گوش میمون ۶ میلیون ساله، راز راست‌قامتی انسان را فاش می‌کند

مهارت انسان در ایستادن روی اندام‌های پشتی و راه‌رفتن دوپایی، یکی از مشخصه‌های بارزی است که ما را از میمون‌های بزرگ انسان‌نما و دیگر نخستی‌ها متمایز می‌کند؛ اما متاسفانه شواهد فیزیکی از این تغییر تحول‌آفرین بسیار کمیاب است. انسان از راه‌های بسیاری می‌تواند یاد گرفته باشد که به‌جای تقلا‌کردن با چهار دست‌ و‌ پا، روی دو پای خود راه برود. اما نمی‌توانیم با قاطعیت بگوییم که آناتومی ما و عملکردهای مکانیکی آن چگونه تکامل یافته است.

اکنون، مطالعه‌ی جدیدی با بررسی فسیل گوش درونی یک میمون انسان‌نمای باستانی نشان می‌دهد که تکامل دوپایی در انسان نه خیزشی ناگهانی، بلکه فرآیندی سه‌بخشی بود که فاصله‌ی بین تاب‌خوردن روی درختان و ایستادن روی زمین را پر کرد.

شواهد مطالعه‌ی جدید از جمجمه‌های میمون لوفنگ با نام علمی لوفنگ‌پیتکوس (Lufengpithecus) به دست آمده است. لوفنگ تیره‌ی منقرض‌شده از میمون‌های انسان‌نمایی است که حدود شش میلیون سال پیش (در دوره‌ی میوسن پسین) در شرق آسیا زندگی می‌کردند.

پراکندگی سوابق فسیلی بدین معنی است که دانشمندان نتوانسته‌اند توالی چگونگی آغاز راه‌رفتن دوپایی در انسان‌های اولیه را کنار هم بگذارند؛ به همین دلیل ماهیت بینابینی میمون لوفنگ، آن را به نمونه‌ی جالبی برای مطالعه تبدیل کرده است.

یینان ژانگ، دانشجوی دکتری دیرین‌شناسی در آکادمی علوم چین و همکارانش در این مطالعه به بررسی گوش‌های لوفنگ پرداختند. اما بررسی گوش‌ها برای جستجوی شواهدی از چگونگی حرکت‌کردن یک موجود منقرض‌شده، ممکن است عجیب به نظر برسد.

حداقل از سال ۱۹۹۴ که فرد اسپور، کالبدشناس هلندی و همکارانش استخوان‌های گوش درونی بیش از ۱۵۰ نخستی‌سان زنده و منقرض‌شده را اسکن کردند، دانشمندان به سیستم دهلیزی به عنوان راهی برای مطالعه‌ی چگونگی حرکت‌کردن انسان‌های اولیه و خویشاوندان ما اشاره کرده‌اند.

سیستم دهلیزی گوش درونی با سه کانال نیم‌دایره‌ای حلقه‌دار، اطلاعاتی را درباره‌ی موقعیت و نحوه‌ی حرکت حیوان در فضا به مغز ارسال می‌کند. این کانال‌ها پر از مایع و موهای ظریفی هستند که حرکت را تشخیص می‌دهند و به حفظ تعادل کمک می‌کنند.

ژانگ، نویسنده‌ی اول مطالعه توضیح می‌دهد که اندازه و شکل کانال‌های نیم‌دایره‌ای با نحوه‌ی حرکت پستاندارانی از جمله میمون‌های انسان‌نما و انسان‌ها در محیط اطرافشان مرتبط است. ژانگ و همکارانش سه فسیل لوفنگ را که در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ در حفاری‌های جنوب چین کشف شده بود، به صورت دیجیتالی اسکن کردند. هزارتوهای استخوانی گوش‌ درونی در فسیل‌ها حفظ شده اما سایر بخش‌های جمجمه خرد شده بود.

محققان با مقایسه‌ی اندازه و شکل گوش درونی لوفنگ با گوش میمون‌های منقرض‌شده و زنده، از جمله انسان و اجداد اولیه‌ی انسان (مانند آسترالوپیتکوس یا جنوبی‌کپی)، تصویر واضح‌تری را از آغاز و نحوه‌ی راه‌رفتن اجداد اولیه‌ی انسان گردآوری کردند.

تری هریسون، انسان‌شناس از دانشگاه نیویورک و نویسنده‌ی ارشد مطالعه توضیح می‌دهد: «مطالعه‌ی ما به یک دوره‌ی سه مرحله‌ای در تکامل دوپایی انسان اشاره می‌کند.» هریسون می‌افزاید که در زمان قبل از لوفنگ، میمون‌های اولیه نیز مانند میمون‌های درازدست امروزی از شاخه‌ای به شاخه‌ی دیگر می‌پریدند و فقط از بازوهای خود آویزان می‌شدند.

تجزیه‌و‌تحلیل‌ها نشان می‌دهد که حرکات لوفنگ شباهت بسیاری به نحوه‌ی حرکت‌کردن آخرین جد مشترک میمون‌ها و انسان‌ها دارد و دوپایی انسان سرانجام از ترکیب همین حرکات تکامل یافت.

نتیجه‌گیری مطالعه با یافته‌های مطالعات قبلی نیز مطابقت دارد. مطالعات پیشین نشان می‌دهد که دوپایی در انسان به تدریج ظهور کرده است؛ بدین صورت که اجداد انسان روی درختان و شاخه‌ها ثابت مانده بودند و به آرامی، کشف پاهای خود را آغاز کردند.

مطالعه در مجله The Innovation منتشر شده است.