چرا بیشتر سگ‌ها چشمان قهوه‌ای دارند؟

وقتی سگ بامزه‌ای به شما خیره می‌شود، دلتان میخواهد خم شوید و به شکم او دست بزنید. اما اگر گرگی را ببینید که به شما چشم دوخته است، احتمالا از ترس فرار می‌کنید. براساس مطالعه‌ای جدید، رنگ چشم ممکن است تاحدی در این امر نقش داشته باشد.

بیشتر گرگ‌ها چشمانی تیز و زردرنگ دارند، درحالی‌که بیشتر سگ‌ها چشمان قهوه‌ای دارند: رنگی که انسان ممکن است آن را انتخاب کرده باشد، زیرا کمتر تهدیدآمیز به‌نظر می‌رسد.

مولی سلبا، کالبدشناس از دانشگاه مریلند شرقی که در پژوهش جدید مشارکت نداشت، می‌گوید یافته‌ها با پژوهش‌های گذشته دراین‌باره همخوانی دارد که انسان‌ها ظاهر سگ‌ها را تغییر داده‌اند و رنگ چشم نیز یکی از ویژگی‌هایی محسوب می‌شود که تحت‌تاثیر انتخاب انسان قرار گرفته است.

اما رنگ چشم کجای این ماجرا قرار می‌گیرد؟ عنبیه‌های روشن گرگ‌ها ممکن است برای برقراری ارتباط در طبیعت مفید باشد زیرا اندازه و جهت مردمک‌ها را بیشتر نمایان می‌کند و به این حیوانات امکان می‌دهد پیام‌هایی مانند جهت نگاه و تسلط را بهتر منتقل کنند. با‌این‌حال، بیش از ۹۰ درصد از نژادهای سگ اهلی ثبت‌شده توسط سازمان ثبت شجره سگ ایالات متحده که همه از گرگ‌ها منشا گرفته‌اند، عنبیه‌های تیره دارند.

آکیتسوگو کونو، دانشمند علوم رفتاری دانشگاه علوم توکیو و همکارانش، تصاویری از سگ‌های متعلق به ۲۲ نژاد (از نژاد کرگی گرفته تا سگ تازی ایرلندی) را ویرایش کردند تا رنگ چشم‌های آن‌ها روشن‌تر یا تیره‌تر شود. آن‌ها منتخبی از تصاویر را به ۱۴۲ داوطلب ژاپنی که عمدتا دانشجو بودند، نشان دادند و از آن‌ها خواستند براساس ویژگی‌هایی مانند دوستانه بودن، تهاجمی بودن، بلوغ و هوش به سگ‌ها امتیاز دهند.

وقتی رنگ چشم‌های سگ تیره‌ بود، احتمال اینکه داوطلبان آن را دوستانه‌تر قضاوت کنند و امتیاز بالاتری در ویژگی اجتماعی بودن و غیرتهاجمی بودن به آن‌ها بدهند، بیشتر بود. شرکت‌کنندگان این سگ‌ها را کمتر باهوش و کمتر بالغ و بیشتر شبیه توله ارزیابی می‌کردند.

کونو فکر می‌کند انسان‌ها چشم‌های دارای رنگ تیره را ترجیح می‌دهند، زیرا مردمک چشم سگ‌ها در این حالت بزرگ‌تر به‌نظر می‌رسد و نوزادان انسان نیز مردمک چشم بزرگ‌تری نسبت‌به بزرگسالان دارند و مردمک‌های گشاد آن‌ها با مهربانی ارتباط دارد.

سلبا مایل است ببیند که آیا همین پدیده در نژادهای دیگر سگ نیز مشاهده می‌شود یا خیر. او می‌گوید همچنین جالب است که ببینیم آیا سگ‌های دارای چشمان تیره سریع‌تر از سگ‌های دارای چشم‌های آبی یا کهربایی مورد پذیرش واقع می‌شوند یا خیر. گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد پیدا کردن سرپرست برای سگ‌های با رنگ چشم نادرتر، دشوارتر است.

کونو می‌گوید استثناهای قابل‌توجهی وجود دارد: برای مثال، چشم‌های آبی نافذ در میان هاسکی‌های سیبری و برخی نژادهای دیگر رایج است. او می‌گوید سگ‌های هاسکی حداقل ازنظر آناتومی ظاهری و ارتباط ممکن است بیشتر از نژادهای دیگر سگ با گرگ‌ها ارتباط داشته باشند.

لیزا گانتر، پژوهشگر رفتار سگ در دانشگاه ایالتی و مؤسسه پلی‌تکنیک ویرجینیا می‌گوید بیشتر سگ‌ها چشمان قهوه‌ای دارند و مردم بیشتر با آن‌ها آشنا هستند، بنابراین افراد ممکن است فقط چیزی را که به آن عادت کرده‌اند، ترجیح بدهند. وی همچنین می‌افزاید مردمک‌های گشاد در سگ‌های بالغ اغلب به این معنا است که سگ مضطرب است، نه اینکه سعی می‌کند بامزه باشد، بنابراین، شاید همیشه زمان خوبی برای دست زدن به او نباشد.

یافته‌های مطالعه در مجله‌ی Royal Society Open Science منتشر شده است.