آیا گربه‌ها واقعاً از ما متنفرند؟

صاحبان گربه معمولاً بدون هیچ چشمداشتی همراهان گربه‌سان خود را ستایش می‌کنند، اما آیا این عشق دوطرفه است یا گربه‌ها واقعاً از ما متنفر هستند؟ اغلب افراد این ذهنیت را دارند که گربه‌ها برخلاف سگ‌ها بدون شرط انسان را دوست ندارند، برای برطرف کردن نیازهای خود از انسان استفاده می‌کنند و به‌طور کلی به زنده و مرده‌ی ما اهمیت نمی‌دهند؛ اما آیا این کلیشه‌های ذهنی صحیح هستند؟

باید بگوییم بخشی از تصورات فوق حقیقت دارند. بر اساس پژوهش‌های متعدد، گربه‌ها (Felis catus) به شیوه‌ی سگ‌ها انسان را دوست ندارند و به همین دلیل این تصور به وجود می‌آید که آن‌ها از ما متنفرند؛ بااین‌حال گاهی هم احساس می‌کنیم حداقل اندکی ما را دوست دارند.

بر اساس مستند «گربه‌ها در مقابل سگ‌ها» از بی‌بی‌سی در سال ۲۰۱۵، دانشمندان اعصاب از بزاق ۱۰ سگ و گربه نمونه‌برداری کردند و متوجه شدند سطح هورمون اکسی‌توسین در هر دو نمونه‌ی گربه‌ها و سگ‌ها پس از دریافت نوازش افزایش یافته است. با این‌حال مقدار اکسی‌توسین یا هورمون عشقی‌ای که در پیوندهای اجتماعی نقش دارد در سگ‌ها بسیار بیشتر بود؛ به گونه‌ای که برای سگ‌ها ۵۷٫۲ درصد و برای گربه‌ها ۱۲ درصد افزایش پیدا کرد.

در پژوهشی در سال ۲۰۲۱، پژوهشگرها به بررسی پیوند گربه و انسان پرداختند و دریافتند که رفتار بی‌اعتنایی در گربه‌ها بسیار کمتر از حد انتظار آن‌ها است. دنیل میلز، متخصص رفتارشناسی جانوران در دانشگاه لینکولن، می‌گوید:

گربه‌ها رابطه‌ی احساسی نزدیکی با انسان‌ها دارند، بااین‌‌حال آگاهی کمتری نسبت به این مسئله وجود دارد؛ مانند بسیاری از روابط اجتماعی پیچیده، پیوند گربه و صاحبش به رفتار دو طرف رابطه و همچنین ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها وابسته است.

مؤلفان پژوهش با بررسی ۳۹۹۴ صاحب گربه به شناسایی پنج مدل رابطه‌ی گربه و صاحبش پرداختند تا به‌این‌ترتیب میزان پیوند عاطفی آن‌ها را بررسی کنند. رابطه‌ی گربه و انسان در یکی از این پنج دسته‌ی قرار می‌گیرد: رابطه‌ی باز، وابستگی راه دور، رابطه‌ی علت و معلولی، وابستگی و دوستی، رابطه‌ی باز و منفصل‌ترین ارتباط و دوستی با نزدیک‌ترین پیوند عاطفی. نتایج تقریباً به دو دسته‌ تقسیم شدند؛ به گونه‌ای که نیمی از آن‌ها نشان‌دهنده‌ی سرمایه‌گذاری عاطفی و نیمی دیگر رفتار بی‌اعتنایی را نشان می‌دادند. کلی ریکی بونوت، مؤلف ارشد پژوهش می‌گوید:

معتقدم پیوندی عاطفی بین گربه و صاحبش وجود دارد، به‌ویژه اگر مدت زمان زیادی را که با یکدیگر می‌گذرانند، در نظر بگیریم؛ بااین‌حال مطمئن نیستم به‌ویژه برای گربه‌های بالغ بتوان گفت این وابستگی مشابه رابطه‌ی سگ و صاحبش است.

براساس پژوهش، گربه‌سانان می‌توانند روابط اجتماعی با انسان‌ها داشته باشند، اما این مسئله به رفتار احساسی صاحب گربه و سطح استقلال گربه هم وابسته است.

نوع رابطه‌ی گربه و صاحبش در واقع به سطح سرمایه‌گذاری احساسی انسان بر گربه و اجتماعی‌ بودن گربه هم وابسته است؛ اما معیارهای دیگری مثل شخصیت گربه‌ها و نگه‌داری آن‌ها در فضای داخل خانه یا فضای باز هم بر این مسئله تأثیر می‌گذارند. برخی گربه‌ها می‌توانند رابطه‌ی بسیار نزدیکی با صاحبان خود داشته باشند، اما به‌طور کلی هر رابطه‌ای منحصر‌به‌فرد است.

براساس پژوهشی در سال ۲۰۲۱، گربه‌ها به انسان‌هایی تمایل دارند که سرنخ‌های رفتاری‌شان را تشخیص می‌دهند و به آن‌ها اجازه‌ی انتخاب و کنترل در برقراری ارتباط می‌دهند؛ زیرا گربه‌ها از دریافت توجه تحمیلی متنفرند و از انسان‌هایی که می‌خواهند به‌زور با آن‌ها ارتباط برقرار کنند، به‌شدت فرار‌ی‌اند و رفتار خصومت‌آمیزی از خود نشان می‌دهند.

گربه‌ها لزوماً احساساتشان را به‌وضوح بروز نمی‌دهند؛ به همین دلیل ممکن است هنگام دریافت نوازش، مشکلاتی رخ دهد.

در حالی که سگ‌ها اولین جانورانی بودند که حدود ۲۳ هزار سال پیش در عصر پلیستوسین اهلی شدند (دورانی بین ۲٫۶ میلیون تا ۱۱٬۷۰۰ سال پیش)، اهلی‌سازی گربه‌ها دیرتر رخ داد. براساس شواهد حدود ۱۰ هزار سال پیش، گربه‌ها با خوردن موش‌ها در میان کشاورزان آناتولی باستان به محبوبیت رسیدند.