می‌گوید مدرک روشنی وجود ندارد که نشان دهد لایه‌های مدفون به‌دست انسان ساخته شده‌اند و نتیجه‌ی هوازدگی طبیعی و حرکت سنگ‌ها در طول زمان نیستند.

به‌نقل از گروه محققان، قدمت نمونه‌ی خاک برداشت‌شده از اطراف قسمت‌هایی از تپه که گمان می‌رود قدیمی‌ترین بخش «ساختمان» باشد، به ۲۷ هزار سال پیش باز می‌گردد. آن‌ها باور دارند که تمدنی پیشرفته قبل از پایان آخرین عصر یخبندان، سازنده‌ی گونونگ پادانگ بود. بااین‌حال بیل فارلی، باستان‌شناس در دانشگاه ایالتی کنتیکت جنوبی، می‌گوید مقاله‌ی محققان مدرکی مبنی‌بر وجود چنین تمدن پیشرفته‌ای ارائه نکرده است.

نمونه‌های خاک برداشت‌شده از تپه نشانه‌ای مانند قطعات استخوان یا زغال‌چوب ندارند که حاکی از فعالیت‌های انسانی باشد. در‌واقع، بدون وجود اثر متقاعدکننده‌ای از فعالیت‌های انسانی در تپه، شواهد فقط نشان می‌دهد که خاک تپه بسیار قدیمی است.

براساس سوابق باستان‌شناسی، گذار از جوامع شکارچی‌گردآورنده به جوامع پیچیده‌ای که در سکونتگاه‌های بزرگ ساکن می‌شدند، پس از شروع دوران هولوسن در ۱۱۷۰۰ سال پیش اتفاق افتاد. قدیمی‌ترین شهر شناخته‌شده محوطه‌ی ۹هزار ساله‌ی چاتال‌هویوک است که در ترکیه‌ی کنونی قرار دارد.

علاوه‌براین، پرسش‌های دیگری نیز درباره‌ی یافته‌های مطالعه وجود دارد؛ مانند سنگ خنجرشکلی که ادعا می‌شود ساخت انسان است. باوجوداین، نشانه‌ای واقعی از کار انسانی را برای تأیید نتایج مطالعه به‌همراه ندارد.

به‌گفته‌ی نیچر، درحال‌حاضر مجله‌ی منتشرکننده‌ی مقاله بدون ارائه‌ی توضیحات درباره‌ی ماهیت نگرانی خود، در حال بررسی مطالعه است. تا وقتی شواهد قوی‌تر ارائه نشود، توضیح محتمل‌تر این است که تپه‌ی گونونگ پادانگ سازند طبیعی است.