قدیمی‌ترین مومیایی‌های جهان به مصری‌ها تعلق ندارد

شرط می‌بندیم که با شنیدن کلمه مومیایی ذهنتان مستقیم به سمت بقایای خشک‌شده و باندپیچی شده فراعنه مصر می‌رود. اما این نمونه‌ها درحالی‌که شهرت زیادی دارند، قدیمی‌ترین مومیایی‌های جهان نیستند. قدیمی‌ترین مومیایی‌های جهان به مردم چینچورو شیلی تعلق دارد که ۷۰۰۰ سال پیش مردگان خود را مومیایی می‌کردند.

مردم چینچورو از فرهنگ‌های باستانی شکارچی گردآورنده بودند که حدود ۵۴۵۰ سال قبل از میلاد در شمال شیلی و جنوب پرو ساکن شدند. مردم چینچورو مدت کوتاهی پس از ورودشان روش جدید تدفین را برای حفظ مرده‌های خود در شن‌های بیابانی که آن‌ها را احاطه کرده بود، آغاز کردند. این گورستان‌های باستانی به دلیل ارزش باستان‌شناسی خود در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند، زیرا نه تنها بینش‌هایی درباره این روش عجیب مومیایی کردن فراهم می‌کنند، بلکه همچنین اطلاعاتی درزمینه‌ی عملکرد جوامع چینچورو و ساختار اجتماعی و معنوی آن‌ها ارائه می‌دهند.

برخلاف مصری‌ها که فقط افراد برتر جامعه را مومیایی می‌کردند، مردم چینچورو این آیین را برای همه مردگان خود اجرا می‌کردند. اما مردم چینچورو چگونه مردگان خود را مومیایی می‌کردند؟

آن‌طور که آی‌اف‌ال ساینس می‌نویسد، فرایند مومیایی‌کردن مردم باستانی شیلی با روش مومیایی کردن مصری‌ها فرق داشت. اول، پوست بدن جدا و دست و پا کنده می‌شد و وقتی حفره‌های بدن خشک شد، پوست دوباره روی آن دوخته می‌شد. اجساد گاهی در موادی مانند نی، پوست شیر دریایی و پشم آلپاکا پیچانده می‌شدند. سپس صورت‌ها را با خاک رس می پوشاندند و ماسکی روی آن قرار می‌دادند که سوراخ‌هایی برای چشم‌ها و دهان داشت. درنهایت، قبل از دفن مومیایی‌ها در بیابان، کلاه گیسی از موی انسان روی سر آن‌ها قرار داده می‌شد.

اولین مومیایی چینچورو در سال ۱۹۱۷ توسط ماکس اوله باستان‌شناس آلمانی به ثبت رسید که تعدادی از اجساد را در ساحل کشف کرد. واضح بود که نمونه‌ها قدیمی بودند، اما در آن زمان امکان تعیین دقیق قدمت آن‌ها وجود نداشت. سپس با ابداع روش‌های تاریخ‌گذاری کربن مشخص شد قدمت مومیایی‌ها بیش از ۷۰۰۰ سال است.

از زمان اولین کشف مومیایی‌های چینچورو در بیش از یک قرن پیش، صدها مومیایی دیگر در بیابان پیدا شده است. برخی از آن‌ها در جریان ساخت‌وساز پیدا یا توسط حیوانات از زمین بیرون کشیده شده‌اند.

جوامعی که در آریکا، منطقه‌ی واقع در شمال شیلی زندگی می‌کنند، مدت‌ها است از این اجساد خاص آگاه هستند؛ زیرا اجساد نزدیک سطح قرار دارند و درنتیجه به راحتی کشف می‌شوند. بدین ترتیب، اهالی یاد گرفته‌اند با مرده‌هایی که در سراسر شهرشان پراکنده‌اند، زندگی کنند. آن‌ها مومیایی‌ها را بخشی از میراث خود می‌دانند و در مراقبت از آن‌ها احساس مسئولیت می‌کنند.

بسیاری از گورهای چینچورو توسط رویدادهای آب‌وهوایی غیرعادی از خاک بیرون آمده و درمعرض عناصر محیطی گرفته‌اند. حتی نمونه‌هایی که در موزه‌ها نگهداری می‌شوند، دراثر تغییرات اقلیمی مورد تهدید هستند. افزایش رطوبت محیط باعث شده است برخی از مومیایی‌ها کپک بزنند، درحالی‌که برخی دیگر پوسیده شده یا تسلیم حشرات گرسنه شده‌اند.

در سال ۲۰۲۲ موزه جدیدی که شرایط محیطی در آن کنترل‌شده است، در نزدیکی آریکا برای نگهداری مومیایی‌ها ساخته شد. پژوهشگران امیدوارند این تاسیسات پیچیده که حدود ۱۹ میلیون دلار ارزش دارد، بتواند به حفاظت از این آثار ارزشمند گذشته‌های دور کمک کند.